Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme

Aydın, Hayati

Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme

Hayati AYDIN (Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Temel İslam Bilimleri Bölümü, Van, Türkiye)

FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ

3 2

Yıl: 2022 Cilt: 27 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 1 - 22 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 26-10-2022

Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme

Öz:

Makale, dil açısından müşâkele, ta’rîz, kinâye ve icâzı, üslûp açısından da Kur’ân’ın fiil ve isim formlarını, beşeri teamülleri, sıfat İsimleri kullanması gibi konuları ve ilgili problemleri ele almaktadır. Bir müşâkele formu olan Allah’ın Mekr (Hilesi)i, hasmı (farkına varmaksızın) derece derece olumsuzluk ve helake götüren bir ceza olmaktadır. Ta'rîz içerikli bazı âyet ve ifadeler, ima yoluyla bir şeye işaret ettikleri ve gizli bir niyet taşıdıklarından yorumda sorun oluşturabilir. Kur’ân'da cinselliği çağrıştıran ve sözün açıkça söylenmemesi gereken yerlerde kinâye kullanılmış ve bu gibi yerlerde ifadelerin kinâye ile söylenmesinin ima edildiği düşünebilir. Aynı şekilde Kur’ân’ın olumsuz bir durumdan bahsettiğinde buna kapalı ifadelerle göndermede bulunduğu gibi kinâyeye bir kibarlık ve nezaket üslubu olarak müracaat ettiği de söylenebilir. Kur’ân ifadelerinde icâz yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Özellikle de Kur’ân’da icâzın iki türlüsü, icâz-ı kasr ve icâz-ı hazif vardır. En çok kullanılan icâz-ı hazfi anlamak için bağlama dikkat etmenin ve söz akışını takip etmenin lazım olduğunu söylemek mümkündür. Kur’ân’ın üslûbu açısından ise ele alınan konulardan biri olan fiil ve isim formunu kullanmasında belagat açısından önemli nükteler vardır. Bunlar Kur’ân anlatımına bir güzellik katmaktadır. Kur’ân beşerî teamülleri kullanmış ve bununla da gaybî hakikatleri aktarmıştır. Kur’ân'da sıfat isimlerinin kullanılması onun evrenselliği ve prototipi hedeflediği, bireylerden çok sıfatlara ve kişiliğe öncelik verdiği ifade edilebilir.

Anahtar Kelime: Tefsîr Kur’ân Müşâkele Ta’rîz Kinâye İcâz

A Investigate On The Effect Of Language And Style On Understanding The Verses

Öz:

: This paper deals with the subject of mushākala, ta'rīz, kināya and ijāz in terms of language andthe using of Qur’ān's verb and noun forms, human genre and adjective nouns in terms of style and someother related problems. The punishment or retribution from Allāh (Makr) as mushākala form, whichsometimes occurs at the level of a gradual diminution or collapse, is a punishment that gradually destroysthe sinner without his realizing it. However, it is possible to say that there is another dimension inMüshākala, destiny, and the formula of the working mechanism of destiny. According to this formula, it isunderstood that whatever behavior a person exhibits, Allah responds with a similar behavior. Based onthis dimension of destiny, it is understood that in one aspect (with the exception of Allah's will), mandetermines his own destiny relatively, and that his destiny is shaped as a result of his own actions. Some(Ta’rīd) verses and expressions with indirect narrative content were misinterpreted by some peoplebecause they implied something too deep to understand by human beings and had a profundity ofmeanings as well as secret wisdom. The fact is that about the 6th verse of the chapter of al-Mâida: "O youwho have believed, when you rise to (perform) prayer, wash your faces and your fore arms to the elbowsand your heads too." Shiites misunderstand Ibn Abbas's statement pointed out as "I can find nothing butwiping the feet in Allah's book, but they did not accept anything but washing", and their anointing of theirfeet is due to such a misunderstanding. In the Qur’ān, indirect expression is used in places that mentionabout the adab of maram (private) affairs in marital relationships; and that which should not be saidopenly. With such a form of expression, the Qur’ān is descended upon human beings from Allah to beexpressed in indirect expressions in situations where it is not welcome to express clearly. In the same way,it can be said that when the Qur’ān mentions a negative situation, it refers to it with closed expressions,and It can also be said that it uses Kinâya as a politeness and courtesy style. However, in any case, thecustomary usage should not be ignored while giving meaning to the verse expressions with allusions. Inexpressions of the Qur’ān, ijāz is used extensively; It is possible to say that a large part of the ijāz is theeliminate of words in expressions. For this reason it should not be overlooked that in some verses thatare not understood, some part of it may be deleted for ijāz. In terms of the style of the Qur’ān in thearticle, there are important points in terms of rhetoric in the use of verb and noun form, which is one ofthe topics discussed.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Arslan, Adnan. “Zemahşerî’nin el-keşşaf tefsiri özelinde müşâkele üslûbu”, Edebali İslamiyat Dergisi, 2, sy 3 (2018).
Ateş, Avnullah Enes. “Bir tercüme problemi olarak Kur’ân’da Müşakele üslubu”, Hitit Üniversitesi İlahiyât Fakültesi Dergisi, 16, sy 31 (2017).
Ateş, Süleyman, Kur’ân-ı Kerim ve Yüce Meâli, İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, ts. Beyżâvî, el-Kâdî Nasiruddin Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Dâru’r-Reşîd, 2000.
Bikâî, Burhaneddin Ebü’l-Hasen İbrahim. Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-süver. Dârü’l-Kitabi’l-İlmî, 1995.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. Muğire. el-Câmiü’s-sahîh. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 2006.
Cevziyye, İbn Kayyım. el-Fevâidü’l-müşevvik ilâ 'ulûmi’l-Kur’ân ve ilmi’l-beyân. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Cürcanî, Şerif Ali b. Muhammed. Ta’rifât. İstanbul, 1300.
Dehlevî, Şah Veliyullah. el-Fevzu’l-kebîr fi usûlü’t-tefsîr. Dımeşk: Daru’l-Ğavsanî, 2008.
Hüccetullâhi’l-Bâliğe (Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 2012)
Durmuş, İsmail. “‘Kinaye’. TDV İslâm Ansiklopedisi”, 2002.
Durmuş. "Müşâkele". TDV İslam Ansiklopedisi, 2006.
Ebû Davud, Süleyman b. Eş’as. Sünen. Riyâd: Beytü-l-Efkâr, ts.
Endûlûsî, Ebû Hayyân. el-Bahru’l-muhît. Beyrut: Dârü’l-Kütubi’l-İlmiyye, 1997.
Güllüce, Veysel. “Kur’ânı Kerim’de Allah’a müşâkele yoluyla isnad edilen ifadelerin değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sy 25 (2006).
Hefâcî, Ebû Muhammed Abdillah b.Muhammed b. Saîd b. Sinân. Sırrü’l-fesâhe. Kâhire: Mektebetü Muhammed Ali Sabîh, 1952.
İbn. Hanbel, Ahmed, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. Beyrut: 1405/1985.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim. Te’vilu müşkili’l-Kur’ân. Mısır: Dâru’t-Turâs, 1973.
İbn Mace, Ebu Abdillah muhammed b. Yezid. Sünen. Riyâd: Mektebetü’l-Meârif, ts.
İbn Süleymân, Mukâtil, Tefsîr. Beytut: Müessesetü Târihi’l-Arabî, ts.
İbnü’l-Esîr, Diyauddin. el-Meselü’s-sâir fi’l-edebi’l-Kâtip ve’ş-şâir. Kahire: Dâru’n-Nahda, ts.
İrâkî, Abdirrahîm Veliyyüddin Ebû Zur’â Ahmed. el-Gaysü’l-hâmi' şerhu cem’ü’l-cevâmi’. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l- İlmiyye, 2004.
İsfehanî, Rağıb Ebü’l-Kasım el-Huseyn b. Muhammed. Müfredât fî ğaribi’l-Kur’ân. Beyrut: Darü’l-Ma’rife, ts.
Kazvini, Ebü’l-Meali Celâleddin Muhammed b. Abdirrahman. el-İzah fî ’ulumi’l-belâğe. Beyrut: Dârü’l-Kütübü’l- İlmiyye, 2003.
Mahallî, Celâl Şemseddin Muhammed b. Ahmed. el-Bedrü’t-tâli‘ fî halli cem‘i’l-cevâmi‘. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
Ma’mer b. Müsennâ, Ebu Ubeyde. Mecâzü’l-Kur’ân. Kâhire: Mektebetü’l-Hânci, ts.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin b. Haccac. Sahihu Müslim. Riyâd: Beytü’l-Efkâri’d-Devlî, 1998.
Öztürk, Yaşar Nuri, Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe meâli, İstanbul: Yeni Boyut, 2012.
Radî, eş-Şerif. Telhîsü’l-beyân fî mecâzâti’l-Kur’ân. Beyrut: Alemü’l-Kütub, 2011.
Razî, Fahreddin. et-Tefsirü’l-kebîr. Beyrut: Dâru İhyâi Turasi’l-Arabî, 1998.
Samirrâî, Fâdıl Salih. Esiletün beyaniyyetün fi’l-Kur’ân’il Kerîm. Kâhire: Mektebetü’Tâbiîn, 2008.
Seâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmâîl. el-İ’câz ve’l-icâz. Dımaşk: Dârü’l-Beşâir, 2001.
Sekkâkî, Ebû Ya‘kūb. Miftâhü’l-’ulûm. Beyrut: Dârü’l-Kütubi’l-İlmiyye, 1987.
Suyutî, Celaleddin. el-Itkân fî ’ulumi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1987.
Sübkî, Abdü’l-Vehhâb b. Ali. Cemü’l-cevâmi’ fî usûli’l-fıkh. Beyrut: Dârü’l-Kütubi’l-İlmiyye, 2003.
Şener, Abdülkadir vd. Yüce Kur’ân. İzmir: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
Şeyhzâde, Muhammed b. Muslihiddin Mustafa. Hâşiyetü envâri’t-tenzîl ve esrâri’t-te’vîl. İstanbul: Hakikat Kitabevî, 1990.
Taftâzânî, Sadeddin. Muhtasarü’l-meânî. İstanbul: Salâh Bilici, 1977.
Tahânavî, Muḥammad Ali b. Ali b. Muḥammad el-Kaşşâf ıstılahâti’l-funûn. Beyrut: Dârü’l-Kutibi’l-İlmiyye, 1998.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. Sevre. Sünen. Riyâd: Beytü-l-Efkâr, ts.
Tûfî, Süleymân b. Abdilkavî b. Abdilkerîm el-Bağdâdî. el-İksîr fî ’ılmi’t-tefsîr. Kâhire: Mektebetü’l-Âdâb, ts.
Yazır, Muhammed Hamdi. Hak dini Kur’ân dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1978.
Zemahşerî, Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Beyrut: Dârü’l-Kitabi’l-Arabî, 1987.
Zerkeşî, Bedreddin Muhsammed b. Bahâuddin Abdullah. Teşfifü’l-mesâmi’. Kurtubâ: Mektebetü Kurtubâ, ts.
Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah b. Burhân. el-Burhân fî ’ulumi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l-Kütubi’l-İlmiyye, 2006.

APA	Aydın H (2022). Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. , 1 - 22.
Chicago	Aydın Hayati Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. (2022): 1 - 22.
MLA	Aydın Hayati Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. , 2022, ss.1 - 22.
AMA	Aydın H Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. . 2022; 1 - 22.
Vancouver	Aydın H Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. . 2022; 1 - 22.
IEEE	Aydın H "Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme." , ss.1 - 22, 2022.
ISNAD	Aydın, Hayati. "Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme". (2022), 1-22.

APA	Aydın H (2022). Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 27(1), 1 - 22.
Chicago	Aydın Hayati Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 27, no.1 (2022): 1 - 22.
MLA	Aydın Hayati Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, vol.27, no.1, 2022, ss.1 - 22.
AMA	Aydın H Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2022; 27(1): 1 - 22.
Vancouver	Aydın H Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme. FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ. 2022; 27(1): 1 - 22.
IEEE	Aydın H "Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme." FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 27, ss.1 - 22, 2022.
ISNAD	Aydın, Hayati. "Dil ve Üslûp Özelliklerinin Ayetleri Anlama Etkisi Üzerine Bir İnceleme". FIRAT ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ 27/1 (2022), 1-22.