Yıl: 2022 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 430 - 449 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17859/pauifd.1104307 İndeks Tarihi: 26-10-2022

Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye

Öz:
Dilin kesinliği meselesi İslamî ilimlerin birçok alanında farklı şekillerde ortaya çıkan metodolojik yönelimi temsil eden bir konudur. Konunun müstakil olarak İslamî ilimler literatüründe bir problem olarak tartışılması Fahreddin er-Râzî’nin “lafzî deliller kesinlik taşımaz” iddiası ile başlamıştır. Bu iddia şer‘î ilimlerin meşruiyetini sarsması, vahyin güvenirliğini ve anlaşılabilirliğini tartışmaya açma ihtimali sebebiyle birçok İslam âlimi tarafından eleştirilmiştir. Şüphesiz ki bu iddiaya en sert tepki metodolojilerini naklî delillerin temeli üzerine inşa eden ilim çevrelerinden gelmiştir. Bu âlimlerin sembol ismi de kendine özgü metodolojik yaklaşımı ve açıklamalarıyla ön plana çıkan Takiyyüddîn İbn Teymiyye’dir. Bu çalışmada mantık ilmine ve kelâm âlimlerine karşı çıkışlarıyla bilinen İbn Teymiyye’nin dilin kesinlik taşımadığı iddiasına karşı müdafaası ve “sarih nakille sahih akıl çelişmez” prensibi çerçevesinde geliştirdiği argümanları konu edinmiştir. Bu çerçevede özgün yaklaşımları ile nakli İslâmî ilimlerin temeline yerleştiren İbn Teymiyye’nin esas aldığı ilkelerin bu iddiaya karşı geliştirdiği söylemlerle uyumlu olduğu, müdafaasını güçlü ve tutarlı bir düşünce zeminine yerleştirdiği görülmektedir.
Anahtar Kelime: Naklî deliller dilin kesinliği Fahreddin er-Razi ibn Teymiyye akıl-nakil

Ibn Taymiyyah In The Defense Of The Certainty of Language

Öz:
The case of the certainty of language is an issue that represents the methodological orientation emerging in different forms in many courses of Islamic sciences. Discussion of the subject as an independent problem in the literature of Islamic sciences began with Fakhr ad-Dîn al-Râzî’s claim that “literal evidence is not certain”. This argument has been criticized by many scholars because it undermines the legitimacy of the shar‘î sciences and questions the issue of the reliability and intelligibility of the revelation. Undoubtedly, the harshest reaction to the claims came from the scientific circles that built their methodologies on literal evidence. The symbol name of these scholars is Taqi ad-Dîn İbn Taymiyyah, who stands out with his unique methodological approach and explanations. In this study, the defense of Ibn Taymiyyah, who is known for his opposition to the science of logic and theological scholars, against the claim that the language is not clear enough, and the arguments he developed within the framework of the principle of “explicit reason and authentic transmission do not conflict”. In this context, it can be suggested that the principles on which Ibn Taymiyyah, who placed transference based on Islamic sciences with his original approaches, are compatible with the discourses he developed against this argument and that he made his defense on a strong and consistent ground of thought.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abrahamov, Bünyamin. “Akıl-Nakil Uyumu Noktasında İbn Teymiyye’nin Yaklaşımı”. çev. Salih Özer. İslâmî İlimler Dergisi. 1/2 (2009): 385-400.
  • Boynukalın, Ertuğrul. “İslâm Hukukunda Gaye Problemi”. doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1998.
  • Cengiz, Mehdi. Dilde Kesinlik Sorunu –Anlatabilmenin İmkânı-, (İstanbul: Ketebe Yay., 2021).
  • Cengiz, Mehdi. “Dinî Dışlayıcılık Söylemi İnşa Eden Neo-Klasik Selefî Anlayışın Eleştirisi: Dilin Epistemik Değeri Hakkında Râzî’ye Yöneltilen Tenkitler Özelinde Bir Değerlendirme”, Nazariyât, 7/2: 139-156.
  • Cengiz, Mehdi, & Fazlıoğlu, Şükran. “Fahreddin er-Râzî’nin ‘Dilde Kesinlik’ Sorununa Yaklaşımı: Tespit ve Tercih”, Kutadgu Bilig, 42, (2020): 37-62.
  • Çakmak, Selma. “Fahreddin er-Râzî’de Lafzî Delillerin Kesinlik Sınırı ve Bilgi Değeri”, PÜİFD, 7/1, (2020): 417-439.
  • Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. el-Erba‘în fî usûli’d-dîn. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekâ. Kahire: Mektebetü’l- külliyyetü’l-Ezheriyye, 1406/1986.
  • Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. el-Kâşif ‘an usûli’d- delâil ve fusûli’l-‘ilel. thk. Ahmed Hicâzî es-Sekkâ. Beyrut: Dârü’l-cîl, 1412/1992.
  • Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. el-Mahsûl fî ilmi usûli’l- fıkhç. thk. Câbir Feyyâz el-‘Alvânî. Beyrut: Müessesetü’r- risâle, t.y.
  • Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Muhassalü efkâri’l-mütekaddimîn ve’lmüteahhirîn mine’l-‘ulemâi ve’l-hukemâi ve’l- mütekellimîn. haz. Taha Abdürraûf Sa‘d. Kahire: Mektebetü’l-külliyâti’l- Ezheriyye, t.y.
  • Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. Nihâyetü’l-‘ukûl fî dirâyet’l-usûl. thk. Sa‘îd Abdüllatif Fûde. Beyrut: Dâru’z-zehâir, 1431/2010.
  • Fahreddin er-Râzî, Ebû Abdillah Fahreddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. et-Tefsîrü’l-kebîr: Mefâtîhü’l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-‘Arabî, 1992.
  • Hallaq, Wael B. Ibn Taymiyya Against The Greek Logicians. Oxford: Clarendon Press, 1993.
  • Hanoğlu, I|smail. Fahreddin er-Râzî’nin Kitâbü’l-Mülahhas fi’l-mantık ve’l-hikme Adlı Eserinin Tahkik ve Değerlendirmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2009.
  • Hasırcı, Nazım. “Gazzâlî’nin Mantık Anlayışına İbn Teymiyye Eleştirisi”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (SBArD). 12/24 (2014): 13-31.
  • Hasırcı, Nazım “İbn Teymiyye’nin Mantık Eleştirisi”. Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri. ed. Murat Demirkol, Enes Kala. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Yay., 2014: 132-149.
  • İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhâlim. Beyânü telbîsi’l-Cehmiyye fî te’sîsi bide‘ihim kelâmiyye. thk. Yahya b. Muhammed el-Hüneydî. Medine: y.y., 1426.
  • İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhâlim. Der'u te’âruzi'l-akl ve'n-nakl. thk. Muhammed Reşad Sâlim. Riyad: Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud el- İslâmiyye, 1991.
  • İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhâlim. Mecmû‘u Fetavâ, haz. Abdurrahman b. Muhammed Kâsım, (Medine: y.y., 2003)
  • Kıyıcı, Burhâneddin. “İbn Teymiyye’ye Göre Akıl-Nakil İlişkisinde Delilin Konumu”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergsisi. 18 (2010): 110-134.
  • Makdîsî, Muhammed b. Ahmed b. Abdülhadi. el-‘Ukûdü’d-dürriyye fî zikri ba‘zı menâkıbi şeyhülislâm İbn Teymiyye. Thk. Ali b. Muhammed el-‘İmran. Mekke:Dâru ‘alemi’l-fevâid, 1432.
  • Sancar, Faruk. “Bağnaz bir Selefî mi Endişeli Bir Entellektüel mi?”. Dini Araştırmalar. 18/46 (2015):97-125.
  • Sancar, Faruk. “Selef Geleneğinde Fahreddin er-Râzî’ye Yöneltilen Metodik Eleştiriler”. İslâm Düşüncesinin Dönüşüm Çağında Fahreddin er-Râzî. ed.Ömer Türker, Osman Demir. İstanbul: İSAM Yay., 2013: 579-601.
  • Süyûtî, Abdurrahman Celâleddin. Kitâbu Cehdi’l-karîhati fi tecrîdi’n-nasîhati muhtasaru’l-İmâm Celâleddîn es-Suyûtî li’l-İmâm Takiyyuddîn İbn Teymiyye. thk. Dr. Ali Sâmî en-Neşşâr, Suâd Ali Abdurrezzâk. y.y.: Silsiletü ihyâu’t-türâsi’l- İslâmiyye, t.y..
  • Tamer, Georges. “The Curse of Philosophy: Ibn Taymiyya as a Philosopher in the Contemporary Islamic Thought”. Islamic Theology, Philosophy and Law. ed. Birgit Krawietz, Georges Tamer. Deutch: De Gruyter, 2013: 329-374.
  • Turgut, Hasan “İbn Teymiyye’nin Mantık Eleştirilerinin Kelâm İlmi Açısından Değerlendirilmesi”, Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5/1 (2021):187-208.
  • Türker, Ömer. “Eş‘arî Kelâmının Kırılma Noktası: Cüveynî’nin Yöntem Eleştirileri”. İslâm Araştırmaları Dergisi. 19 (2008):1-24.
  • Uludağ, Süleyman. Fahreddin er-Râzî: hayatı, fikirleri, eserleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1991.
  • Zeyn, Muhammed Hüseyin. Mantıku İbn Teymiyye ve Menhecuhu’l-Fikrî. Beyrut: el- Mektebü’l-İslâmî, 1979.
APA Çakmak S (2022). Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. , 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
Chicago Çakmak Selma Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. (2022): 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
MLA Çakmak Selma Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. , 2022, ss.430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
AMA Çakmak S Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. . 2022; 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
Vancouver Çakmak S Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. . 2022; 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
IEEE Çakmak S "Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye." , ss.430 - 449, 2022. 10.17859/pauifd.1104307
ISNAD Çakmak, Selma. "Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye". (2022), 430-449. https://doi.org/10.17859/pauifd.1104307
APA Çakmak S (2022). Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1), 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
Chicago Çakmak Selma Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9, no.1 (2022): 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
MLA Çakmak Selma Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, vol.9, no.1, 2022, ss.430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
AMA Çakmak S Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2022; 9(1): 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
Vancouver Çakmak S Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2022; 9(1): 430 - 449. 10.17859/pauifd.1104307
IEEE Çakmak S "Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye." Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9, ss.430 - 449, 2022. 10.17859/pauifd.1104307
ISNAD Çakmak, Selma. "Dilin Kesinliği Müdafaasında İbn Teymiyye". Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (2022), 430-449. https://doi.org/10.17859/pauifd.1104307