Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü
Yıl: 2021 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1275 - 1304 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15337/suhfd.871958 İndeks Tarihi: 27-12-2022
Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü
Öz: Avcı-toplayıcı toplumların yerleşik hayata geçmeleri ardından gerçekleşen tarım devriminin, bu toplumların eşitlikçi yapısını bozduğu ve sınıflı/hiyerarşik yapıların ortaya çıktığı ve giderek devletli toplumu meydana getirdiği söylenir. Neolitik dönem olarak adlandırılan bu dönemde, üretim fazlasına ihtiyaç duymayan dolayısıyla sadece kendine yeten yüzlerce küçük köy yerleşimi kurulmuştur. Bunlardan bazıları kurulduğu gibi küçük köy yerleşimleri olarak kalırken bazıları belirli bir eşiğin üzerine çıkmayı başarmış, giderek o dönemin en gelişmiş sosyal/siyasal örgütlenmelerini hayata geçirebilmiştir. O halde bu nasıl olmuştur? Tarım devrimi neden her köy için aynı sonucu doğurmamıştır? Devletli topluma geçişle ilgili pek çok teori olmakla birlikte makalede asıl dönüşümün değiş-tokuş ve pazaryeri ekonomisiyle başladığının altı çizilecektir. Makalede, malın başka bir malla değiştirildiği takas ekonomisinden para ekonomisine, muazzam bir gelişme gösteren ticaret ağının gereksindiği kurumların, giderek nasıl ilk devlet biçimi olan “Kent Devleti” haline geldiği gösterilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelime: THE EXCHANGE OF COMMODITIES AND INVENTION OF THE MONEY; ITS ROLE ON THE ESTABLISHMENT OF POLITICAL POWER AND IN THE INSTITUTIONALIZATION PROCESS
Öz: The agricultural revolution, which took place after hunter-gatherer indigenous peoples had begun to live a settled life, adversely affected equality in such communities and led to the emergence of hierarchy (ranking) and class based system as well as the transformation into state societies. During this period, known as Neolithic and where there was noneed for any over-supply, hundreds of small, close-knitand self-sufficient villages were established. Over time, some of those villages remained the same, whereas some others managed to expand to a certain size and turned increasingly into larger forms of social and political organisations. Why did not the agricultural revolution have the same effect for each village? On this footing, while there exist many theories centring on the transformation into state societies, this Article claims and underlines that such evolution commenced indeed due to direct exchanges of goods/commodities (barter) and market place economics.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKTÜRE, Sevgi, Anadolu’da Demir Çağı Kentleri, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 2003.
- ALEXIOU, Stylianos, Minos Uygarlığı, Çev: Elif Tül Tulunay, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1991.
- ALPARSLAN, M., Eski Anadolu'da Ticaret (M.Ö. II. Binyıl), Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 2010.
- AYDIN, Nafiz, Hammurabi Yasaları, Alfa Yayınları, İstanbul, 2017.
- BARCLAY, Harold, Efendisiz Halklar, Çev. Zarife Biliz, Versus Yayınları, İstanbul, 2010.
- BATTERA, Jean, Mezopotamya Yazı Akıl ve Tanrılar, Çev: Mehmet Emin Özcan, Ayten Er, Dost Yayınları, Ankara, 2012.
- BRAUDEL, Fernand, Uygarlıkların Grameri, Çev. M. Ali Kılıçbay, 2. Baskı, İmge Yayınevi, Ankara, 2001.
- CARRADICE, Ian -Price, Martin, Hellen Dünyasında Sikke, Çev. Oğuz Tekin, Homer Kitabevi, İstanbul, 2001.
- CHILDE, Gordon, Tarihte Neler Oldu, Çev. M. Tunçay-A Şenel, Alan Yayınları, İstanbul, (tarihsiz).
- CLASTRES, Pierre, Devlete Karşı Toplum, Çev. Mehmet Sert – Nedim Demirtaş, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1991.
- CLASTRES, Pierre, Vahşi Savaşçının Mutsuzluğu, Çev. Alev Türker – Mehmet Sert, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1992.
- CLASTRES, Pierre ile söyleşi, http://www.art-izan.org/artizan- arsivi/pierre-clastres-ile-soylesi/2008, Er:22.10.2020.
- ÇALIŞKAN, Zehra Doğan, İktisada Giriş II, Editör: Serkan DİLEK, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.
- DİNÇ, Senem, Hellenistik ve Roma Çağlarında Likya'da Kent Birlikleri, Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul, 2010.
- DOĞAN, İ. Banu, Tarih Öncesinde Ticaret ve Değiş Tokuş, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2008.
- DURKHEIM, Emile, Toplumsal İşbölümü, Çev. Özer Ozankaya, Cem Yayınevi, 2018.
- EAGLETON, Catherine ve Jonathan Williams, Paranın Tarihi, Çev. Fadime Kahya, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2008.
- ERGİN, Feridun, Para Politikası, İ.Ü. İktisat Fakültesi Yayını, İstanbul, 1975.
- FINLEY, M.I., Antik Çağ Ekonomisi, Çev. Hatice Palaz Erdemir, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2007.
- FOSTER, B. R., Agoranomos and Muhtasib, Journal of the Economic and Social History of the Orient, 13(1), ss.128-144, 1970.
- GRAEBER, David, Anarşist Bir Antropolojiden Parçalar, Çev. Bengü Kurtege-Sefer, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2012.
- GÜNBATTI, Cahit, Kültepe-Kaniş Anadolu'da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları No: 89, Kayseri, 2017.
- HARARİ, Yuval Noah, Hayvanlardan Tanrılara: Sapiens İnsan Türünün Kısa Bir Tarihi, Çev. Ertuğrul Genç, Kolektif Kitap, İstanbul, 2015.
- HARRIS, Marvin, Yamyamlar ve Krallar: Kültürlerin Kökenleri, Çev, M. Fatih Gümüş, İmge Yayınevi, Ankara, 1994.
- HAVILAND, William A., Kültürel Antropoloji, Çev. Hüsamettin İnanç, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2002.
- HEREDOTOS, Tarih, Çev. Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2006.
- HOWGEGO, Christopher, Sikkelerin Işığında Eskiçağ Tarihi, Çev. Oğuz Tekin, Homer Kitabevi, İstanbul, 1998.
- ILDIZ, Erkan, “Tarihte Tapınak Bankacılığı”, Bilim ve Gelecek, Sayı 72, ss.52-57, Şubat 2010.
- ILDIZ, Erkan, Eski Çağ’da Bankacılık ve Bankerlik, Türkiye Bankalar Birliği Yayın No: 297, İstanbul, 2013.
- KALKAVAN, Hakan, Medine Pazarı Perspektifinde Muhtesib ve Agoranomos Karşılaştırması, Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, C.1, S.11, ss.56-63, 2018.
- KAYA, Mehmet Ali, İlk Çağ Tarihi ve Uygarlığı, Pegem Akademi, Ankara, 2016.
- KOPCKE, G., "The Cretan Palaces and Trade", The Function of the Minoan Palaces, R. Hagg ve N. Marinatos, (Eds), Stockholm, ss.255-259, 1987.
- KRAMER, Samuel Noah, Sümerler, Çev. Özcan Buze, Kabalcı Yayınları, 2002.
- LOCKE, John, Yönetim Üzerine İkinci İnceleme, Çev. Fahri Bakırcı, Ebabil Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2012.
- MANN, Michael, İktidarın Tarihi: Başlangıcından 1760’a Kadar Toplumsal İktidarın Kaynakları, Çev. E. Saraçoğlu vd., C.1, Phoenix Yayınları, Ankara, 2012.
- MAUSS, Marcel, Armağan Üzerine Deneme -Arkaik Toplumlarda Değiş Tokuşun Biçimi ve Nedeni, Çev. Nihan Özyıldırım, Alfa Yayınları, İstanbul, 2016.
- MEDA, Dominique, Emek: Kaybolma Yolunda Bir Değer mi?, İletişim Yayınları, 1995.
- MIEROOP, Marc Van De, Antik Yakındoğu’nun Tarihi, Çev. Sinem Gül, Dost Yayınları, Ankara, 2006.
- MIEROOP, Marc Van De, Babil Kralı Hammurabi, Çev. Bülent O. Doğan, Türkiye İş Bankası Yayınları, 2. Bası, İstanbul, 2017.
- MUMFORD, Lewis, Tarih Boyunca Kent, Çev. Gürol Koca-Tamer Tosun, Ayrıntı Yayınları, 2007.
- ÖZBUDUN, Sibel-Uysal, Gülfem, 50 Soruda Antropoloji, Bilim ve Gelecek Kitaplığı, İstanbul, 2012.
- ÖZCAN, Mehmet Tevfik, İlkel Toplumlarda Toplumsal Kontrol, Özne Yayınları, 1998.
- ÖZÜDOĞRU, Ş. Antik Çağ Kentlerinde Siyasi, Sosyal, Kültürel ve Ticari İşlevli Bir Mimari Form: Agora, Ayrıntı Dergisi, C.3, Sayı 22. 2015.
- POLANYİ, K., Büyük Dönüşüm (Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri), Çev. Ayşe Buğra İletişim Yayıncılık, İstanbul, 2009.
- RICHARDSON, M. E. J., Hammurabi’s Laws: Text, Translation and Gloassary, 2000.
- ROUSSEAU, J. J., İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine, Çev. Hakan Zengin, Morpa Yayınları, İstanbul, 2003.
- SAHLINS, Marshall, Taş Devri Ekonomisi, Çev. T. Doğan- Ş. Özgün, BGST Yayınları, İstanbul, 2010.
- SCHNEIDER, Harold K., Livestock and Equality in East Africa, Indiana University Press, Bloomington, Indiana, 1979.
- SEDILLOT, Rene, Değiş Tokuştan Süpermarkete, Çev. Esat Mermi Erendor, Dost Yayınları, Ankara, 2005.
- SMITH, Adam, Milletlerin Zenginliği, Çev. Haldun Derin, Türkiye İş Bankası Yayınları, 2006.
- SOMBART, Werner, Burjuva, Çev. Oğuz Adanır, Doğu Batı Yayınları, Ankara, 2017.
- UYGUN, Oktay, Devlet Teorisi, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2014.
- WEATHERFORD, Jack, Para, Çev. İnönü Korkmaz, Maya Kitap, İstanbul, 2019.
- WILKINSON, T. J., Archaeological Land scapes of The Near East. The University of Arizona Press, Tucson, 2003.
- WYCHERLEY, R. E., Antik Çağda Kentler Nasıl Kuruldu?, Çev. Nezih Başgelen, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2011.
- TOK, Gökhan, “Antik Çağın Tüccarları: Fenikeliler” Tübitak Bilim ve Teknik, Subat 2001.
| APA | çelik s (2021). Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. , 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| Chicago | çelik seydi Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. (2021): 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| MLA | çelik seydi Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. , 2021, ss.1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| AMA | çelik s Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. . 2021; 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| Vancouver | çelik s Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. . 2021; 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| IEEE | çelik s "Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü." , ss.1275 - 1304, 2021. 10.15337/suhfd.871958 |
| ISNAD | çelik, seydi. "Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü". (2021), 1275-1304. https://doi.org/10.15337/suhfd.871958 |
| APA | çelik s (2021). Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29(2), 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| Chicago | çelik seydi Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29, no.2 (2021): 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| MLA | çelik seydi Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.29, no.2, 2021, ss.1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| AMA | çelik s Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 29(2): 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| Vancouver | çelik s Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 29(2): 1275 - 1304. 10.15337/suhfd.871958 |
| IEEE | çelik s "Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü." Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29, ss.1275 - 1304, 2021. 10.15337/suhfd.871958 |
| ISNAD | çelik, seydi. "Meta Değişimi ve Paranın Siyasal İktidarın Kurulma ve Kurumsallaşma Sürecindeki Rolü". Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29/2 (2021), 1275-1304. https://doi.org/10.15337/suhfd.871958 |
