Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar

Betül İPŞİRLİ ARGIT (Marmara Üniversitesi, İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi
18 2
Yıl: 2022 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 260 - 289 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33708/ktc.1168462 İndeks Tarihi: 07-12-2022

Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar

Öz:
Bu makale, Osmanlı kadın tarihi çalışmalarında kullanılabilecek birincil kaynaklar üzerinedir. Çalışmanın amacı asırlar boyunca geniş bir coğrafyada yaşamış, farklı din, ırk, etnik yapı, sosyoekonomik statüye mensup Osmanlı kadınlarının yaşamlarını inşa ederken kullanılabilecek kaynakları tanıtmak ve değerlendirmektir. Mevcut kaynaklar genel olarak yazılı kaynaklar, görsel kaynaklar, maddi kültür unsurları, mimari yapılar, mezar taşları ve sözlü kaynaklar olmak üzere belli kategoriler altında değerlendirilecektir. Ağırlıklı olarak 19. yüzyıl öncesi kaynaklar ve Osmanlılar tarafından üretilen kaynaklar üzerine durulacaktır. Osmanlı kadın tarihi çalışmalarında kullanılabilecek kaynakların çeşitliliğini göstermek ve muhtelif kategorideki kaynakların kadın tarihi alanında kaynak olarak değerine ışık tutmak amacında olan çalışmada, kaynakların genel olarak mahiyeti, hangi grup Osmanlı kadınları hakkında açılım sağladığı ve hangi konularda ne tür bilgilere erişme imkânı verdiği konusuna temas edilecektir. Ayrıca kaynakların sınırlarına, problemli taraflarına ve ihtiyatla yaklaşılması gereken yönlerine yer yer değinilecektir. Kaynakların zenginliğine dair farkındalığın artmasının, yeni kaynak arayışları içinde olarak kaynakların çeşitlendirilmesinin ve kaynakların değeri ölçülüp birbirleriyle koordineli kullanarak kaynakların potansiyelini zorlamanın, alanda sağlayabileceği açılımlara işaret edilecektir.
Anahtar Kelime:

Primary Sources that can be Employed in the Field of History of Ottoman Women

Öz:
The purpose of this study is to introduce and evaluate the primary sources that can be utilized in reconstructing the lives of Ottoman women, who lived in different time periods and geographies and belonged to different religions, races, ethnicities, and socioeconomic statuses. This study demonstrates the diversity of sources that can be used in the field of women’s history and evaluates the value of sources by evaluating their nature, merit, and limitations. This research introduces the general nature of the sources and reveals what kind of data they provide about specific groups of women. Additionally, it evaluates the limitations and the problematic aspects of the sources and various aspects that should be approached cautiously. Existing sources will be evaluated under various categories: written sources, visual sources - produced by local and foreign artists-, objects related to the material culture, architectural works,tombstones, and finally oral sources. The large category of written sources comprises archival records, manuscripts and printed books, biographical dictionaries, court records, fatwas, waqfiyyes, self-narratives, European accounts, and literary works. This current study mainly focuses on the pre- 19th-century sources and those produced by the Ottomans. This study argues that expansion can be achieved in this field by increasing awareness about the richness of sources, diversifying sources through a thorough search for complementary sources, and widening the potential of these sources through assessing their value and being able to employ them in coordination with each other.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adıyeke, A. N. ve Adıyeke, N. (2011). Girit Nikâh Defteri: (1916-1921) ve Girit'deki Aile Adları. Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları.
  • Afyoncu, E. (2009). Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi (3. bs.). Yeditepe.
  • Aköz, A. (2006). Bir İmamın Nikâh Defteri: Beşiktaş Sinan-ı Cedid Mahallesi. Tablet.
  • al-Qattan, N. (1996). Textual Differentiation in the Damascus Sijill: Religious Discrimination or Politics of Gender. İçinde A. Sonbol (Ed.), Women, the Family and Divorce Laws in Islamic History (s. 191-201). Syracuse University Press.
  • And, M. (1993). 16. Yüzyılda İstanbul: Kent, Saray, Günlük Yaşam. Akbank Kültür ve Sanat.
  • Aynur, H. (2015). Osmanlı Kitabeleri Projesi: Sorunlar, İmkânlar, Sonuçlar. İçinde H. Aynur, M. Çakır, H. Koncu, S. S. Kuru ve A. E. Özyıldırım (Ed.), Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları X: Eski Metinlere Yeni Bağlamlar: Osmanlı Edebiyatı Çalışmalarında Yeni Yönelimler (s. 246-275). Klasik Yayınları.
  • Aynur, H., Hayashi, K. ve Karateke, H. (bt.) http://www.ottomaninscriptions.com/ http://www.ottomaninscriptions.com/information.aspx?ref=list&bid=661&hid=716.
  • Bornstein-Makovetsky, L. (2021). Marriage and Divorce Among Ottoman Jews: Responsa by Various Rabbis, Seventeenth Century. İçinde H. T. Karateke ve H. Anetshofer (Ed.), The Ottoman World: A Cultural History Reader, 1450-1700 (s. 152-161). University of California Press.
  • Bouteneff, P. F. (2007). Persecution and Perfidy: Women's and Men's Worldviews in Pontic Greek folktales. İçinde A. Butorović ve I. C. Schick (Ed.), Women in the Ottoman Balkans Gender, Culture and History (s. 45-72). I.B.Tauris. https://doi.org/10.5040/9780755610037.ch-002.
  • Buturović, A. (2007). Love and/or death? Women and Conflict Resolution in the Traditional Bosnian Ballad. İçinde A. Butorović ve I. C. Schick (Ed.), Women in the Ottoman Balkans Gender, Culture and History (s. 73-98). I.B.Tauris.
  • Cimilli, C. (2013). Topkapı Sarayı Harem Daire’sindeki Duvar Yazıları ve Bir Yazı Çekmecesinden Çıkan Mektuplar. Topkapı Sarayı Müzesi Yıllık (6), 82-97.
  • Çınar, H. ve Koyuncu-Kaya, M. (2015). Vakıflar Kaynakçası. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
  • Dernschwam, H. (1987). İstanbul ve Anadolu'ya Seyahat Günlüğü (Y. Önen, Çev.). Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • Dursteler, E. (2011). Renegade Women : Gender, Identity, and Boundaries in the Early Modern Mediterranean. Johns Hopkins University Press.
  • Düzenli, P. (2015). Gayrimüslimlere Dair Fetvâlar: Osmanlı Şeyhülislâmlık Kurumu. Klasik.
  • Ediz, İ. (2015). Osmanlı İstanbul'unda Doğum Ritüelleri İçinde A. Bilgin (Ed.), Büyük İstanbul Tarihi (Cilt. 4, s. 470-475). İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş.
  • Erdem, H. (2010). Magic, Theft, and Arson: The Life and Death of an Enslaved African Woman in Ottoman İzmit. İçinde T. Walz ve K. M. Cuno (Ed.), Race and Slavery in the Middle East: Histories of Trans- Saharan Africans in Nineteenth Century Egypt, Sudan, and the Ottoman Mediterranean (s. 125-146). The American University in Cairo Press.
  • Evliyâ Çelebi. (2003). Evliya Çelebi Seyahatnamesi: Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 308 numaralı yazmanın transkripsiyonu-dizini, 8. Kitap (Y. Dağlı, S. A. Kahraman ve R. Dankoff, Ed.). Yapı Kredi Yayınları.
  • Evliyâ Çelebi. (2008). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi: İstanbul (1. Cilt, 2. Kitap) (S. A. Kahraman ve Y. Dağlı, Ed. 5. bs.).
  • Faroqhi, S. (1987). Men of Modest Substance: House Owners and House Property in Seventeenth- Century Ankara and Kayseri. Cambridge University Press.
  • Faroqhi, S. (1999). Approaching Ottoman History: An Introduction to the Sources. Cambridge University Press.
  • Faroqhi, S. (2023). Women in the Ottoman Empire: A Social and Political History. I.B.Tauris, Bloomsbury Publishing
  • Fetvacı, E. (2019). The Album of the World Emperor : Cross-Cultural Collecting and Album Making in Seventeenth-Century Istanbul. Princeton University Press.
  • Gerber, H. (1980). Social and Economic Position of Women in an Ottoman City, Bursa, 1600- 1700. International Journal of Middle East Studies, 12(3), 231-244.
  • Gerlach, S. (2010). Türkiye Günlüğü 1573-1576 (T. Noyan, Çev.; K. Beydilli, Ed. 2 bs., Cilt. 1). Kitap Yayınevi.
  • Goldish, M. (2021). Conversion Among Ottoman Jews: Responsa by Various Rabbis, Sixteenth Century. İçinde H. T. Karateke ve H. Anetshofer (Ed.), The Ottoman World: A Cultural History Reader, 1450-1700 (s. 144-151). University of California Press.
  • Görünür, L. (2010). Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Döneminden Kadın Giysileri- Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonu Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi
  • Görünür, L. (2014). Pabuç: Sadberk Hanım Müzesi Koleksiyonundan. Sadberk Hanım Müzesi.
  • Güvelioğlu, İ. G. (2008). Osmanlı Mezar Taşları ve Zeynep Sultan Haziresi. Türkiye Anıtlar Derneği Yayınları.
  • Hanna, N. (2006). Sources for the Study of Slave Women and Concubines in Ottoman Egypt. İçinde A. Sonbol (Ed.), Beyond the Exotic: Women’s Histories in Islamic Societies (s. 119-130). The American University in Cairo Press.
  • Havlioğlu, D. (2010). On the Margins and Between the Lines: Ottoman Women Poets from the Fifteenth to the Twentieth Centuries. Turkish Historical Review, 1(1), 25-54.
  • Havlioğlu, D. Z. (2017). Mihrî Hatun: Performance, Gender-Bending, and Subversion in Ottoman Intellectual History. Syracuse University Press.
  • Heyberger, B. (2006). Individualism and Political Modernity: Devout Catholic Women in Aleppo and Lebanon Between the Seventeenth and Nineteenth Centuries. İçinde A. Sonbol (Ed.), Beyond the Exotic: Women’s Histories in Islamic Societies (s. 71-86). The American University in Cairo Press. https://doi.org/https://doi.org/10.2307/j.ctv1gt94d0.9
  • Hoffman, V. (2006). Oral Traditions as a Source for the Study of Muslim Women: Women in the Sufi Orders. İçinde A. Sonbol (Ed.), Beyond the Exotic: Women’s Histories in Islamic Societies (s. 365-380). The American University in Cairo Press.
  • İpşirli-Argıt, B. (2015). İstanbul'da Giyim Kuşam (1453-1923). İçinde C. Yılmaz (Ed.), İstanbul Tarihi (s. 230-263). İstanbul Büyüksehir Belediyesi Kültür A.Ş.
  • İpşirli-Argıt, B. (2014a). Rabia Gülnuş Emetullah Sultan, 1640-1715. Kitapyayınevi.
  • İpşirli-Argıt, B. (2014b). Women in the Early Modern Ottoman World: A Bibliographical Essay. Journal of Academic Studies, 15(60), 1-28.
  • İpşirli-Argıt, B. (2022). The Ottoman Imperial Harem in European Accounts (From the Fifteenth to the Early Nineteenth Century). İçinde A. Strohmeyer ve D. Gruber (Ed.), On the Way into the Unknown? Oriental Travel in the Modern Period (s. 295-315). De Gruyter.
  • İpşirli-Argıt, B. (2011). Visual Materials as Source for the History of Ottoman Women. İçinde B. Talay ve F. Türe (Ed.), Women’s Memory: The Problem of Sources (s. 29-39). Cambridge Scholars Publishing.
  • İpşirli-Argıt, B. (2017). Hayatlarının Çeşitli Safhalarında Harem-i Hümayun Cariyeleri 18. Yüzyıl. Kitap Yayınevi.
  • İpşirli-Argıt, B. (2020). Life After the Harem: Female Palace Slaves, Patronage and the Imperial Ottoman Court. Cambridge University Press.
  • Jennings, R. C. (1975). Women in Early 17th Century Ottoman Judicial Records: The Sharia Court of Anatolian Kayseri. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 18(1), 53-114. https://doi.org/10.2307/3632221
  • Kafadar, C. (2009). Kim Var Imiş Biz Burada Yoğ İken, Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun. Metin Yayınları.
  • Karahasanoğlu, S. (2019). Ben-Anlatıları: Tarihsel Kaynak Olarak İmkanları, Sınırları. Turkish History Education Journal, 8(1), 211-230.
  • Khoury, D. R. (1997). Slippers at the Entrance or Behind Closed Doors: Domestic and Public Spaces for Mosuli Women. İçinde M. Zilfi (Ed.), Women in the Ottoman Empire : Middle Eastern Women in the Early Modern Era (s. 105-127). Brill.
  • Kırca, E. ve Şeker, K. (2015). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı'da Kadın. T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
  • Köksal, Y. ve Polatel, M. (2014). Avrupa Arşivlerinde Osmanlı Imparatorluğu. Koç Üniversitesi VEKAM.
  • Kuru, S. (2003). Representations: Poetry and Prose, Premodern: Turkish. İçinde S. Joseph (Ed.), Encyclopedia of Women and Islamic Cultures (Vol. V, s. 493-498). Leiden: Brill.
  • Kut, G. ve Bayraktar, N. (2021). Yazma Eserlerde Vakıf Mühürleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • Kut, G. ve Eldem, E. (2010). Rumelihisari Şehitlik Dergâhı Mezar Taşları. Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
  • Kütükoğlu, M. (1998). Tarih Araştırmalarında Usûl (6 bs.). Kubbealtı Neşriyat.
  • Kütükoğlu, M. S. (1994). Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). Kubbealtı Neşriyâtı.
  • Levi, A. S. (2011). Hafızanın “Dayanılmaz Hafifliği”: Arşivler ve Müzelerde Türk Yahudi Kadını. İçinde L. Neyzi (Ed.), Nasıl Hatırlıyoruz? Türkiye'de Bellek Çalışmaları (s. 121-150). İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Liebrenz, B. ve Richardson, K. L. (Ed.). (2021). Notebook of Kamal al-Din The Weaver: Aleppine Notes from the End of the 16th Century. De Gruyter
  • Lushchenko, M. (2011). The Correspondence of Ottoman Women During the Early Modern Period (16th-18th Centuries): Overview on the Current State of Research, Problems, and Perspectives. İçinde B. T. Keşoğlu ve F. Türe (Ed.), Women’s Memory: The Problem of Sources (s. 56-67). Cambridge Scholars Publishing.
  • Marcus, A. (1983). Men, Women and Property: Dealers in Real Estate in 18th Century Aleppo. Journal of the Economic and Social History of the Orient, 26(2), 137-163. https://doi.org/10.2307/3631799.
  • Minkov, A. (2004). Conversion to Islam in the Balkans: Kisve Bahası Petitions and Ottoman Social Life, 1670-1730. Brill.
  • Ozay, M. ve Saltık, E. (2015). The Myth and Reality of Rukiye Hanım in the Context of Turkish Malay Relations (1864–1904). Human and Society, 5(9), 55–74.
  • Özcan, A. (2020). Osmanlı’da Tarih Yazımı ve Kaynak Türleri. Kronik Kitap.
  • Özgüleş, M. (2017). Female Patronage and the Architectural Legacy of Gülnuş Sultan: The Woman Who Built The Ottoman World. İçinde. Londra, New York: IB Tauris.
  • Peirce, L. (1997). Seniority, Sexuality and Social Order: The Vocabulary of Gender in Early Modern Ottoman Society. İçinde M. Zilfi (Ed.), Women in the Ottoman Empire: Middle Eastern Women in the Early Modern Era (s. 169-197). Brill.
  • Peirce, L. (2003). Morality Tales: Laws and Gender in the Ottoman Court of Aintab. University of California Press.
  • Peirce, L. P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press.
  • Roded, R. (2018). Women in Islamic Biographical Collections: From Ibn Sa'd to Who's Who (2. bs.). Gorgias Press LLC.
  • Sabban, R. (2019). Encountering Domestic Slavery: A Narrative from the Arabian Gulf. İçinde M. A. Fay (Ed.), Slavery in the Islamic World (s. 125-153). Springer.
  • Semerdjian, E. (2008). "Off the straight path": Illicit Sex, Law, and Community in Ottoman Aleppo (1st bs.). Syracuse University Press.
  • Somel, S. A. (2006). Sources on the Education of Ottoman Women in the Prime Ministerial Ottoman Archive for the Period of Reforms in the Nineteenth and Early Twentieth Centuries. İçinde A. Sonbol (Ed.), Beyond the Exotic: Women’s Histories in Islamic Societies (s. 295- 306). The American University in Cairo Press.
  • Toledano, E. R. (2007). As if Silent and Absent : Bonds of Enslavement in the Islamic Middle East. Yale University Press.
  • Tucker, J. (1985). Women in Nineteenth-Century Egypt. Cambridge University Press.
  • Tucker, J. (2006). “And God knows Best”: The Fatwa as Source for the History of Gender in the Arab World. İçinde A. Sonbol (Ed.), Beyond the Exotic: Women’s Histories in Islamic Societies (s. 165-179). The American University in Cairo Press.
  • Tucker, J. E. (2008). Women, family, and gender in Islamic law (1st bs.). Cambridge University Press.
  • Türe, İ. ve Kaynar, S. (2017). Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
  • Uluc̦ay, Ç. (1971). Harem II. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Uluçay, Ç. (1950). Osmanlı Sultanlarına Aşk Mektupları. Saka Matbaası.
  • Werner, C. A. (2011). Padişahın Huzurunda Elçilik Günlüğü, 1616-1618 (T. Noyan, Çev.). Kitap Yayınevi.
  • Yavuzer, G. (2022). Legal Plurality in Family Law: Muslim and Christian Families in Seventeenth Century Istanbul [Doktora, University of Maryland].
  • Zečević, S. (2007). Missing Husbands, Waiting Wives, Bosnian Muftis: Fatwa Texts and the Interpretation of Gendered Presences and Absences in Late Ottoman Bosnia. İçinde A. Buturović ve İ. C. Schick (Ed.), Women in the Ottoman Balkans Gender, Culture and History (s. 335-360). I.B.Tauris.
  • Zilfi, M. C. (2010). Women and Slavery in the Late Ottoman Empire: The Design of Difference. Cambridge University Press.
APA Argıt B (2022). Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. , 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
Chicago Argıt Betül İpşirli Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. (2022): 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
MLA Argıt Betül İpşirli Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. , 2022, ss.260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
AMA Argıt B Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. . 2022; 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
Vancouver Argıt B Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. . 2022; 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
IEEE Argıt B "Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar." , ss.260 - 289, 2022. 10.33708/ktc.1168462
ISNAD Argıt, Betül İpşirli. "Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar". (2022), 260-289. https://doi.org/10.33708/ktc.1168462
APA Argıt B (2022). Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi , 5(2), 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
Chicago Argıt Betül İpşirli Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi 5, no.2 (2022): 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
MLA Argıt Betül İpşirli Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi , vol.5, no.2, 2022, ss.260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
AMA Argıt B Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi . 2022; 5(2): 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
Vancouver Argıt B Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi . 2022; 5(2): 260 - 289. 10.33708/ktc.1168462
IEEE Argıt B "Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar." Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi , 5, ss.260 - 289, 2022. 10.33708/ktc.1168462
ISNAD Argıt, Betül İpşirli. "Osmanlı Kadın Tarihi Çalışmalarında Kullanılabilecek Birincil Kaynaklar". Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi 5/2 (2022), 260-289. https://doi.org/10.33708/ktc.1168462
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 4:50

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları