Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar

Yıl: 2022 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 129 - 140 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34247/artukluakademi.1121554 İndeks Tarihi: 02-01-2023

Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar

Öz:
Tarih boyunca Bingöl şehri civarında hüküm süren hanedanlar kimi zaman kendi adlarına bu bölgedeki darphanelerde sikke kestirmişlerdir. Bingöl ve civarında bastırıldığı tespit edilen en eski sikke örnekleri Anadolu Selçuklularının sonlarına tarihlenmektedir. Bunlar içerisinde bugün artık şehir merkezine yakın bir köy olan Samasur darphanesinde basılmış gümüş sikkelerin yanı sıra Bingöl ilinin kuzey ilçeleri arasında yer alan Kiğı darphanesinde bastırılmış sikkeler Anadolu Selçuklu hâkimiyetini gösteren en önemli kanıtlar arasında yer almıştır. Anadolu Selçuklu döneminde basılmış sikkeler III. Gıyaseddin Keyhüsrev, II. Mesud ve III. Alaeddin Keykubad dönemlerine aittir. İlhanlı ve Osmanlı hâkimiyeti dönemlerinde de Kiğı darphanesinin aktif olduğu görülmektedir. Anadolu Selçuklularının Moğollara tabi oldukları bir dönemde basılmış bu sikkelerden günümüze ulaşanların çoğu özel koleksiyonlarda muhafaza edilmektedir. Bingöl il sınırları içerisinde yer alan bu iki darphanede basılmış sikkelerin özellikleri üzerlerindeki mevcut bilgilerin tarihi kaynaklarla da karşılaştırılarak konu edindiği bu çalışma sayesinde Anadolu Selçuklularının hâkimiyetleri bir şehir özelinde ve nümizmatik verileri ışığında işlenmiştir.
Anahtar Kelime: Anadolu Selçuklular Sikke Nümizmatik Samasur Kiğı Bingöl.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Ahmed Tevhîd, Müze-i Hümâyun Meskûkât-ı kadîme-i İslâmiyye katalogu, kısm-ı râbi’ (Kostantiniye: y.y., 1321).
  • Ahmed Ziyâ, Meskûkât-ı İslâmiyye Takvîmi, (İstanbul: Matbaa-i Amire, 1328).
  • Ali Cevad, Memalik-i Osmaniyenin Tarih ve Coğrafya Lüğati (İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1313/1895).
  • Ardıçoğlu, Nureddin, Harput Tarihi (Ankara: y.y., 1997).
  • Artuk, İbrahim -Cevriye, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslami Sikkeler Kataloğu, (İstanbul: Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 1970).
  • Artuk, İbrahim-Cevriye, “Bazı İslâm Şehirlerinde Hangi Devletler Sikke Kesmiş ve Bu Şehirlere Ne Gibi İsimler Verilmiş”, Belleten 67/249 (2003).
  • Artuk, İbrahim-Cevriye, Kanuni Sultan Süleyman Adına Basılan Sikkeler (İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2020).
  • Aykut, Tuncay, Ak Akçe-Moğol ve İlhanlı Sikkeleri, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1992).
  • Baybars el-Mansurî, Zübdetu’l-fikre fi târîhi’l-hicre, haz. D.S. Richards (Beyrut: el-Ma‘hedu’l-Almani, 1998).
  • Bundârî, Senâ’l-bark eş-şâmî, thk. Ramazan Şeşen (İstanbul: Ircica, 2004).
  • Dâhiliye Vekâleti Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü, Köylerimiz, (İstanbul: Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi, 1933).
  • Ebubekr-i Tihrani, Kitab-ı Diyarbekriyye, trc. Mürsel Öztürk (Ankara: TTK Yayınları, 2014.
  • Ebu Şâme el-Makdisî, er-Ravzateyn fi ahbâri’d-devleteyn, thk. İbrahim ez-Ziybek (Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1997).
  • Ebu Şâme el-Makdisî, Nüzhetü’l-mukleteyn fi sîreti’d-devleteyn el-alâiyye ve’l-celâliyye, thk. İbrahim ez-Ziybek (Beyrut: Daru’l-Beşiri’l-İslamiyye, 2015).
  • Halit Erkiletlioğlu-Oğuz Güler, Türkiye Selçuklu Sultanları ve Sikkeleri (Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, 1996).
  • Hinrichs, Johann-Christoph, Anadolu Selçuklularının Sikkeleri (Bremen: 1997).
  • İbn Acâ, Şemseddîn, Târîhu’l-emir yeşbek ez-zâhirî, thk. Abdulkadir Ahmed Tuleymat (Kahire: y.y., 1973).
  • İbnu’l-Amîd, el-Mekîn, Ahbâru’l-Eyyubiyyin, thk. Claude Cahen (Kahire: Mektebetu’s-Sekafeti’d-Diniyye, 1998).
  • İbn Bîbî, el-Evâmiru’l-alâiyye fi’l-umûri’l-alâiyye, haz. Adnan Sadık Erzi (Ankara: TTK Yayınları, 1956).
  • İbnu’l-Esîr el-Cezerî, el-Kâmil fi’t-târîh, thk. Ömer Abdusselâm Tedmurî (Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Arabî, 2012).
  • İbn Hallikân, Vefeyâtu’l-a’yân ve enbâu ebnâi’z-zamân, thk. İhsan Abbas (Beyrut: Daru Sadr, 1968-1972).
  • İbn Kiyâ el-Mâzenderânî, Risale-i Felekiyye, haz. Walter Hinz (Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, 1952).
  • İbn Nazîf el-Hamevî, et-Târîhu’l-mansûrî, thk. Ebu’l-İd Dudu (Dımaşk: Matbaatu’l-Hicâz, 1981).
  • İbn Vâsıl, Müferricu’l-kurûb fi menâkıbı benî Eyyub, thk. Cemaleddin eş-Şeyyâl (Kahire: Daru’l-Fikri’l-Arabi, 1972).
  • İmâdeddîn el-İsfahânî, el-Fethu’l-kussî fi’l-fethi’l-kudsî, tsh. İbrahim Şemseddin, (Beyrut: Daru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 2003).
  • Linder, Rudi, “Seljuk Mints and Silver Mines”, Turcica 41 (2009), 363-371.
  • Matthew of Edessa, The Chronicle of Matthew of Edessa, trs. Ara Edmond Dostourian (New York: University Press of America, 1993).
  • Michel le Syrien, Chronique, çev. J. B. Chabot (Paris: y.y., 1905).
  • Michel le Syrien, The Chronicle of Michael the Great (The Edessa-Aleppo Syriac Codex) Books XV-XXI, ed. Amir Harrak (Usa: Georgias Press, 2019)
  • Nesevî, Siret-i Celâleddîn, thk. Müctebâ Minovî (Tahran: y.y., 1965).
  • Nesevî, Siretu’s-sultân Celâleddîn Mengiburtî, thk. Hâfız Ahmed Hamdî (Kahire: y.y., 1953).
  • Nizâmeddîn Şâmî, Zafernâme, ed. Felix Tauer (Tahran İntişârât-ı Bâmdâd, 1363/1984).
  • Sréckevic, Slobodan, Ottoman Mint & Coins, (Belgrad: y.y., 2002).
  • Step‘anos Taronec‘i, The Universal History, çev. Tim Greenwood (United Kingdom: Oxford University Press, 2017).
  • Şeref Hân-ı Bidlîsî, Şerefnâme, ed. V. Veliaminof Zernof (St. Petersbourg: y.y., 1860).
  • Türkiye Cumhuriyeti Dâhiliye Vekâleti, Son teşkîlât-ı mülkiyede köylerimizin adları, (İstanbul: Hilal Matbaası, 1926).
  • Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü, Köylerimiz 1 mart 1968 gününe kadar, (Ankara: Başbakanlık Basımevi D. S. İ., 1968).
  • Yakut el-Hamevî, Mu’cemu’l-buldân, thk. Ferdinand Wüstenfeld (Leibzig: y.y., 1867).
  • Yakut el-Hamevî, el-Müşterek vaz‘an ve’l-müfterek sak‘an, thk. Ferdinand Wüstenfeld (Göttingen: y.y., 1846).
  • Yezdî, Şerefeddîn Ali, Zafernâme, ed. Mevlevî Muhammed İlahdâd (Calcutta: y.y., 1887).
  • https://db.stevealbum.com/php/lot_auc.php?site=2&sale=8&lot=204&lang=1
  • https://db.stevealbum.com/php/lot_auc.php?site=2&sale=18&lot=358&lang=1
  • https://www.stevealbum.com/pdfs/253.pdf
APA Baluken Y (2022). Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. , 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
Chicago Baluken Yusuf Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. (2022): 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
MLA Baluken Yusuf Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. , 2022, ss.129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
AMA Baluken Y Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. . 2022; 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
Vancouver Baluken Y Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. . 2022; 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
IEEE Baluken Y "Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar." , ss.129 - 140, 2022. 10.34247/artukluakademi.1121554
ISNAD Baluken, Yusuf. "Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar". (2022), 129-140. https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1121554
APA Baluken Y (2022). Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. Artuklu Akademi, 9(1), 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
Chicago Baluken Yusuf Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. Artuklu Akademi 9, no.1 (2022): 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
MLA Baluken Yusuf Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. Artuklu Akademi, vol.9, no.1, 2022, ss.129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
AMA Baluken Y Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. Artuklu Akademi. 2022; 9(1): 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
Vancouver Baluken Y Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar. Artuklu Akademi. 2022; 9(1): 129 - 140. 10.34247/artukluakademi.1121554
IEEE Baluken Y "Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar." Artuklu Akademi, 9, ss.129 - 140, 2022. 10.34247/artukluakademi.1121554
ISNAD Baluken, Yusuf. "Anadolu Selçukluları Devrinde Samasur ve Kiğı Darphanelerinde Basılan Sikkelere Dair Bazı Mülahazalar". Artuklu Akademi 9/1 (2022), 129-140. https://doi.org/10.34247/artukluakademi.1121554