Yıl: 2022 Cilt: 57 Sayı: 4 Sayfa Aralığı: 3160 - 3175 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017 İndeks Tarihi: 27-12-2022

Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi

Öz:
1950’li yıllardan beri süregelen insan yeteneklerinin makinelere aktarımına ilişkin yürütülen çalışmalar son yıllarda hız kazanmıştır. Bilişim teknolojilerindeki gelişmeler içerisinde yapay zekâ araştırmaları özel bir yere sahiptir. Yapılan araştırmalarda yapay zekâ teknolojilerinin makro ölçekte ülke ekonomileri ve mikro ölçekte işletmeler için yaratacağı katma değere ilişkin tahminlere geniş yer verilmektedir. Bu tahminler ışığında ülkeler yapay zekâ teknolojileri alanında yatırımları stratejik nitelikte değerlendirmekte ve planlamaya devam etmektedir. Yakın gelecekte yapay zekâ teknolojilerinin hem insan hayatını kolaylaştırıcı bir rol oynaması hem de işletme faaliyetlerindeki katma değeri arttırması beklenmektedir. Küresel ölçekte yapay zekânın ekonomilerde yaratacağı katma değerden işletmelerin faydalanabilmesi için işletmelerin teknolojik gelişim hızını yakalamasının gerekeceği değerlendirilmektedir. Bundan dolayı yakın gelecekte işletmelerin faaliyetlerini yapay zekâ teknolojilerine adapte edebilmeleri önem arz etmektedir. Yapay zekâ teknolojilerinin uygulama aşaması ile ilgili dikkat edilmesi gereken ana hususlardan birisi de yapay zekânın denetim ve kontrol mekanizmaları ile olan ilişkisidir. Bu doğrultuda yapay zekâ teknolojileri ile iç denetim fonksiyonu ve iç kontrol mekanizmaları arasındaki ilişkisel boyutun organizasyona hangi açılardan katkı sağlayacağı incelenmektedir.
Anahtar Kelime:

Integrated Artificial Intelligence Logical Framework For Audit And Control of Artificial Intelligence

Öz:
Studies on the transfer of human abilities to machines, which have been ongoing since the 1950s, have gained momentum in recent years. Artificial intelligence research has a special role among the developments in information technologies. Studies have given extensive coverage to the estimations of the added value that artificial intelligence technologies will make for national economies and enterprises. In the light of these estimations, countries are evaluates and plans making investments on artificial intelligence technologies. In the near future, artificial intelligence technologies are expected to both play a role in facilitating human life and increase the added value in business activities. It is considered that businesses will need to catch up with the pace of technological development in order for businesses to benefit from the added value that artificial intelligence will make to economies on a global scale. Therefore, it is important for businesses to adapt their activities to artificial intelligence technologies in the near future. One of the main issues to be considered regarding the implementation phase of artificial intelligence technologies is the audit and control of artificial intelligence. In this direction, the relational dimension between artificial intelligence technologies, internal audit function and internal control mechanisms will contribute to the organization is examined.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • Accenture, (2017). Why Is Artificial Intelligence Important? https://www.accenture.com/_acnmedia/pdf-54/accenture-artificial-intelligence-ai-overview.pdf (Erişim tarihi: 09.02.2020)
  • Aksoy, L. (2020). İç Kontrol ve İç Kontrol Gerekliliğinin Küresel Skandallar, Ulusal / Uluslararası Standartlar ve Yasal Düzenlemeler Işığında Karşılaştırmalı Sistematik Analizi ve Kurumsal İşletmeler için Yeni COSO Modeliyle Uyumlu Bir İç Kontrol Listesi Önerisi. (Yüksek Lisans Tezi).
  • Artut S. (2019). Yapay Zekâ Olgusunun Güncel Sanat Çalışmalarındaki Açılımları, İnsan & İnsan Dergisi, 6(22), 767-783.
  • Baytürk, Enes. (2019). Derin Öğrenme Uygulaması. (Yüksek Lisans Tezi).
  • Bozlak, E. (2019). İç Denetim Süreçlerinde Hile Denetimi. (Yüksek Lisans Tezi).
  • Britannica, “al-Jazari | Muslim Inventor”, https://www.britannica.com/biography/al-Jazari , (Erişim tarihi: 08.06.2022)
  • Daugherty R. P., Wilson J. H. (2018). Human + Machine Reimagining Work in the Age of AI. Harvard Business Review Press.
  • Deloitte. (2017). Bullish on the Business Balue of Cognitive, Leaders in Cognitive and AI Weigh in on What’s Working and What’s Next. The 2017 Deloitte State of Cognitive Survey. https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/us/Documents/deloitte-analytics/us-da-2017-deloitte-state-of-cognitive-survey.pdf (Erişim tarihi: 09.02.2020)
  • Doğan M, Ertugay E. (2019). Genel Muhasebe Ders Kitaplarının Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 21(4), 863-878.
  • Erdoğan M. (2017). Sıfırıncı Yasa. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Eylül 2017, 19(3), 746-759.
  • Harvard Business Review (HBR). (2019). On AI, Analytics, and the New Machine Age, Harvard Business Review Press.
  • Hatunoğlu Z., Koca N., Kıllı M. (2012). İç Kontrolün Muhasebe Sistemindeki Hata ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü Üzerine Bir Alan Çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 169-189.
  • IIA. 2017. Yapay Zeka – İç Denetim Mesleğine İlişkin Dikkate Alınması Gerekenler. Küresel Bakış Açıları ve Anlayışlar (Özel Sayı, 1. Bölüm). The Institute of Internal Auditors. https://www.tide.org.tr/file/documents/pdf/GPAI-Artificial-Intelligence-Part-I-Revised.pdf
  • Jesuthasan R., Boudreau W. J. (2018). Reinventing Jobs: A 4-Step Approach for Applying Automation to Work. Harvard Business Review Press.
  • Kaya İ., Oktay S., Engin O. (2005). Kalite Kontrol Problemlerinin Çözümünde Yapay Sinir Ağlarının Kullanımı, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(1-2), 92-107.
  • Keysan, P. (2019). Yapay Zekanın İşgücü, İstihdam ve Gelir Dağılımına Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi).
  • Netvent, (2019). Reklamcılıkta Otomasyon ve Yapay Zeka: Yapay Zeka Küçük İşletmelere ve Pazarlamacılara Nasıl Fayda Sağlayacak? https://netvent.com/wp-content/uploads/2019/01/Reklamcilikta-Otomasyon-ve-Yapay-Zeka.pdf) (Erişim tarihi: 15.11.2019)
  • Pervan, Nergis. (2019). Derin Öğrenme Yaklaşımları Kullanarak Türkçe Metinlerden Anlamsal Çıkarım Yapma. Yüksek Lisans Tezi.
  • PwC. (2017). Leveraging The Upcoming Disruptions Fron AI and IoT How Artificial Intelligence Will Enable the Full Promise of the Internet of Things https://www.pwc.com/gx/en/industries/communications/assets/pwc-ai-and-iot.pdf (Erişim tarihi: 09.02.2020)
  • PwC. (2018). Will Robots Really Steal Our Jobs? An international analysis of the potential long term impact of automation https://www.pwc.com/hu/hu/kiadvanyok/assets/pdf/impact_of_automation_on_jobs.pdf (Erişim tarihi: 05.11.2019)
  • Süzen A. A., Kayaalp, K., (2018). Derin Öğrenme ve Türkiye’deki Uygulamaları. Institution Of Economic Development And Social Researches Publications.
  • Tas O., Mert H. (2019). An Application of Artificial Intelligence on Auditing, Press Academia Procedia, 9(14), 65-68.
  • Turing A. (1950). Computing Machinery and Intelligence. Mind, LIX(236), October 1950, 433-460. https://doi.org/10.1093/mind/LIX.236.433
  • Wikipedia, “Üç robot yasası”, https://tr.wikipedia.org/wiki/Üç_robot_yasası , (Erişim tarihi: 7.6.2022)
  • Yavuz, M. (2012). Yapay Sinir Ağları İle Portföy Optimizasyonu. (Yüksek Lisans Tezi).
APA Duru B, DOĞAN M (2022). Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. , 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
Chicago Duru Belde,DOĞAN Mustafa Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. (2022): 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
MLA Duru Belde,DOĞAN Mustafa Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. , 2022, ss.3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
AMA Duru B,DOĞAN M Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. . 2022; 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
Vancouver Duru B,DOĞAN M Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. . 2022; 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
IEEE Duru B,DOĞAN M "Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi." , ss.3160 - 3175, 2022. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
ISNAD Duru, Belde - DOĞAN, Mustafa. "Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi". (2022), 3160-3175. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
APA Duru B, DOĞAN M (2022). Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 57(4), 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
Chicago Duru Belde,DOĞAN Mustafa Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 57, no.4 (2022): 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
MLA Duru Belde,DOĞAN Mustafa Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, vol.57, no.4, 2022, ss.3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
AMA Duru B,DOĞAN M Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2022; 57(4): 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
Vancouver Duru B,DOĞAN M Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi. 2022; 57(4): 3160 - 3175. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
IEEE Duru B,DOĞAN M "Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi." Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 57, ss.3160 - 3175, 2022. 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017
ISNAD Duru, Belde - DOĞAN, Mustafa. "Yapay Zekânın Denetim ve Kontrolü İçin Bütünleşik Yapay Zekâ Mantıksal Çerçevesi". Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi 57/4 (2022), 3160-3175. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.22.12.2017