Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü

Osman, Adila Abdalla; Pasaoglu Bas, Didem; Rencber, Ibrahim

Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü

Didem PAŞAOĞLU BAŞ, (Anadolu Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Eskişehir, Türkiye)

İbrahim RENÇBER, (Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)

Adila Abdalla OSMAN (Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)

Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

8 0

Yıl: 2022 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 690 - 707 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-10-2022

Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü

Öz:

Araştırmada, kuramsal ve yazında yapılan araştırmalar ışığında bu çalışma, etkileşim adaletinin lider-üye etkileşimi ile sanal kaytarma davranışı arasındaki ilişkide aracılık rolünün bulunup bulunmadığını ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu kapsamda, öncelikle araştırma değişkenleri kavramsal çerçevede ele alınmış, araştırma modeli kapsamında hipotezler oluşturulmuştur. Daha sonra oluşturulan hipotezler yapısal eşitlik modellemesi ile test edilerek bulgular ortaya konulmuştur. Araştırma, Somali’nin Hargeisa şehrinde bankacılık ve telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren özel işletmelerdeki 260 beyaz yakalı çalışanı kapsamaktadır. Araştırmaya ait veriler anket yöntemiyle toplanmıştır. Araştırma modeli kapsamında oluşturulan hipotezler IBM AMOS 26 istatistik programı kullanılarak yapısal eşitlik modellemesi ile test edilmiştir. Araştırmanın bulguları, lider-üye etkileşiminin sanal kaytarma davranışını olumsuz yönde etkilediğini göstermiştir. Ayrıca, etkileşim adaletinin lider- üye etkileşimi ile sanal kaytarma davranışı üzerindeki etkisinde aracılık rolü bulunduğu ortaya konulmuştur. Son olarak, araştırma sonuçları bağlamında pratik ve teorik çıkarımlar tartışılmıştır.

Anahtar Kelime:

The Mediating Role of Interactional Justice in The Effect of Leader-Member Exchange on Cyberloafing Behavior

Öz:

The aim of this research is to reveal whether interaction justice has a mediating role in the relationship between leader-member exchange and cyberloafing behavior. The research covers 260 white-collar employees in private businesses operating in the banking and telecommunications sector in Hargeisa, Somalia. The data of the research were collected by the questionnaire method. The hypotheses created within the scope of the research model were tested with structural equation modeling using the IBM AMOS 26 statistical program. The findings of the study have showed that leader-member exchange negatively affects cyberloafing behavior. In addition, it has been determined that interactional justice has a mediating role in the effect of leader-member exchange on cyberloafing behavior. Finally, practical and theoretical implications are discussed in the context of the research results.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Abbink, J. (2009). The total somali clan genealogy (2nd ed.). ASC Working Papers 84, Leiden: African Studies Center.
Adams, J.S. (1965). Inequity in social exchange. Advances in Experimental SocialPsychology, 2, 267-299.
Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (7. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Anderson, J.C. ve Gerbing, D.W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin, 103(3), 411-423.
Aslan, Ş. ve Özata, M. (2009). Lider-üye etkileşiminin (LMX) yöneticiye duyulan güven düzeyine etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 94-116.
Baron, R.M. ve Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173- 1182.
Beugre, C.D. (2005). Reacting aggressively to injustice at work: Acognitive stage model. Journal of Business and Psychology, 20(2), 291-301.
Blau, P.M. (1964). Exchange and power in social life. New York: John Wiley.
Budak, G. ve Budak, G. (2004). İşletme yönetimi. İzmir: Barış Yayınları, Fakülteler Kitabevi.
Büyükkaymakçı, Y. ve Sundu, M. (2021). Lider üye etkileşiminin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisinde psikolojik sermayenin düzenleyici rolü. OPUS– Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(42), 5276-5313.
Byrne, B.M. (2010). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (2nd ed.). New York: Taylor and Francis Group.
Chernyak-Hai, L. ve Tziner, A. (2014). Relationships between counterproductive work behavior, perceived justice and climate, occupational status, and leader-member exchange. Journal of Work and Organizational Psychology, 30(1), 1-12.
Cohen-Charash, Y. ve Spector, P.E. (2001). The role of justice in organizations: A meta analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278- 321.
Colquitt, J.A., Conlon, D.E., Wesson, M.J., Porter, C.O. ve Yee Ng, K. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425-445.
Çekmecelioğlu, H.G. ve Ülker, F. (2014). Lider-üye etkileşimi ve çalışan tutumları üzerindeki etkisi: Eğitim sektöründe bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 35-58.
Çiriş Yıldız, C., Atar, H., Bahçecik, A.N. ve Arslan, E. (2021). Hemşirelerde lider üye etkileşim düzeyinin sanal kaytarma davranışı üzerine etkisi. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 13(2), 353-363.
Dansereau, F., Graen, G. ve Haga, W.J. (1975). A vertical dyad linkage approach to
Dienesch, R.M. ve Liden, R.C. (1986). Leader–member exchange model of leadership: A critique and further development. The Academy of Management Review, 11(3), 618-634.
Durmuş, Ş. ve Çelik, A. (2020). Sanal kaytarma davranışları ve zaman yönetimi etkileşimi: Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi araştırma görevlileri örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(1), 79- 86.
Fein, E.C., Tziner, A., Lusky, L. ve Palachy, O. (2013). Relationships between ethical climate, justice perceptions, and LMX. Leadership & Organization Development Journal, 34(2), 147-163.
Göksel, A. ve Aydıntan, B. (2012). Lider-üye etkileşimi düzeyinin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Görgül bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 247-271.
Graen, G. ve Cashman, J. (1975). A role making model of leadership in formal organizations: A developmental approach. J.G. Hunt and L.L. Larson (Eds.), Leadership frontiers içinde (143-165). Kent, Ohio: Kent State University Press.
Graen, G. ve Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: Development of leader-member exchange (LMX) theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi-domain perspective. The Leadership Quarterly, 6(2), 219-247.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, W.J. ve Anderson, R.E. (2014). Multivariate data analysis (7th ed.). Harlow: Pearson.
Hayes, A.F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical mediation analysis in the new millennium. Communication Monographs, 76(4), 408-420.
Henle, C. A. ve Blanchard, A. L. (2008). The interaction of work stressors and organizational sanctions on cyberloafing. Journal of Managerial Issues, 20(3), 383–400.
İyigün, Ö. ve Çetin, C. (2012). Psikolojik kontratın örgütsel sapma üzerindeki etkisi ve ilaç sektöründe bir araştırma. Öneri Dergisi. 10(37), 15-29.
Kaplan, M. ve Öğüt, M. (2012). Algılanan örgütsel adalet ile sanal kaytarma arasındaki ilişkinin analizi: Hastane çalışanları örneği. İşletme Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-13.
Karaca, A. ve Karaca, B. (2019). Sağlık çalışanlarının sanal kaytarma davranışları ile örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir kamu hastanesi örneği. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 18(1), 27-39.
Kaşlı, M. ve Seymen, O.A. (2015). Kişilik özellikleri, lider-üye etkileşimi ve tükenmişlik ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27.
Kidwell, R.E. (2010). Loafing in the 21st century: Enhanced opportunities and remedies for withholding job effort in the new workplace. Business Horizons, 53(6), 543-552.
Köse, N. ve Aydoğan, E. (2021). Örgütsel adaletin işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü savunma sanayi çalışanlarına yönelik bir araştırma. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 233-250.
Kwak, A. (2006). The relationships of organizational injustice with employee burnout and counterproductive work behaviors: Equity sensitivity as a moderator. (Yayımlanmamış doktora tezi). Central Michigan University, Michigan.
Liden, R.C. ve Maslyn, J.M. (1998). Multidimensionality of leader-member exchange: An empirical assessment through scale development. Journal of Management, 24(1), 43-72.
Lim, V.K.G. (2002). The it way of loafing on the job: Cyberloafing, neutralizing and organizational justice. Journal of Organizational Behavior, 23(5), 675-694.
Maslyn, J. ve Uhl-Bien, M. (2001). Leader–member exchange and its dimensions: effects of self-effortand other’s effort on relationship quality. Journal of Applied Psychology, 86, 697–708.
Mastrangelo, P.M., Everton, W. ve Jolton, J.A. (2006). Personal use of work computers: distraction versus destruction. Cyberpsychology & Behavior, 9(6). 730-741.
Masterson, S.S., Lewis, K., Goldman, B.M. ve Taylor, M.S. (2000). Integrating justice and social exchange: The differing effects of fair procedures and treatment on work relationships. The Academy of Management Journal, 43(4), 738- 748.
Maxwell, R.L. (2016). A new way of examining job satisfaction and employee well-being: The value of employee attributed importance. European Work and Organizational Psychology in Practice, 8, 13-31.
Meydan, C.H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
Niehoff, B.P. ve Moorman, R.H. (1993). Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2013). Örgütsel Davranış. Bursa: Ekin Basım.
Özkan, S. ve Erbay, E.Ö. (2021). Örgüt ikliminin çalışanların sanal kaytarma davranışları üzerindeki etkisi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 3(1), 145-153.
Podsakoff, P.M., MacKenzie, S.B., Lee, J.Y. ve Podsakoff, N.P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879-903.
Polatçı, S. ve Özçalık, F. (2015). Çalışanların örgütsel adalet algıları ile üretkenlik karşıtı iş davranışları etkileşiminde pozitif ve negatif duygusallığın aracılık etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,17(2), 215-234.
Robinson, S.L. ve Bennett, R.J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: A multidimensional scaling study. Academy of Management Journal, 38(2), 555–572.
Streiner, D.L. (1994). Figuring out factors: The use and misuse of factor analysis. The Canadian Journal of Psychiatry, 39(3), 135-140.
Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics. (4th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Tan, M. ve Demir, M. (2018). İşgörenlerin kişilik özelliklerinin sanal kaytarma davranışı üzerindeki etkisi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 4(1), 49-68.
Taşçı, D. ve Koç, U. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışı-örgütsel öğrenme ilişkisi: Akademisyenler üzerinde görgül bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 373-382.
Tekin E. (2018), Lider-üye etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel adalet algısının aracılık rolü. Business & Management Studies: An International Journal, 6(1), 291-314.
Turgut, H., Tokmak, İ. ve Ateş, F. (2015). Lider-üye etkileşiminin işgören performansına etkisinde çalışanların örgütsel adaletin rolü. Çankırı Karatekin üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 417-442.
Turunç Ö. ve Tabak, A. (2010). İş performansının artırılmasında prosedür adaleti, dağıtım adaleti, etkileşim adaleti ve içsel motivasyonun rolü, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi, 8(1), 15-35.
Uludağ, G. (2019). Lider üye etkileşiminin işgören performansına etkisi üzerine bir alan araştırması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(2), 719-739.
Usman, M., Javed, U., Shoukat, A. ve Bashir, N.A. (2019): Does meaningful work reduce cyberloafing? Important roles of affective commitment and leader-member exchange, Behaviour & Information Technology, 40(2), 206-220,
Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
Yıldız, H., Yıldız, B., ve Ateş, H. (2015). Sanal kaytarma davranışlarının sergilenmesinde örgütsel adalet algısının rolü var mıdır? Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 10(11), 55-66.
Yürür, S. (2019). Sosyal mübadele kuramı. S. Yürür (Ed.), Örgütsel Davranış Kuramları içinde (ss. 245–279). İstanbul: BETA Yayıncılık.

APA	Pasaoglu Bas D, Rencber I, Osman A (2022). Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. , 690 - 707.
Chicago	Pasaoglu Bas Didem,Rencber Ibrahim,Osman Adila Abdalla Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. (2022): 690 - 707.
MLA	Pasaoglu Bas Didem,Rencber Ibrahim,Osman Adila Abdalla Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. , 2022, ss.690 - 707.
AMA	Pasaoglu Bas D,Rencber I,Osman A Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. . 2022; 690 - 707.
Vancouver	Pasaoglu Bas D,Rencber I,Osman A Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. . 2022; 690 - 707.
IEEE	Pasaoglu Bas D,Rencber I,Osman A "Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü." , ss.690 - 707, 2022.
ISNAD	Pasaoglu Bas, Didem vd. "Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü". (2022), 690-707.

APA	Pasaoglu Bas D, Rencber I, Osman A (2022). Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 690 - 707.
Chicago	Pasaoglu Bas Didem,Rencber Ibrahim,Osman Adila Abdalla Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13, no.2 (2022): 690 - 707.
MLA	Pasaoglu Bas Didem,Rencber Ibrahim,Osman Adila Abdalla Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.13, no.2, 2022, ss.690 - 707.
AMA	Pasaoglu Bas D,Rencber I,Osman A Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 13(2): 690 - 707.
Vancouver	Pasaoglu Bas D,Rencber I,Osman A Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022; 13(2): 690 - 707.
IEEE	Pasaoglu Bas D,Rencber I,Osman A "Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü." Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, ss.690 - 707, 2022.
ISNAD	Pasaoglu Bas, Didem vd. "Lider-Üye Etkileşiminin Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Aracılık Rolü". Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/2 (2022), 690-707.