SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI

Hakan GÜNGÖR (Ordu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Ordu, Türkiye)
Gazi Türkiyat
33 1
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 28 Sayfa Aralığı: 165 - 182 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/gtd.28.011 İndeks Tarihi: 02-11-2022

SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI

Öz:
Rusya, Türkiye üzerinde siyasi baskı oluşturmak ve tavizler koparabilmek için Ermenileri 19. yüzyıldan beri kullanmıştır. Ruslar I. Dünya Savaşı’nda Anadolu’nun işgalini kolaylaştırmak amacıyla Ermeni çetelerini, ajanlarını ve askerlerini kullanmıştır. Ermeniler, Mondros Mütarekesi ve Sevr Antlaşması’yla devlet kurma beklentisi içerisine girmişlerse de Lozan Barış Antlaşması’yla beklentileri suya düşmüştür. Ermeniler, cumhuriyetin ilanıyla yeni rejime ve işleyişe sorunsuz bir şekilde entegre olmaya çalışırken, yabancıların onları kışkırtarak kullanma çalışmaları devam etmiştir. II. Dünya Savaşı’nda yayılmacı bir politika izleyen Sovyetler Birliği, Türkiye üzerindeki geleneksel politikasını tekrar devreye sokmuştur. İngiltere ve ABD, Türkiye’yi San Francisco Konferansı’na davet edince Sovyetler, boğazların kontrolünü ele geçirmek ve Doğu Anadolu Bölgesi’ni ilhak etmek için Ermenileri tekrar sahaya sürerek, San Francisco’da Türkiye üzerinde baskı kurmaya çalışmıştır. Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi’nin konferansa sunmuş olduğu bildirgeyle Türkiye’yi baskıcı ve Ermenilere zulmeden bir ülke olarak dünya devletlerine lanse etmesi, Sovyetler ’in Türkiye’yi siyasi baskı altına alıp, uluslararası camiada yalnızlaştırarak taviz koparma çabasının bir neticesiydi.
Anahtar Kelime: Sovyetler San Francisco Amerikan Ermeni Ulusal Komitesi

The Soviets’ Armenian Card: San Francisco Conference

Öz:
Russia has used Armenians to put political pressure and pull off concessions from Turkey since the 19th century. It used Armenian militia and agents to facilitate the invasion of Anatolia during WWII. Although the Armenians had expected to establish a state with the Armistice of Mudros and the Treaty of Sèvres, their expectations fell through with the Lausanne Peace Treaty. While Armenians tried to integrate into the Republic of Turkish, the efforts of foreigners to use them continued. The Soviets pursued an expansionist policy during WWII and revived its traditional policy against Turkey. When the UK and US invited Turkey to the San Francisco Conference, the Soviets tried to put pressure on Turkey by using Armenians to seize control of the Turkish Straits and annex Eastern Anatolia. American Armenian National Committee’s memorandum to the conference presented Turkey as it was currently persecuting the Armenians. The Soviets' used this memorandum to put political pressure and get concessions from Turkey.
Anahtar Kelime: Soviets San Francisco American Armenian National Committee

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
0
0
0
  • NARA, 867.4016, ABD Ankara Büyükelçiliği’nden ABD Dışişleri Bakanlığı’na, 10 Mayıs 1945.
  • NARA, 867.4016, ABD Ankara Büyükelçiliği’nden ABD Dışişleri Bakanlığı’na, 12 Mayıs 1945.
  • NARA, 867.4016, ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan ABD Ankara Büyükelçiliği’ne, 24 Mayıs 1945.
  • NARA, 867.4016, Ermeni Ulusal Komitesi Başkanı Dr. A. Alichanian’dan ABD Başkanı Harry S. Truman’a Mektup, 7 Temmuz 1945.
  • NARA, 867.4016, Akron, Ohio Ermenilerinin ABD Dışişleri Bakanı James Byrnes’e Mektupları, 27 Kasım, 1945.
  • NARA, 867.4016, ABD Ankara Konsolosluk sekreteri Stuart W. Rockwell’in Türkiye'deki Ermenilerin mevcut durumuna ilişkin raporu, 3 Aralık 1946.
  • BCA, 30-18-1-1 – 1-16-18, 31.10.1920.
  • BCA., 30-18-1-2, 107- 106 – 9, 22.03.1945.
  • BOA. Y. PRK. BŞK. 33/80, 7 Ekim 1893.
  • BOA. DH. MKT. 316/34, 9 Kasım 1894.
  • BOA. A.MKT MHM , 630/19, 7 Eylül 1896.
  • BOA. Y. PRK. BŞK. 48/27, 11 Kasım 1896.
  • BOA. DH. TMIK. M. 44/78, 8 Aralık 1897.
  • TİTE, K-324/G-16/B 16 Varak 38.
  • TİTE, K-22/G-23/B 23-10.01.
  • TİTE, K-96, G-36, B-36/31a001.
  • TİTE, K-316/G-262/B 62.001.
  • DAGM. (2008). Osmanlı Belgelerinde Ermeni İsyanları (1878-1895) (Cilt I). Ankara: DAGM Yayınları.
  • DAGM. (2008). Osmanlı Belgelerinde Ermeni İsyanları (1895-1896) (Cilt II). Ankara: DAGM Yayınları.
  • DAGM. (2009). Osmanlı Belgelerinde Ermeni İsyanları (1895-1896) (Cilt IV). Ankara: DAGM Yayınları.
  • Şimşir, B. (1989). British Documents On Ottoman Armenians (İngiliz Belgelerinde Osmanlı Ermenileri) (Vol. II). Ankara: TTK Yayınları.
  • Meray, S. L. (2001). Lozan Barış Konferansı Tutanaklar ve Belgeler (Cilt I). İstanbul: YKY.
  • Merkezi, A. A. (1997). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (Cilt I). Ankara: Atatürk Araştırmalar Merkezi.
  • Meray, Ç. S. (1976). Montreux Boğazlar Konferansı Tutanaklar Belgeler. Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Yayınları No: 390.
  • FRUS. (1955). The Conference at Malta and Yalta. Washington : Government Printing Office.
  • FRUS. (1960). The Conference of Berlin (The Potsdam Conference), 1945 (Cilt II). Washington: Government Printing Office.
  • Akşam, 3 Mayıs 1945.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 23 Mart 1945.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 11 Mayıs 1945.
  • Cumhuriyet Gazetesi, 22 Temmuz 1945.
  • İleri Gazetesi, 18 Teşrin-i evvel 1336.
  • İleri Gazetesi, 20 Teşrin-i evvel 1336.
  • Jamanak Gazetesi, 11-12 Mayıs 1945.
  • Marmara Gazetesi, 10-11 Mayıs 1945.
  • Tasvir Gazetesi, 11-12 Mayıs 1945.
  • Ulus Gazetesi, 24 Şubat 1945.
  • Vakit Gazetesi, 18 Teşrin-i evvel 1336.
  • Vatan Gazetesi, 10 Mayıs, 1945.
  • Armaoğlu, F. (2010). 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, 1914-1995. Ankara: Alkım Yayınevi.
  • Beyoğlu, S. (2008). Sevr ve Lozan’da Ermeni Sorunu. Gazi Akademik Bakış, 2(3), 125-138.
  • Erden, Ö. (2017). Türkiye’nin Doğu Sınırının Oluşumu (Antlaşmalar-Protokoller-Problemler). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Erden, Ö. (2015). Türk- Ermeni İlişkileri Sürecinde Gümrü Müzakereleri (26 Kasım – 2 Aralık 1920). Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 93-115.
  • Erkin, F. C. (1968). Türk-Sovyet İlişkileri ve Boğazlar Meselesi. Ankara: Başnur Matbaası.
  • Gönlübol, M. (1958). “Birleşmiş Milletler Andlaşmasının Tadili Meselesi,” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 13 (03), 175-200.
  • Güngör, H. (2019). Turkish-American Relations in World War II: Survival of Turkish Neutrality. Ankara: Gece Akademi.
  • Gürün, K. (1983). Ermeni Dosyası. Ankara: TTK.
  • Gürün, K. (1983). Dış İlişkiler ve Türk Politikası. Ankara: Ankara Üniversitesi.
  • Gürün, K. (2010). Türk – Sovyet İlişkileri (1920-1953). Ankara: TTK.
  • Köse, İ. (2015). Yalta Ve Potsdam Konferansları: Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarında Egemenlik Paylaşım Talepleri . Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 19.
  • Kurat, A. N. (2011). Türkiye ve Rusya XVIII.Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919). Ankara: TTK.
  • Küçük, C. (1984). Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı (1878-1897). İstanbul: İstanbul Üniversitesi yayınları.
  • Oran, B. (2002). Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Vol. I). İstanbul: İletişim.
  • Öksüz, H. (2015). Gregoryen Ermeni Kilisesinde Patrik Seçiminin Krize Dönüşmesi ve Bunun Türk Basını ile Amerikan Belgelerine Yansıması. Gazi Akademik Bakış, 8(16), 41-62.
  • Sarınay, Y. (2008). Rusya’nın Türkiye Siyasetinde Ermeni Kartı (1878-1918). Gazi Akademik Bakış, 1(2), 69-105.
  • Şimşir, B. (1986). Osmanlı Ermenileri. Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Uras, E. (1987). Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi. İstanbul: Belge Yayınları.
  • Uygun, S. (2015a). Osmanlı Sularında Rekabet Mesajeri Maritim Kumpanyası 1851-1914, İstanbul: Kitapyayınevi.
  • Uygun, S. (2015b). 19. Yüzyılda Anadolu’dan İstanbul’a olan Mevsimlik Ermeni İşçi Göçleri. History Studies. 7(4), 137-155.
  • Uygun, S. (2016). Paquet Vapur Nakliyat Kumpanyası (Compagnie de Navigation Paquet) ve Osmanlı Ermenileri. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. (56), 1339-1363.
  • Yıldırım, H. (1990). Rus-Türk-Ermeni Münasebetleri. Ankara: Kök Yayınları.
  • Weisband, E. (1973). Turkish Foreign Policy 1943-1945: Small State Diplomacy and Great Power Politics. Princton: Princton Press.
APA Güngör H (2021). SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. , 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
Chicago Güngör Hakan SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. (2021): 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
MLA Güngör Hakan SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. , 2021, ss.165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
AMA Güngör H SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. . 2021; 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
Vancouver Güngör H SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. . 2021; 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
IEEE Güngör H "SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI." , ss.165 - 182, 2021. 10.34189/gtd.28.011
ISNAD Güngör, Hakan. "SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI". (2021), 165-182. https://doi.org/10.34189/gtd.28.011
APA Güngör H (2021). SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. Gazi Türkiyat, 0(28), 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
Chicago Güngör Hakan SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. Gazi Türkiyat 0, no.28 (2021): 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
MLA Güngör Hakan SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. Gazi Türkiyat, vol.0, no.28, 2021, ss.165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
AMA Güngör H SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. Gazi Türkiyat. 2021; 0(28): 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
Vancouver Güngör H SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI. Gazi Türkiyat. 2021; 0(28): 165 - 182. 10.34189/gtd.28.011
IEEE Güngör H "SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI." Gazi Türkiyat, 0, ss.165 - 182, 2021. 10.34189/gtd.28.011
ISNAD Güngör, Hakan. "SOVYETLERİN ERMENİ KARTI: SAN FRANCISCO KONFERANSI". Gazi Türkiyat 28 (2021), 165-182. https://doi.org/10.34189/gtd.28.011
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 4:24

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları