İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği

Yıl: 2022 Cilt: 12 Sayı: 2 / 23 Sayfa Aralığı: 645 - 669 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.23863/kalem.2022.235 İndeks Tarihi: 02-01-2023

İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği

Öz:
Osmanlı Devleti, topraklarında yaşayan vatandaşlarının, tarihinin her döneminde, inançlarına saygı gösteren bir devlet anlayışını, uygulamalarla göstermiş bir devlettir. Bu saygı gereği Osmanlı coğrafyasında, her dine mensup insanlar ve bu insanların ibadethanelerini görebilmek olağan bir durumdur. Müslümanların dışında kalan gayrimüslim kesim, hayatın içinde ve her safhasında yer almış ve devletin önemli kesimlerinde görev yapabilmişlerdir. Osmanlı Devleti’nin sosyo-kültürel yapısı içerisinde, mevcut bulunan bütün cemaat ve cemiyetlere eşit muamelede bulunduğu, mevcut belgelerden ve konu ile ilgili, son dönem, Edirne Salnamelerden de anlaşıl-maktadır. Edirne’nin Osmanlı asırlarında çok anlamlı bir yeri vardır. Devlete başkent olmuş bu önemli vilayetin, medeniyete mâl olmuş eserleri, hanları, hamamları, camileri ve dünya kültür tarihi açısından önemli işlev görmüş darüşşifası bu vilayetin önemini ayrıca arttırmıştır. Orta çağda engelli bireylerin ve psikolojik travmalar yaşayan insanların akıl almaz işkence gördükleri veya dışlandıkları bir dönemde, Osmanlı coğrafyasında kurulan darüşşifalarda bu kesimlerin, özel eğitim ve bakımlarla tedavi edildikleri bilinmektedir. Tarihî belgeler çerçevesinde araştırdığımız bu çalışmada, Osmanlı devlet yönetiminde uygulanan önemli bir kısım bölgelerin dışında, özel olarak ele alınan Edirne yöresindeki inanç ve ibadet hürriyeti uygulamalarından ve devlet görevinde çalışan gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarından örnekler verilecektir. Örnekler, resmî devlet kayıtlarının yazıldığı 1312 ve 1316 hicrî tarihli, dönemin salnameleri ve Osmanlı Arşivi’nden alınan bir kısım belge örnekleri ile sunulmaya çalışılacak ve Osmanlı Devleti yönetim anlayışında, dinî ve kültürel farklılıklardan dolayı ayırımcılık yapılmadığı, belgeler çerçevesinde değerlendirilecektir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aktay, Y. ve Köktaş, M. E. (2007). Din sosyolojisi. İstanbul: Vadi Yayınları.
  • Başaran, İ. (2019). Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin (Hristiyan ve Yahudi) statülerinin din özgürlüğü açısından değerlendirmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 41-56.
  • Dahiliye nezareti, mektubî kalemi, 795 / 4. Belge No-2. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
  • Edirne salnamesi. (1312). Edirne Valiliği Kültür Yayınları.
  • Edirne salnamesi. (1316). Edirne Valiliği Kültür Yayınları.
  • Eren, E. (2017). Osmanlı Devleti’nde yabancı okullar. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, (özel sayı), 87-102.
  • Fatih Sultan Mehmed. (1463). Ahidname-Fatih Sultan Mehmed Fermanı. Fojnica Fransisken Kilisesi Müzesi.
  • Göregen, M. (2016) Bir arada yaşama tecrübesi bakımından Osmanlı Dönemi Kıbrıs. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, 2(1), 19-30.
  • Halaçoğlu, Y. (2008). Sürgünden soykırıma Ermeni iddiaları. İstanbul: Babıali Kültür Yayıncılık.
  • İrade hâriciye, 480. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
  • İrade hâriciye, 4835-1. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
  • İrade hâriciye, 14039. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
  • Kalın, M. F. (2017). Voltaire’in dinî hoşgörü anlayışı ve İslâm’la ilgili düşüncelerinin değerlendirilmesi. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7), 31-51.
  • Karaman, F. (2018). Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki mirası. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(2), 21-47.
  • Kilise Defteri, 8/6. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
  • Konan, B. (2011). İnsan hakları ve temel özgürlükler açısından Osmanlı Devletine bakış. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(4), 253-288.
  • Müzehhep fermanlar, 783. Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
  • Sakin, O. (2008). Osmanlı’da etnik yapı: 1914 nüfusu. İstanbul: Ekim Yayınları.
  • Sarıkaya, M. S. (2010). Maturîdî’nin din anlayışında hoşgörü. E-makâlât Mezhep Araştırmaları, 3(2), 145-164.
  • Sarınay, Y. (2010). Gökkubbe altında birlikte yaşamak. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayını.
  • Turan, O. (1969). Türk cihan hakimiyeti mefkûresi tarihi. Ankara: Turan Neşriyat Yurdu.
  • Yıldırım, H. O., Demirbaş, U., Altıntaş, A., Atik, V., Cebecioğlu, V., Çakıl, O., Çalkın, T., Çınar, A.O., Demirel, M., Karacakaya, R., Karazeybek, M., Kaya, A., Koltuk, N., Özkılınç, A., Safi, M., Serin, M., Sivridağ, M., Topaloğlu, H., Uslu, O., Yekeler, N. ve Yüzbaşıoğlu, M. (1995). Arşiv belgelerine göre Balkanlarda ve Anadoluda Yunan mezalimi I. Ankara: Başbakanlık Osmanlı Arşivi.
APA Ertan M (2022). İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. , 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
Chicago Ertan Mustafa Hakkı İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. (2022): 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
MLA Ertan Mustafa Hakkı İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. , 2022, ss.645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
AMA Ertan M İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. . 2022; 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
Vancouver Ertan M İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. . 2022; 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
IEEE Ertan M "İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği." , ss.645 - 669, 2022. 10.23863/kalem.2022.235
ISNAD Ertan, Mustafa Hakkı. "İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği". (2022), 645-669. https://doi.org/10.23863/kalem.2022.235
APA Ertan M (2022). İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 12(2 / 23), 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
Chicago Ertan Mustafa Hakkı İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 12, no.2 / 23 (2022): 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
MLA Ertan Mustafa Hakkı İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, vol.12, no.2 / 23, 2022, ss.645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
AMA Ertan M İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 2022; 12(2 / 23): 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
Vancouver Ertan M İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 2022; 12(2 / 23): 645 - 669. 10.23863/kalem.2022.235
IEEE Ertan M "İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği." Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 12, ss.645 - 669, 2022. 10.23863/kalem.2022.235
ISNAD Ertan, Mustafa Hakkı. "İnanç, Kültür, Medeniyet ve Hoşgörü Bağlamında Osmanlı Devleti’nin Yönetim Uygulamaları ve Gayrimüslim Kamu Görevlileri: Edirne Örneği". Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi 12/2 / 23 (2022), 645-669. https://doi.org/10.23863/kalem.2022.235