Yıl: 2021 Cilt: 14 Sayı: 27 Sayfa Aralığı: 588 - 605 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 13-12-2022

BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI

Öz:
Sepet; Anadolu’da ve dünyanın diğer bölgelerinde kültürün ve geleneğin meydana getirdiği biçimsel ve işlevsel olan objelerdir. Bu nedenle, yaşamsal değerini kaybetmeden ve teknolojiye yenilmeden günümüze kadar ulaşmıştır. Bu konuda yapılan çalışmalar incelendiğinde en ilkel sepet dokumalarda bataklık otu, hasır otu, saz gibi bitkilerin kullanıldığı anlaşılmaktadır. Geçmişten günümüze sepet örücülüğü; toplumların yaşam biçimlerine, inançlarına, gelenek ve göreneklerine, işlevlerine göre, şekil ve ölçütlerinde farklı özellikler barındırmaktadır. Özellikle Neolitik Dönemden sonra işlevsel, dekoratif ve ritüel amaçlı kullanım tarzları yaygınlaşarak artmıştır. Neolitik dönem, yerleşik düzene geçme dönemi olması nedeniyle pek çok kültürde erken ya da geç sepet örücülüğü ve dokumacılık eylemlerinin başladığı dönem sayılmaktadır. Liflerin işlenmesi ya da örülmesi dokumacılığın temel yapı taşı olmuştur. Organik hammadde olmaları sebebiyle günümüze kadar ulaşamayan birçok nesne olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle arkeolojik ve etnografik nesneler koruma onarım biliminin çalışma alanına girmektedir. Nesneye uygun olarak belirlenen koruma tedavileri kültürel miras aktarımını sağlayan önemli çalışmalardır. Bu çalışmada, sepet örme teknikleri, sepette görülen bozulma türleri, arkeolojik ve etnografik ürün olma statüsündeki sepet ürünlerde korumaya yönelik uygulanan analiz yöntemleri, depolama gibi koruma yaklaşımları irdelenmektedir.
Anahtar Kelime: Bitkisel Örmecilik Sepet Örücülüğü Etnografik Ürün Koruma Onarım.

CONSERVATION AND RESTORATION STUDIES OF BASKETRY OBJECTS

Öz:
Baskets are the formal and functional objects created by culture and tradition in Anatolia and other parts of the world. For this reason, it has reached the present day without losing its vital value and being defeated by technology. When the studies on basketry are examined, it is understood that plants such as marsh grass, bulrush and reed were used in the most primitive basket weaving. Basketry has different features in terms of lifestyles, beliefs, traditions and customs, functions, forms and criteria of the societies from past to present. Especially after the Neolithic period, functional, decorative, and ritual usage styles have increased. Since the Neolithic is the period of settling down, it is regarded as the period when early or late basket weaving, and weaving activities began in many cultures. It is thought that there are many objects that have not survived due to their organic raw materials. Therefore, archaeological and ethnographic objects fall under the field of conservation and restoration science. Conservation treatments determined in accordance with the object are important studies that ensure the transfer of cultural heritage. In this study, basket weaving techniques, types of deterioration seen in baskets, analysis methods applied for conservation in basket products that have the status of archaeological and ethnographic products, and conservation approaches such as storage are examined
Anahtar Kelime: Plant Weaving Basketry Ethnographic Product Conservation Restoration.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adovasio, J. M. (2016). Basketry Technology: A Guide to Identification and Analysis, Updated Edition.
  • Akpınarlı, H. F. ve Üner, İ. (2019). “Geleneksel Tekstillerin Özellikleri ve Çeşitleri”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 34, Denizli, ss.133-145.
  • Atay, A.(1987). Örücülük Temel Ders Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, Birinci baskı, İstanbul.
  • Banik, G., Irene. B., Vincent, D. (2011). Paper and Water: A Guide for Conservators, 1st ed. Amsterdam: Butterworth-Heinemann.
  • Demir, G.K. (2020). “Bergama’da Son Ustasıyla Yaşatılan Sepetçilik”, Folklor Akademi Dergisi, Cilt:3, Sayı:4, s.53-71.
  • Di Lernia, S., MassambaN'siala, I., Mercuri, A. M. (2012). “Saharan prehistoric basketry. Archaeological and archaeobotanical analysis of the early-middle Holocene assemblage from Takarkori (AcacusMts., SW Libya)”, Journal of Archaeological Science 39,1837–1853.
  • Florian M.L.E., Kronkright D. P., Norton, Ruth E. (1990). The Conservation of Artifacts Made from Plant Materials, 3rd ed., 195-286, Los Angeles: The Getty Conservation Institute.
  • Meister, N. B. (2019). “A Guide to the Preventive Care of Archaeological Collections”, Advances in Archaeological Practice7 (3):1-7.
  • Neziroğlu, F. (2007). Sepet Örme Tekniği ve Sanatsal Yorumlar, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Tekstil Ana sanat Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Ogden, S. (2004). Caring forAmerican Indian Objects: A Practical and Cultural Guide, Minnesota Historical Society Press.
  • Özdemir, A. (2010). Kalkolitik Smintheion (Gülpınar) Yerleşiminde Hasırcılık ve Dokumacılık, T.C. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
  • Schaffer, E. (1976). The preservation and restoration of Canadian ethnographic basketry, Studies in Conservation, 21 (3). Taylor & Francis, Ltd. International Institute for Conservation of Historicand Artistic Works: 129.
  • Türktaş, Z. (2011). Anadolu'da “Hasır Dokuma ve Sepet” Kullanımına İlişkin Eski Bir Örnek; Çatalhöyük (ve Günümüzde Görülen Uzantıları), Akdeniz Sanat, 4 (7):133-136.
  • İnternet Kaynakları
  • Monroe, H.B. (2018). Conditioning Woody Basketry Elements with Water and Ethanol An Investigation into the Effects of Existing Conservation Methods, UCLA Electronic Theses and Dissertations, https://escholarship.org/uc/item/42z1j16h Erişim tarihi: 07.02.2021.
  • Görsel Kaynaklar
  • Tablo 1 görselleri, Atay,A. (1987). Örücülük Temel Ders Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, Birinci baskı, İstanbul.
  • Görsel 1. Atay,A. (1987). Örücülük Temel Ders Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, Birinci baskı, İstanbul.
  • Görsel 2. http://anthromuseum.missouri.edu/minigalleries/baskets/intro.shtml, Erişim tarihi: 18.04.2007 (Aktaran: Neziroğlu, 2007:27-30, Sepet Örme Tekniği ve Sanatsal Yorumlar, T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Tekstil Ana sanat Dalı Yüksek Lisans Tezi).
  • Görsel 3. https://www.artic.edu/artworks/155966/wedding-basket, Erişim tarihi:08.02.2021.
  • Görsel 4. https://www.canada.ca/en/conservation-institute/services/preventiveconservation/guidelines-collections/basketry-plant-materials.html, Erişim tarihi: 09.02.2021.
  • Görsel 5. https://www.canada.ca/en/conservation-institute/services/preventiveconservation/guidelines-collections/basketry-plant-materials.html, Erişim tarihi: 09.02.2021.
  • Dipnot kaynakça
  • 1. Gravettian kültürü, Erişim tarihi: 02.02.2021. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/23620/mod_resource/content/0/Konu%2010.pdf
  • 2.Holosen. Kazancı, N. (2018). Holosen’in Katları, Türkiye Jeoloji Bülteni .61:359-361.
  • 3.Emprenye. Yaşar, M , Yaşar, Ş , Fidan, M , Ertaş, M , Altınok, M . (2017). ̇ Doğal ve Kimyasal Emprenye Maddeleri İle Emprenye Edilen Sedir (cedruslibania.rich.) Odununun Direnç Özelliklerinin Tespiti, İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 463-470 .
APA YANAR A, Arin K (2021). BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. , 588 - 605.
Chicago YANAR AYŞEM,Arin Kardelen BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. (2021): 588 - 605.
MLA YANAR AYŞEM,Arin Kardelen BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. , 2021, ss.588 - 605.
AMA YANAR A,Arin K BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. . 2021; 588 - 605.
Vancouver YANAR A,Arin K BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. . 2021; 588 - 605.
IEEE YANAR A,Arin K "BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI." , ss.588 - 605, 2021.
ISNAD YANAR, AYŞEM - Arin, Kardelen. "BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI". (2021), 588-605.
APA YANAR A, Arin K (2021). BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. Art-e Sanat Dergisi, 14(27), 588 - 605.
Chicago YANAR AYŞEM,Arin Kardelen BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. Art-e Sanat Dergisi 14, no.27 (2021): 588 - 605.
MLA YANAR AYŞEM,Arin Kardelen BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. Art-e Sanat Dergisi, vol.14, no.27, 2021, ss.588 - 605.
AMA YANAR A,Arin K BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. Art-e Sanat Dergisi. 2021; 14(27): 588 - 605.
Vancouver YANAR A,Arin K BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI. Art-e Sanat Dergisi. 2021; 14(27): 588 - 605.
IEEE YANAR A,Arin K "BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI." Art-e Sanat Dergisi, 14, ss.588 - 605, 2021.
ISNAD YANAR, AYŞEM - Arin, Kardelen. "BİTKİSEL ÖRÜCÜLÜK VE SEPET ÜRÜNLERİNDE KORUMA ONARIM ÇALIŞMALARI". Art-e Sanat Dergisi 14/27 (2021), 588-605.