Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme
Yıl: 2021 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1501 - 1540 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.15337/suhfd.837760 İndeks Tarihi: 27-12-2022
Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme
Öz: Geçmişe yürümezliğe dair hukukilik denetiminde kökenlerini hukuki güvenlik ilkesinden alan iki ilkeye odaklanmak gerekir. Gerçek geçmişe yürüme bakımından kazanılmış haklara saygı, gerçek olmayan geçmişe yürüme bakımından ise haklı beklentilerin korunması ilkesi, yürürlükteki kurallara duyulan güvenin zedelenmemesi suretiyle hukuk güvenilirliğinin tesis edilmesine yönelmektedir. Kanunların anayasal denetiminde haklı beklentilerin korunması ilkesine yer veren Anayasa Mahkemesi, henüz vergi kanunlarına dair norm denetimlerinde bu ilkeye uygun yaklaşım sergilememiştir. Vergi kanunlarına yönelik gerçek olmayan geçmişe yürüme hallerinin metodik olarak haklı beklentilerin korunması kapsamında incelenmesi gerektiği düşünülmektedir. Çalışmamızda 7194 sayılı Kanun ile vergi tarifesinde yükümlüler aleyhine yapılan bir değişikliğin dönem başından itibaren geçerli kılınması durumunun gerçek olmayan geçmişe yürüme türü olduğu tespiti yapılmış ve geçiş hukuku hükmüyle tezahür eden bu halin, söz konusu ilkenin koruma şartlarını haiz surette haklı beklentiyi ihlal edip etmediği, böylece hukuki güvenlik ilkesine aykırılık oluşturup oluşturmadığına dair değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelime: Retrospectivity V.S. the Principle of Protection of Legal Expectations: An Evaluation On the Example of Law No: 7194
Öz: It is necessary to focus on two principles that take their roots from the principle of legal certainty in the legality control of non - retroactivity. The principle of respect for the acquired rights in terms of going back to the retroactivity and the protection of legal expectations in terms of retrospectivity, is directed towards the establishment of legal reliability by not damaging the trust in the rules in force. The Constitutional Court, which includes the principle of protecting legal expectations in the constitutional control of laws, has not yet adopted an approach in accordance with this principle in norm audits of tax laws. It is thought that the retrospective situations regarding tax laws should be methodically examined within the scope of protecting legal expectations. In our study, it was determined that the validation of a change made against obliged parties in the tax table with Law No. 7194 from the beginning of the period is a type of going back to the past, and this state, which manifests with the provision of transitional law, violates the legal expectation by meeting the protection conditions of the said principle, thus It has been evaluated whether there is a violation of the principle of legal certainty or not.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- AKILLIOĞLU, Tekin, “Ekonomik Alanda Yönetsel İşlemlerin Geriye Yü- rümezlik Kuralı Karşısında Çeşitli Durumları”, Prof. Dr. Aziz Köklü’nün Anısına Armağan, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgi- ler Fakültesi Yayınları No: 535, Ankara, 1984.
- AKILLIOĞLU, Tekin, “Yasaların (Anayasa Dahil) Zaman İçinde Uygu- lanması”, Anayasa Yargısı Dergisi, 1, 1984.
- AKKAYA, Mustafa, “Vergi Aslı ve Feri’leri Bakımından Geriye Yürümez- lik Esası: “Haklılık” Ölçütü Üzerine Değerlendirmeler”, Editör: Billur Yaltı, Vergi Hukukunda Geriye Yürümezlik Esası, Beta Ya- yınları, İstanbul, 2011.
- AKTAN, Coşkun Can ve GENCEL, Ufuk, “Türkiye’de Geriye Doğru Ver- gileme ve Verginin Hukukiliği İlkesinin İhlali”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 1, 2003.
- ALTINDAĞ, Halil, Yürürlükte Olan Yasalara ve İdari Düzenleyici İşlem- lere Güvenden Kaynaklanan Haklı Beklenti Kavramı ve Korun- ması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
- ARAL, Vecdi, Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları, 3. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
- BAŞARAN YAVAŞLAR, Funda, “Hukuki Güvenlik İlkesinin Bir Alt İl- kesi Olarak Vergi Hukukunda Yasallık İlkesi”, Kamu Hukukçu- ları Platformu: Hukuk Güvenliği, Editör: GÖZTEPE Ece, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 277, Ankara, 2015.
- BAŞARAN YAVAŞLAR, Funda, “Vergilendirme Yoluyla Temel Hak ve Özgürlüklere Müdahalede Sınır”, Kamu Hukuku, Özel Hukuk ve Ceza Hukuku Alanlarında Kamunun Önderliği ve Bireysel Özerklik Sempozyumu, Editör: ULUSAN İhsan ve ÖZTÜRK Bahri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009.
- BERGE, Gio ten ve WİDDERSHOVEN, Rob, “The Principle of Legitimate Expectations in Dutch Constitutional and Administrative Law”, Netherlands Reports to the Fifteenth International Congress of Comparative Law, Editör: HONDİUS E. H., Intersentia Rechtswetenschappen, Bristol, 1998.
- BİLİCİ, Nurettin ve CANDAN, Turgut, ”Vergi Hukukunda Geriye Yü- rüme Sorunu”, 30. Türkiye Maliye Sempozyumu Bildiri Kitabı, Antalya, 20-24 Mayıs 2015.
- CAN, Osman, “Belirlilik İlkesine Anayasal Bakış”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 9, 1-2, 2005.
- CRAIG, P. P., “Substantive Legitimate Expectations in Domestic and Community Law”, Cambridge Journal Law, 55, 2, 1996.
- ÇAĞAN, Nami, “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 37, 1, 1980.
- ÇAĞAN, Nami, “Türk Anayasası Açısından Vergileme Yetkisi”, Anayasa Yargısı Dergisi, 1, 1984 (Türk Anayasası Açısından Vergileme Yetkisi).
- ÇAĞAN, Nami, Vergilendirme Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstan- bul, 1982 (Vergilendirme Yetkisi).
- DEVİNER ERGUVAN, Derya, “Türk İdare Hukuku’nda Haklı Beklenti- lerin Korunması İlkesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakül- tesi Dergisi (Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan), 21, Özel Sayı, 2019.
- ERDOĞAN, Mustafa, Anayasal Demokrasi, Gözden Geçirilmiş 13. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2017.
- ERGİNAY, Akif, Vergi Hukuku İlkeler Vergi Tekniği Türk Vergi Sistemi, 10. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 1982.
- FEYZİOĞLU, B. N., “Mükellefiyet Doğurucu Vakıa (Vergiyi Doğuran Ha- dise)”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 7, 1-4, 1952.
- FORSYTH, C. F., “Haklı Beklenti’lerin Doğuşu ve Korunması”, İdare Hu- kuku İlimleri Dergisi, Çeviren: Esin Örücü, 7, 1-3, 1986.
- GİŞİ, Selçuk, Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi, On İki Levha Yayıncı- lık, İstanbul, 2017.
- GÖKSU, Hasan Tuna, “6494 Sayılı Kanun ile Yargıtay ve Danıştay Üyeliği İçin Getirilen 20 Yıl Hizmet Şartının Anayasa’ya Uygunluğu”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 3, 2013.
- GÜMÜŞKAYA, Gamze, Mülkiyet Hakkına Vergisel Müdahaleler Bakı- mından İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne Kişisel Başvuru, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010.
- GÜNEŞ, Gülsen, Verginin Yasallığı İlkesi, 4. Tıpkı Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014.
- KANETİ, Selim / EKMEKÇİ, Esra / GÜNEŞ, Gülsen / KAŞIKÇI Mahmut, Vergi Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
- KARAKOÇ, Yusuf, Genel Vergi Hukuku (Ders Kitabı), Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
- KARAKOÇ, Yusuf, Türk Hukuku’nda Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
- KIZILOT, Şükrü / ŞENYÜZ, Doğan / TAŞ, Metin / DÖNMEZ, Recai, Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 2. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, Ankara, 2007.
- KNIGHT, Dean R., Estoppel (Principles?) in Public Law: The Substantive Protection of Legitimate Expectations, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, The University British Columbia, 2004.
- KÖKÜSARI, İsmail, Anayasa Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi, Ada- let Yayınevi, Ankara, 2015.
- NARTER, Recep, “Vergi Ödevi İlişkisinde Hukuki Güvenlik İlkesi”, Hu- kuk Biliminin Güncel Sorunları III. Uluslararası Kongre Bildiri Kitabı Cilt: I (Kamu Hukuku), Editör: ABDULHAKİMOĞUL-
- LARI Erdal / YOLÇİYEV Mübariz / ŞAHİNKAYA Yalçın, Adalet Yayınevi, 2012
- OĞURLU, Yücel, İdare Hukukunda Kazanılmış Haklara Saygı ve Haklı Beklentiler Sorunu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003.
- ÖNCEL, Mualla / KUMRULU, Ahmet / ÇAĞAN, Nami / GÖKER, Cen- ker, Vergi Hukuku, Gözden Geçirilmiş Değişiklikler İşlenmiş 28. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
- ÖZ, Ersan ve AKÇAY, Fatih, “Uygulama Örnekleriyle Türk Vergi Huku- kunda Gerçek ve Gerçek Olmayan Geriye Yürümeler ve Hukuki Güvenlik İlkesine Etkisi”, Vergi Sorunları Dergisi, 288, 2012.
- ÖZCAN, Nur, Avrupa Toplulukları Adalet Divanı Kararları Işığında Haklı Beklentilerin Korunması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.
- ÖZGÜVEN, A. Volkan, Türk Vergi Hukukunda Geriye Yürümezlik İl- kesi, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2007.
- PEHLİVAN, Osman, Vergi Hukuku (Genel Hükümler ve Türk Vergi Sis- temi), Celepler Matbaacılık, Trabzon, 2017.
- SABAN, Nihal, “Vergi Hukukunda “Ölçü Normlar Bloku” Üzerine Bir Deneme”, Vergi Sorunları Dergisi, 117, 1998, http://www.vergi- sorunlari.com.tr, (Erişim Tarihi: 11.04.2021).
- SABAN, Nihal, Vergi Hukuku, 8. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2016.
- SAYGIN, Engin, “Haklı Beklentilerin Korunması İlkesine Yönelik Türk ve İngiliz İdare Hukuku Yaklaşımı Üzerine Karşılaştırmalı Analiz”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 126, 2016.
- ŞENYÜZ, Doğan / YÜCE, Mehmet / GERÇEK Adnan, Vergi Hukuku (Ge- nel Hükümler), 9. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 2018.
- ŞİRİN, Tolga, Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda Kanun Kavramı, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
- TAN, Turgut, İdari İşlemin Geri Alınması, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 298, Ankara, 1970.
- TAŞKAN, Yusuf Ziya, Vergi Hukuku, Genişletilmiş ve Gözden Geçiril- miş 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
- TAYLAR, Yıldırım, “Vergi Borcu İlişkisinin Pasif Süjesi Olarak Birey ve Vergilendirme Yetkisinin Bireyin Hak, Özgürlük ve Ödevlerine Etkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan), 16, Özel Sayı, 2014.
- TEKBAŞ, Abdullah, Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yar- gısal Denetimi: Türkiye Değerlendirmesi, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayın No: 2009/396, Ankara, 2009.
- TÖRALP, Funda, Temel Hak ve Özgürlüklerin Vergilendirme Yetkisinin Kullanımına Etkisi”, Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler, Editör: YENİSEY Feridun / GÜNEŞ Gülsen / ŞİRİN Z. Ertunç, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
- TUNCER, Selahattin, “5228 Sayılı Yasanın Yürürlük Maddesi”, Lebib Yal- kın Mevzuat Dergisi, 10, 2004, https://www.lebibyal- kin.com.tr/mevzuat/yayinlar/lebib-yalkin-mevzuat-dergisi, (Eri- şim Tarihi: 8.4.2021).
- ULER, Yıldırım, İdari Yargıda İptal Kararının Sonuçları, Ankara Üniver- sitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No: 281, Ankara, 1970.
- ÜSTÜN, Ümit Süleyman, “Anayasa Mahkemesinin Ücret Gelirlerine İliş- kin Gelir Vergisi Tarifesi İptal Kararı ve Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14, 2, 2010.
- ÜSTÜN, Ümit Süleyman, Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yet- kisi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2007.
- YALTI, Billur ve ÖZGENÇ, A. Selçuk, Vergi Hukuku (Pratik El Çalışma Kitabı), Beta Yayınları, İstanbul, 2005.
- YALTI, Billur, Vergi Yükümlüsünün Hakları, Beta Yayınları, İstanbul, 2006.
| APA | sarıcaoğlu e, Arıkan A (2021). Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. , 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| Chicago | sarıcaoğlu ercan,Arıkan Abdullah Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. (2021): 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| MLA | sarıcaoğlu ercan,Arıkan Abdullah Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. , 2021, ss.1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| AMA | sarıcaoğlu e,Arıkan A Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. . 2021; 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| Vancouver | sarıcaoğlu e,Arıkan A Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. . 2021; 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| IEEE | sarıcaoğlu e,Arıkan A "Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme." , ss.1501 - 1540, 2021. 10.15337/suhfd.837760 |
| ISNAD | sarıcaoğlu, ercan - Arıkan, Abdullah. "Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme". (2021), 1501-1540. https://doi.org/10.15337/suhfd.837760 |
| APA | sarıcaoğlu e, Arıkan A (2021). Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29(2), 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| Chicago | sarıcaoğlu ercan,Arıkan Abdullah Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29, no.2 (2021): 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| MLA | sarıcaoğlu ercan,Arıkan Abdullah Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.29, no.2, 2021, ss.1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| AMA | sarıcaoğlu e,Arıkan A Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 29(2): 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| Vancouver | sarıcaoğlu e,Arıkan A Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2021; 29(2): 1501 - 1540. 10.15337/suhfd.837760 |
| IEEE | sarıcaoğlu e,Arıkan A "Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme." Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29, ss.1501 - 1540, 2021. 10.15337/suhfd.837760 |
| ISNAD | sarıcaoğlu, ercan - Arıkan, Abdullah. "Gerçek Olmayan Geçmişe Yürüme V.S. Haklı Beklentilerin Korunması İlkesi: 7194 Sayılı Kanun Örneği Üzerinden Bir Değerlendirme". Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 29/2 (2021), 1501-1540. https://doi.org/10.15337/suhfd.837760 |
