Yıl: 2022 Cilt: 0 Sayı: 30 Sayfa Aralığı: 13 - 26 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/gtd.30.002 İndeks Tarihi: 02-11-2022

“AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ

Öz:
Türkiye’de Osmanlı Dönemi’nde, çağdaşı Avrupa’daki gibi bir feodal yapının işlemediği görülmektedir. Çünkü Osmanlı’da köylüler, köle ya da serf biçiminde bir yapıda değil, özgür insanlar olarak yaşamıştır. Bütün topraklar devletin mülküydü ancak Osmanlı’nın zayıflama döneminde toprak sisteminin de bozulmasıyla feodal yapıya benzer olarak ağalık sisteminin ortaya çıktığı bilinmektedir. Özellikle de Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ortaya çıkan ağalar, aynı zamanda aşiret reisleri olarak da kabul görmektedir. Cumhuriyet Dönemi toprak reformu ve modernleşme çalışmalarının da en önemli konularından biri olan bu sistem, kültürel yapının inşasında ve sürdürülmesinde büyük rolü olan kitle iletişim araçlarının her türünde geniş yer bulmuştur. Türk kültürüne has bir yapı olarak belleklerde yer alan ağalık ve aşiret düzeni şüphesiz romanların da ana öyküsü olmuştur. Bu bağlamda İlhan Tarus’un 1957 tarihli Yeşilkaya Savcısı romanı ve Fakir Baykurt’un 1961 tarihli Onuncu Köy adlı romanı betimsel olarak analiz edinilmiştir. Ele alınan romanların, dönemin siyasi, sosyo-kültürel meselelerini bire bir yansıttığı ve bu minvalde ağalık sisteminin köylü üzerindeki olumsuz etkilerini ve mücadelelerini açıkça ortaya koymuştur.
Anahtar Kelime: Kültürel Çalışmalar Roman Ağa Eleştiri Feodalizm

Criticism of the “Agha” Order on Cultural Products

Öz:
It is seen that a feudal structure did not operate in Turkey during the Ottoman period, as in its contemporary Europe. Because the peasants in the Ottoman Empire lived as free people, not in the form of slaves or serfs. All lands were the property of the state, but it is known that the ağa system emerged, similar to the feudal structure, with the deterioration of the land system during the weakening period of the Ottoman Empire. The aghas, who emerged especially in the Eastern and Southeastern Anatolia regions, are also accepted as tribal chiefs. This system, which is one of the most important issues of land reform and modernization studies in the Republican Period, has found wide coverage in all types of mass media, which has a great role in the construction and maintenance of cultural structure. As a structure unique to Turkish culture, the aghalik and tribe order, which is in the memories, has undoubtedly been the main story of the novels. In this context, İlhan Tarus's 1957 novel Yeşilkaya prosecutor and Fakir Baykurt's 1961 novel Oncu Köy were analyzed descriptively. It has been clearly revealed that the novels dealt with reflect the political, socio-cultural issues of the period, and in this way, the negative effects and struggles of the ağa system on the villagers.
Anahtar Kelime: Cultural Studies Novel Agha Criticism Feodalism

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKŞİT, B. (1966). Türkiye’de “Azgelişmiş Kapitalizm”ve Köylere Girişi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğrenci Birliği Yayınları.
  • AVCIOĞLU, D. (1976). Türkiye’nin Düzeni (Dün – Bugün-Yarın). İstanbul: Tekin Yayınevi.
  • AYDIN, E. (2002). “Roman ve İnsan”. Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, 65- 66- 67: 352-358.
  • BAŞGÖZ, İ. (2010). “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türkiye’de Eğitimin Genel Görünümü”. Cumhuriyet Dönemi Eğitim Politikaları Sempozyumu (07-09 Aralık 2005) (haz. Murat Alper Parlak). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
  • BAYKURT, F. (1971). Onuncu Köy. Ankara: Remzi Kitabevi.
  • BAYKURT, F. (2019). Unutulmaz Köy Enstitüleri, (4. Baskı). İstanbul: Literatür Yayınları, Dördüncü Basım.
  • BORATAV, K. (1989). Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • BORATAV, K. (1995). 1980’li Yıllarda Türkiye’de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
  • Devlet İstatistik Enstitüsü, Millî Eğitimde 50 Yıl (1923–1973). Ankara.
  • ERCAN, F. (1993). Kırsal Yapıda Toplumsal Değişme. İstanbul: Yar Yayınları.
  • KOCABAŞ, K. (2019). Köy Enstitüleri’nden Günümüze Eğitim ve Arayışlar. İzmir: Ege Bölgesi Sanayi Odası Yayını.
  • KÖYMEN, N. (1935). Köycülük Programına Giriş. Ankara: Ulus Matbaası.
  • OKUR, E. (2002). “Çok Partili Demokrasi Dönemi Türk Romanı”. Hece Dergisi Türk Romanı Özel Sayısı, 65- 66-67: 67-81.
  • ÖZKIRIMLI, Atilla. (1983). “Anahatlarıyla Edebiyat”. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Anksiklopedisi, (C. 3) İstanbul: İletişim Yayınları.
  • ÖZÖN, N. (1995). Karagözden Sinemaya 1. Cilt. Ankara: Kitle Yayınları.
  • SUNER, A. (2006). Hayalet Ev. İstanbul: Metis Yayınları.
  • ŞAN, M. K. (2004). “Edebiyat Sosyolojisinin Tarihinden Basamaklar”. Edebiyat Sosyolojisi. (ed. Köksal Alver). Ankara: Hece Yayınları.
  • TARUS, İ. (1955). Yeşilkaya Savcısı. Ankara: Varlık Yayınları.
  • TONGUÇ, E. (1970). Devrim Açısından Köy Enstitüleri ve Tonguç. İstanbul: Ant Yayınları.
  • TÖKİN, İ. H. (1990). Türkiye Köy İktisadiyatı, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (2004). Osmanlı’dan Günümüze Tarım ve Tarıma Hizmet Veren Kurumların Teşkilatlanma Süreçleri.
  • YALÇIN, A. (2003). Çağdaş Türk Romanı: 1946-2000. Ankara: Çağdaş Yayınları.
APA Işık G, OĞUZHAN BÖREKCİ Ü, Erdemir Göze F (2022). “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. , 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
Chicago Işık Gülcan,OĞUZHAN BÖREKCİ ÜLKÜ AYŞE,Erdemir Göze Filiz “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. (2022): 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
MLA Işık Gülcan,OĞUZHAN BÖREKCİ ÜLKÜ AYŞE,Erdemir Göze Filiz “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. , 2022, ss.13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
AMA Işık G,OĞUZHAN BÖREKCİ Ü,Erdemir Göze F “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. . 2022; 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
Vancouver Işık G,OĞUZHAN BÖREKCİ Ü,Erdemir Göze F “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. . 2022; 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
IEEE Işık G,OĞUZHAN BÖREKCİ Ü,Erdemir Göze F "“AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ." , ss.13 - 26, 2022. 10.34189/gtd.30.002
ISNAD Işık, Gülcan vd. "“AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ". (2022), 13-26. https://doi.org/10.34189/gtd.30.002
APA Işık G, OĞUZHAN BÖREKCİ Ü, Erdemir Göze F (2022). “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. Gazi Türkiyat, 0(30), 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
Chicago Işık Gülcan,OĞUZHAN BÖREKCİ ÜLKÜ AYŞE,Erdemir Göze Filiz “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. Gazi Türkiyat 0, no.30 (2022): 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
MLA Işık Gülcan,OĞUZHAN BÖREKCİ ÜLKÜ AYŞE,Erdemir Göze Filiz “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. Gazi Türkiyat, vol.0, no.30, 2022, ss.13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
AMA Işık G,OĞUZHAN BÖREKCİ Ü,Erdemir Göze F “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. Gazi Türkiyat. 2022; 0(30): 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
Vancouver Işık G,OĞUZHAN BÖREKCİ Ü,Erdemir Göze F “AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ. Gazi Türkiyat. 2022; 0(30): 13 - 26. 10.34189/gtd.30.002
IEEE Işık G,OĞUZHAN BÖREKCİ Ü,Erdemir Göze F "“AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ." Gazi Türkiyat, 0, ss.13 - 26, 2022. 10.34189/gtd.30.002
ISNAD Işık, Gülcan vd. "“AĞA”LIK DÜZENİNİN KÜLTÜREL ÜRÜNLERDE ELEŞTİRİSİ". Gazi Türkiyat 30 (2022), 13-26. https://doi.org/10.34189/gtd.30.002