Yıl: 2020 Cilt: 15 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 865 - 892 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17550/akademikincelemeler.725530 İndeks Tarihi: 03-01-2023

SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ

Öz:
Sakarya ili kültürel belleğinin temsilcileri ve taşıyıcıları olarak görülen mezar taşları hem nitelik hem de nicelik açısından oldukça önemli verileri barındırmaktadır. Sakarya sınırları içerisinde 15. yüzyıldan 20. yüzyıla değin farklı tür ve tiplerde teşhir edilen mezar taşları, öncelikle yerel tarihi ve sonra da Türkiye tarihini aydınlatacak belgeler olarak görülmelidir. Nitekim Sakarya mezar taşlarından elde ettiğimiz veriler; buranın kültürlerin birleşim noktası olduğunu kanıtlar niteliktedir. Sakarya’da çalışılmış mevcut 1210 mezar taşı, tarihi ve sanatsal muhtevasıyla adeta açık hava müzesini anımsatmaktadırlar. Sakarya sınırları içerisinde yer alan Adapazarı, Erenler, Arifiye, Serdivan, Taraklı, Geyve, Sapanca, Pamukova, Kaynarca, Ferizli, Söğütlü, Karasu, Kocaali, Akyazı, Hendek, Karapürçek olmak üzere toplamda 16 ilçe araştırma kapsamında incelenmiştir. Mezkûr mezar taşlarında “üslup analizlerinin yapılması, tipolojilerinin çıkartılması, nitel ve nicel olarak değerlendirilmesi, bezeme programının tasnif ve tasvirleri, kitabelerin sanat tarihine kazandırdıkları” gibi konular üzerinde durulmuştur. Toplamda 1210 mezar taşının tarih dizini, yüzyıllara göre dağılımı gibi detaylar grafiklerle verilerek bir bütün içinde kritiğinin yapılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime: Mezar taşı Osmanlı Sakarya Süsleme

Historical and Artistic Analysis of Sakarya Grave Stones

Öz:
The tombstones, which we see as representatives and carriers of the cultural memory of Sakarya province, store very important data in terms of both quality and quantity. The tombstones, which are displayed in different types and types from the 15th century to the 20th century, should be seen as documents to illuminate this data. As a matter of fact, the impression obtained from the Sakarya tombstones; it is proof that this is the junction point of cultures. The existing 1210 headstones, which have been studied within the borders of Sakarya, have the characteristic of being a cultural fairground with their amendment. A total of 16 districts, including Adapazarı, Erenler, Arifiye, Serdivan, Taraklı, Geyve, Sapanca, Pamukova, Kaynarca, Ferizli, Söğütlü, Karasu, Kocaali, Akyazı, Hendek, Karapürçek, which are located within the borders of Sakarya, were examined within the scope of the research. In Sakarya tombstones; Topics such as “making style analysis, extracting typologies, qualitative and quantitative evaluation, classification of decoration program, inscriptions” were examined. Details such as the history index of 1210 tombstones and their distribution according to centuries are given with the help of graphic.
Anahtar Kelime: Headstone Ottoman Period Cemetery Sakarya Ornament

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Açık, Turan. “Beşe Unvanı Hakkında”, Tarih Dergisi, Sayı 62/2, (2016), 37-64. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iutarih/issue/31581/34615 7
  • Alyılmaz, Cengiz. “Kosova ve Makedonya’daki Osmanlı Dönemi Mezar Taşlarının Bugünkü Durumu”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 5/1, (2016), 56. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227845
  • Ayanoğlu, Fazıl İsmail. “Fatih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitabeleri”, Vakıflar Dergisi, S. 4, (1958), 194-198.
  • Bulut, Mustafa. Sultan II. Mahmut Haziresi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Sanatı Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2012.
  • Ekin, Ümit. “Bizans ve Osmanlı Dönemi'nde Sakarya Bölgesi'ni Etkileyen Depremler”, Sakarya İli Tarihi, C. 1, Sakarya Üniversitesi Yayınları, 2005.
  • Erkan, Nevzat. “Osmanlı İstanbul’unda Cenaze ve Defin İşlemleri H. 1117/M. 1705 Tarihli Sicil Kaydına Göre”, Rumeli İslam Araştırmaları Dergisi, S. 4, (2019), 54. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/842254
  • Gündogdu, Oktay. Üsküdar’daki Ahmediye Külliyesi Haziresi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Sanatı Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2016.
  • Kökrek, Mehmet. “Edirne’deki Yeniçeri Şahideleri”, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, (2015), 31. https://www.academia.edu/16709101/Edirnek%C3%A2r%C 3%AE_%C5%9E%C3%A2hideler
  • Perçem, Ersan. “Fatih Devri Mezar Taşlarında Tezyinat Analizi” I. Uluslararası Türk-İslam Mezar Taşları Kongresi Bildiriler Kitabı, Aydın, 2018.
  • Şeyban, Lütfi. & Kır Oğuzhan. Osmanlı Mimari ve Mezar Taşı Kitabeleriyle Sakarya 1639-1946, Sakarya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Yayınları, Sakarya, 2019.
  • Yavuz, Sena. Sakarya İli Geyve İlçesi Osmanlı Dönemi Mezar Taşları, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2013.
APA Carberry J, GÜNDOGDU O (2020). SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. , 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
Chicago Carberry Josiah,GÜNDOGDU OKTAY SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. (2020): 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
MLA Carberry Josiah,GÜNDOGDU OKTAY SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. , 2020, ss.865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
AMA Carberry J,GÜNDOGDU O SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. . 2020; 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
Vancouver Carberry J,GÜNDOGDU O SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. . 2020; 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
IEEE Carberry J,GÜNDOGDU O "SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ." , ss.865 - 892, 2020. 10.17550/akademikincelemeler.725530
ISNAD Carberry, Josiah - GÜNDOGDU, OKTAY. "SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ". (2020), 865-892. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.725530
APA Carberry J, GÜNDOGDU O (2020). SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
Chicago Carberry Josiah,GÜNDOGDU OKTAY SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. Akademik İncelemeler Dergisi 15, no.2 (2020): 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
MLA Carberry Josiah,GÜNDOGDU OKTAY SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. Akademik İncelemeler Dergisi, vol.15, no.2, 2020, ss.865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
AMA Carberry J,GÜNDOGDU O SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. Akademik İncelemeler Dergisi. 2020; 15(2): 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
Vancouver Carberry J,GÜNDOGDU O SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ. Akademik İncelemeler Dergisi. 2020; 15(2): 865 - 892. 10.17550/akademikincelemeler.725530
IEEE Carberry J,GÜNDOGDU O "SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ." Akademik İncelemeler Dergisi, 15, ss.865 - 892, 2020. 10.17550/akademikincelemeler.725530
ISNAD Carberry, Josiah - GÜNDOGDU, OKTAY. "SAKARYA MEZAR TAŞLARININ TARİHİ DİZİN VE DÖNEM ANALİZLERİ". Akademik İncelemeler Dergisi 15/2 (2020), 865-892. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.725530