TY  - JOUR
TI  - TÜRK ATASÖZLERINDE SOY VE AKRABALIK
AB  - Geleneksel kültürlerin kendilerine özgü karakteristik yapıları içinde atasözleri ve akrabalık sistemleri, bu toplumlara dair anlam üretiminde ayrı ayrı önemlere sahiptir. Atasözleri üzerine oluşmuş olan literatürün üzerinde uzlaştığı hususlardan biri; toplumsal değerlerin atasözlerine içkin olduğu şeklindedir. Öte yandan yalnızca akrabalık sistemleri üzerinden herhangi bir topluluğun sosyal aktivitelerinin tamamını anlamanın mümkün olduğu düşünülmektedir. Halkbilimi literatürü içerisinde atasözleri ve akrabalık konuları ayrı ayrı ele alınmış olsa da atasözleri içerisinde akrabalık temasını araştıran bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma içerisinde Türkiye Türkçesinde yazıya geçirilmiş atasözlerinde yer alan akrabalığa dair yargılar belirlenip söz konusu yargıların hangi hususlar üzerine yoğunlaştığı saptanarak soy ve akrabalığa dair toplumsal bellekteki kalıplaşmış fikirlere ulaşılmaya çalışılmıştır. Atasözlerinden elde edilen bulgulardan hareketle geleneksel kültürde soy ve bireyin karakteri arasında bir ilişkinin varlığına dair kabullerden bahsedilebilir. Bireyi, soyu üzerinden değerlendirmeyi öneren bu genellemeci yaklaşımın folklorun doğasına da fazlasıyla uygun olduğu söylenebilir. Soya dair bu genel yargının dışında belli başlı akrabalık rollerinin de genel olarak çağrıştırdığı anlamlar bulunmaktadır. Babanın miras, annenin ise merhamet kaynağı olarak görülmesi; kardeşlerin hemen her koşulda iş birliği içerisinde olmasına dair kabuller, oğlan çocuğunun ailenin sigortası olarak kabul edilmesi, kızların ise evlilik teması üzerinden kavramsallaştırılması gibi durumlara dair yargılar atasözlerinde bolca tekrar edilmiştir. Buna ek olarak atasözleri içerisinde baba-oğul, ana-kız, gelin-kaynana gibi yaşlı ve genç olanın mukayese edildiği durumlarda yaşlı olanların onaylanıp gençlerin ise eleştirilerek yaşlılara benzemeye davet edilmesi de oldukça yaygın bir durumdur. Nihai olarak atasözlerinin geleneksel kültür içerisinde akrabalığa dair fikirleri oldukça karmaşık bazı işlevler ile muhafaza ettiği söylenebilir.
AU  - Çelik, Adil
DO  - 10.30783/nevsosbilen.964747
PY  - 2021
JO  - Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi
VL  - 11
IS  - 4
SN  - 2149-3871
SP  - 2212
EP  - 2225
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1141457
ER  -