TY  - JOUR
TI  - Şerîf el-Murtazâ’nın Mülaḫḫaṣ’ının Kayıp Konusu: Ebû Caʿfer el-Mukrî en-Nîsâbûrî’nin Taʿlîḳ’inde Âlemin Hudûsu
AB  - Döneminin en önde gelen Şiî-İsnâaşerî âlimi olan Şerîf el-Murtazâ’nın kelâmî yaklaşımı bilhassa onun el-Mülaḫḫaṣ fî uṣûli’d-dîn ve tamamlanmamış bu eserin mütemmimi olan eẕ-Ẕaḫîre fî ʿilmi’l-kelâm adlı eserlerinden çıkarılabilir. Ancak bu eserlerden el-Mülaḫḫaṣ fî uṣûli’d-dîn, baş kısmında, eserin mukaddimesiyle birlikte kelâm sistematiğinin ilk konusu olan âlemin hudûsu konusunu kapsayan kısmî bir eksiklikle günümüze ulaşmıştır. Şerîf el-Murtazâ’nın, kelâm sistematiğinde âlemin hudûsunu kanıtlamak amacıyla formüle edilen “Arazlar vardır”, “Arazlar yaratılmıştır”, “Cisim arazlardan yoksun değildir ve varlıkta araz-lardan önce değildir” ve “Yaratılmış şeyden önce gelmeyen şey de yaratılmıştır” şeklindeki dört önermeden ilk ikisine yaklaşımı hâlihazırda bu eserde bulunmamaktadır. Mamafih Şerîf el-Murtazâ’nın bu konuya yaklaşımı, 6./12. yy. Şiî-İmâmî âlimi Ebû Caʿfer el-Mukrî en-Nîsâbûrî’nin onun söz konusu eserleri üzerine bir taʿlîk olan et-Taʿlîḳ fî ʿilmi’l-kelâm adlı eserinden çıkartılabilir. Ebû Caʿfer el-Mukrî en-Nîsâbûrî âlemin hudûsu konusunu da, tıpkı kelâm geleneğinde olduğu gibi, söz konusu dört önerme üzerinden tartışmış ve konuyu el-Mülaḫḫaṣ fî uṣûli’d-dîn’in hâlihazırdaki neşrinde konuyla alâkalı mevcut bölümlerdeki yaklaşım yanında, kelâm geleneğinde konu hakkındaki yaklaşıma da mutabık bir şekilde özetlemiştir. Mamafih bu dört önermenin sonuncusu olan “Yaratılmış şeyden önce gelmeyen şey de yaratılmıştır” önermesi hakkında Şerîf el-Murtazâ’nın bu önermenin müstakil bir önerme sayılmasına gerek olmadığı yönündeki yargısını da aktararak söz konusu önerme hakkında gelenekte bir yaklaşım farklılığının varlığına işaret etmiştir. Konu hakkında başka hiçbir kaynakta geçmeyen bu yaklaşım farklılığına işaret etmek suretiyle de doktrine özgün bir katkı yapmıştır.
AU  - KOLOGLU, ORHAN SENER
AU  - Demir Bektaş, Kevser
DO  - 10.51447/uluifd.1163171
PY  - 2022
JO  - ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ İLAHİYAT FAKÜLTESİ DERGİSİ
VL  - 31
IS  - 2
SN  - 1301-3394
SP  - 381
EP  - 418
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1148015
ER  -