BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ

Yıl: 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1038 - 1051 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.30783/nevsosbilen.1097340 İndeks Tarihi: 06-12-2022

BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ

Öz:
İngiltere, I. Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Devleti’nin güneydeki topraklarını işgal edebilmek için bütün imkânlarını seferber etti. Bu bağlamda kullandığı araçlardan biri de yetişmiş insan gücü olarak sahada aktif görev alan ajanlarıydı. Savaş yılları boyunca farklı yerlerde görevler yapan John Philby de belirtilen ajanlardan biriydi. 1917 yılı kasım ayında gerçekleşen Necid görevlendirmesi hayatının dönüm noktası oldu. Seyahatin gerekçesi, İbn Suûd’un Hail emiri İbn Reşîd ve Acman kabilesine karşı kışkırtılmasıydı. İngilizlerle işbirliği yaparak Osmanlı Devleti’ne isyan eden Hüseyin ile birlikte hareket etmesinin sağlanmasıydı. Başarısı tartışılır olsa da seyahati boyunca Arabistan’ın sakinlerini, yerleşim yerlerini, coğrafyasını ve iklimini yakından tanıma imkânı buldu. Yaptığı gözlemlerle ve edindiği tecrübelerle Arabistan topraklarının daha iyi anlaşılmasını sağlayacak birbirinden kıymetli eserler verdi. Philby, İbn Suûd’un Osmanlı Devleti bünyesinde çarpışırken İngilizlere esir düşen Arap esirlere değin talepleriyle karşı karşıya kaldı. Tarafların birbirlerinden beklentilerinin yansıtıldığı çalışmamızla Philby’nin İbn Suûd ile tanışmasını sağlayan Necid misyonuna ve misyon kapsamındaki edinimlerine dair bilgiler verilmesi amaçlandı. Zira bu misyon ile temelleri atılacak İbn Suûd-Philby dostluğu, Vehhâbi Emiri’nin devletini inşa sürecinde ve sonrasında Philby’nin en yakınındaki kişilerden biri olmasını sağladı.
Anahtar Kelime:

NAJD APPOINTMENT OF BRITISH AGENCY HARRY SAINT JOHN BRIDGER PHILBY DURING THE GREAT WAR

Öz:
England, used all its means to occupy the southern lands of the Ottoman Empire during the First World War. In this context, one of the tools he used was his agents, who took an active role in the field as trained manpower. John Philby, who was one of the agents mentioned served in different locations during the war years. The appointment of Najd, which took place in November 1917, was a turning point in his life. The reason for the trip was the incitement of Ibn Saud against the Amir of Hail, Ibn Rashid, and the Ajman tribe. It was to ensure that he acted together with Hussein, who rebelled against the Ottoman Empire by collaborating with the British. Although his success is debatable, he had the opportunity to get to know the inhabitants, settlements, geography and climate of Arabia during his travels. With the observations he made and the experiences he gained, he produced valuable works that will enable the lands of Arabia to be better understood. Philby was faced with Ibn Saud's demands for Arab captives who were captured by the British while fighting within the Ottoman Empire. In our study, in which the expectations of the parties from each other are reflected, it is aimed to give information about the Nejd mission that enabled Philby to meet Ibn Saud and his achievements within the scope of the mission. Because the friendship of Ibn Saud-Philby, whose foundations will be laid with this mission, enabled the Wahhabi Amir to be one of the closest people to Philby during and after the construction of his state.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • TNA, IOR/L/PS/10/388: 60.
  • TNA, IOR/L/PS/10/389/1: 188-189.
  • TNA, IOR/L/PS/10/389/2: 268, 273, 333, 347, 374, 485.
  • TNA, IOR/L/PS/10/390/1: 80, 130, 131.
  • TNA, IOR/R/15/2/38: 2, 8, 21, 29, 37, 40, 59, 61-62, 69, 72, 75, 79, 90, 92.
  • TNA, IOR/R/15/5/66: 38, 64, 93, 155, 221, 224.
  • TNA, IOR/R/15/5/101: 5, 80.
  • TNA, IOR/R/15/5/103: 35, 81, 96, 102.
  • Records of Saudi Arabia Primary Documents 1902-1960 (1992). Vol: 2. Archive Editions.
  • De Hauteclocque, X. (1931). Le Turban Vert, La Nouvelle Revue Critique.
  • Gary, T. (1976). The Birth of Saudi Arabia, London: Frank Cass and Company Limited. Général Brémond, ‘La question d’Arabie’, Ambassades et Consulats, 1934, 16-17.
  • Krajewski, L., (1926). ‘Le Nedjd et Les Wahabites’, Politique et Parlementaire CXXVII, Paris, 105-122. L'Astronomie: Revue Mensuelle d'astronomie, de Météorologie et de Physique du Globe et Bulletin de la Société Astronomique de France. 1932 (1): 558.
  • Londres, A. (1931). Pécheurs de Perles, Paris: Albin.
  • Massignon, L., (1923). ‘Asie’, La Géographie XXXIX, Société Géographie, 208.
  • Méchin, J. B. (1958). Arabian Destiny, New York: Essential Books İnc..
  • Meyer, K. E. & Brysac. (2008). Orta Doğu Tarihi: Kral Yaratanlar, İstanbul: Akılçelen Kitaplar.
  • Monroe, E. (1973). Philby of Arabia, Londra: Faber and Faber.
  • Onley, J., (2009). ‘Britain and Gulf Shaikdoms 1820-1971’, Center for International and Regional Studies, 1-44.
  • Özocak, Ö., (2021). ‘Vehhâbî Coğrafyasını Anlamak: Hüseyin Hüsnü’nün Necid İzlenimleri’, Akademik Matbuat, 5(2), 121-142, https://dergipark.org.tr/en/pub/matbuat/issue/67570/1009208.
  • Peterson J.E. (2003). Historical Dictionary of Saudi Arabia, Oxford: The Scarecrow Press.
  • Philby, H. ST. J. B. (1952). Arabian Highlands, New York: Cornell University Press.
  • Philby, H. ST. J. B. (1977). The Arabia of Wahhabis, London: Frank Cass.
  • Philby, H. ST. J. B. (1931). The Empty Quarter, London: Constanble and Company.
  • Philby, H. ST. J. B. ( 1922). The Heart of Arabia Vol 1. A record of Travel & Exploration, London: Constanble and Company.
  • Satia, P. (2008). Spy in Arabia The Great War and The Culturel Foundation of Britain’s Covert Empire in the Middle East. Oxford: Oxford University Press.
  • Storrs, R. (1937). The Memoirs of Sir Ronald Storrs, New York: G.P. Putnam’s Son.
  • Trench, R. (1986). Arabian Travellers, Topsfield: Salem House.
  • Wolfe, M. (1997). One thousand Roads to Mecca: Ten Centuries of Travelers Writing About the Muslim Pilgrimage, New York: Grove Press.
  • Al-Zaydeh, H. M. A. (1989). Saudi-British Diplomatic Relations, 1918-1920: Khurmah Dispute [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Oxford.
  • Kalaycı, L. S. (2019). Harry St. John Bridger Philby: Hayatı ve Vehhâbî Devleti’nin Kuruluşundaki Rolü [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Korkmaz, M. (2018). Basra Körfezi’nde Osmanlı Denizcilik Faaliyetleri (1847-1914)[ Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • La Dépêche Algérienne, Le Fameux Colonel Philby se Convertit a L’islam, 3 Eylül 1930.
  • L’indépendant, ‘Un Grant Aventuier Disparait: Saint-John Philby’, 29 Ağustos 1942.
  • Paris Soir, ‘Mes Hommes D’aventure L'obscurrival du grand Lawrence d’Arabie, a réalisé son rêve. .Traverser le premier le légend’, 24 Mart 1937.
APA ÖZOCAK ö (2022). BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. , 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
Chicago ÖZOCAK özer özocak BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. (2022): 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
MLA ÖZOCAK özer özocak BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. , 2022, ss.1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
AMA ÖZOCAK ö BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. . 2022; 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
Vancouver ÖZOCAK ö BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. . 2022; 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
IEEE ÖZOCAK ö "BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ." , ss.1038 - 1051, 2022. 10.30783/nevsosbilen.1097340
ISNAD ÖZOCAK, özer özocak. "BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ". (2022), 1038-1051. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1097340
APA ÖZOCAK ö (2022). BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(2), 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
Chicago ÖZOCAK özer özocak BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 12, no.2 (2022): 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
MLA ÖZOCAK özer özocak BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, vol.12, no.2, 2022, ss.1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
AMA ÖZOCAK ö BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 2022; 12(2): 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
Vancouver ÖZOCAK ö BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi. 2022; 12(2): 1038 - 1051. 10.30783/nevsosbilen.1097340
IEEE ÖZOCAK ö "BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ." Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12, ss.1038 - 1051, 2022. 10.30783/nevsosbilen.1097340
ISNAD ÖZOCAK, özer özocak. "BÜYÜK SAVAŞ SIRASINDA İNGİLİZ AJANI BİNBAŞI HARRY SAİNT JOHN BRİDGER PHİLBY’NİN NECİD GÖREVLENDİRİLMESİ". Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 12/2 (2022), 1038-1051. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1097340