Yıl: 2022 Cilt: 21 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 1005 - 1036 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.14395/hid.1141138 İndeks Tarihi: 09-01-2023

Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler

Öz:
AVM’ler, Türkiye’nin hemen her şehrinde bulunan, bireylerin yoğun olarak tercih ettiği, içerisinde kalabalıkların oluştuğu, modern yaşamın önemli sosyal ve tüketim mekânları arasında yer almaktadır. Bu mekânlar modern yaşamın pek çok unsuruna ev sahipliği yapmasıyla yaşam merkezi ve modern dünyanın birçok nimetini tüketicilere sunmasıyla da cazibe merkezi haline gelmiştir. Modern yaşamın unsurlarını kompleks bir bütün şeklinde sunan bu mekânlar, bireyleri ve toplumları yönlendirme ve etkileme gücüne sahip olup bireylerin tercihlerinde ve karar verme süreçlerinde etkili rollere sahiptir. Bireylerin sosyal dünyalarını, insanlar arası ilişkilerini, tüketim, ihtiyaç, statü, kimlik, boş zaman değerlendirme, eğlence, zaman ve mekân gibi birçok kavrama yükledikleri anlamları değiştiren AVM’ler, farklı tür kültürel biçimler, cemaatsel formlar, simgesel kodlar ve anlam evrenleri üretmektedirler. Bu mekânların içerisinde oluşan kalabalıklardan, sahip olduğu niteliklerden ve sosyal derinliklerinden ötürü bilimsel araştırma ihtiyacı ve sosyal yaşama ilişkin bilimsel nitelikli bir analiz yapabilme imkânı ortaya çıkmaktadır. Bu mekânların günümüz sosyal yaşamındaki konumundan ve rollerinden yola çıkan bu araştırmanın problemi tüketicilerin bu mekânlara ne tür sosyal, sembolik, imgesel ve metaforik anlamlar yüklediğidir. Bu çalışmanın amacı, AVM’lere giden bireylerin bu merkeze yükledikleri farklı anlamları keşfetmek ve bireylerin bu mekânlarda tecrübe ettiği deneyimlerindeki anlamın özünü fenomenolojik sosyolojik bir yaklaşımla ortaya koymaktır. Bu çalışma, Türkiye’deki şehirlerde sayıları her geçen gün artan ve kent hayatında önemli bir sosyal konumu olan AVM’leri, tüketici söyleminden hareketle anlamayı amaç edinmiştir. Araştırma ayrıca günümüz tüketim toplumlarına AVM’ler üzerinden sosyal bilimsel bir yaklaşım sunmayı hedeflemektedir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Altıntop, Apak Kerem. Küreselleşme ve Tüketim Kültürü: 1987 Yılı Sonrası Türkiye’de AVM Kültürü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2016.
  • Altuna, Oylum Korkut. Büyük Alışveriş Merkezlerinin Tüketici Algısına Göre Konumlandırılması ve Bir Araştırma. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, 2010.
  • Aydemir, Mehmet Ali. Büyük alışveriş merkezlerinin aile içi tüketim alışkanlıkları üzerinde etkisi (Konya örneği) . Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2005.
  • Aytaç, Ömer, “Kent Mekânlarının Sosyo-Kültürel Coğrafyası”. Kent Sosyolojisi. Köksal Alver. 251-276. İstanbul: Çizgi Kitabevi, 2017.
  • Bakan, İsmail. vd. “Kahramanmaraş’da Alışveriş Merkezleri Algısı”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi 3/1 (2013) , 195- 208.
  • Batı, Uğur. “Tüketim Katedralleri Olarak AVM’lerin Toplumsal Göstergebilimi: Forum Bornova AVM Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4/1 (2007) , 1-26.
  • Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Hazal Deliceçaylı, Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2012.
  • Bauman, Zygmunt. Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016b.
  • Bauman. Zygmunt - Lyon D. Akışkan Gözetim. çev. Elçin Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2016a.
  • Bauman. Zygmunt. Akışkan Modernite. çev. Sinan Okan Çavuş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017.
  • Bauman. Zygmunt. Postmodernizm ve Hoşnutsuzlukları, çev. İsmail Türkmen). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
  • Bayraktar, Nuray. “The Urban and Publıc Locatıonal Features of the Shoppıng Centers/Ankara as Example”, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2/18 (2005), 289-301.
  • Bora, Aksu - Üstün, İlknur. Sıcak Aile Ortamı: Demokratikleme Sürecinde Kadın ve Erkekler. İstanbul: Tesev Yayınları, 2006.
  • Bozyiğit, Sezen - Madran, Canan. “Çocukların Tüketici Olarak Sosyalleşme Süreci” Cag University Journal of Social Sciences, 10/1(2013), 71-95.
  • Bruckner, Pascal. Masumiyetin Ayartıcılığı. çev. Hamdi Tuncer. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006. Ceylan, Menekşe Nihal. Tüketim Toplumunun Yeni Kentsel Mekânı: AVM’ler. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
  • Çakmak, Ali Çağlar. “Ziyaretçilerin AVM’leri Tercih Etme Nedenlerinin Araştırılması: Karabük Şehir Merkezinde Bir Uygulama”. Niğde Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5/2 (2012), 195-215.
  • Çetin, Banu Aktürk. "Alışveriş Merkezleri: Yeni Birer Kent Merkezi Olabilir Mi?". Akademi Sosyal Bilimler Dergisi 5 / 15 (Aralık 2018): 1-17 .
  • Debord, Guy. Gösteri Toplumu, çev. Ayşen Ekmekçi - Okşan Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2017
  • Demirezen, İsmail. Tüketim Toplumu ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2015.
  • Durkheim, Emile. Dinî Hayatın İlkel Biçimleri, çev. Fuat Aydın. İstanbul: Ataç Yayınları, 2005.
  • Eliade, Mircea. Dinler Tarihine Giriş. çev. Lale Arslan. Kabalcı Yay. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2003.
  • Ercan, Müge. “Public Spaces of Post-cIndustrial Cities and Their Changing Roles”, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, 1/24 (2007) , 115-137.
  • Faucault, Michel, Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi, 2015.
  • Featherstone, Mike. Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013.
  • Friedman, Thomas. Küreselleşmenin Geleceği/ Lexus ve Zeytin Ağacı. çev. Elif Özsayar. İstanbul: Boyner Holding Yayınları, 2000.
  • Giddens. Anthony. Modernliğin Sonuçları. çev. Ersin Kuşdil. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.
  • İlter, Burcu, Özgen, Özge, Aykol, Bilge. "Lise Öğrencilerinin Alışveriş Merkezi Gereksinimlerinin Kano Modeli İle Sınıflandırılması: İzmir İli Uygulaması". Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 8 / 2 (Haziran 2007): 141-162.
  • Kömürcü, Betül. Değişen Tüketim Kültürü ve Serbest Zaman Etkinliklerinin Yeni Kamusal Mekânı: Ankara Atakule ve Ankamall Alışveriş Merkezleri Örneği. Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
  • Kümbetoğlu, Belkıs. Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. Ankara: Bağlam Yayıncılık, 2015.
  • Lefebvre, Henri. Modern Dünyada Gündelik Hayat. çev. Işın Gürbüz. İstanbul: MetisYayınları, 2016.
  • Macit, Mustafa. Elin Korelisine El Salladım: Küresel Popüler Kültür Fenomeni; Hallyu/Kore Dalgası Türkiye’de. Ankara: Gece Kitaplığı, 2015.
  • Mall Report, Erişim: 03.12.2018, http://www.mallreport.com.tr.
  • Mayring, Philipp. Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. çev. Adnan Gümüş - M. Sezai Durgun. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2000.
  • Okumuş, Ejder. “Boş Zaman Hayatı: Eskişehir Örneği-Bir Giriş Denemesi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/2 (2015): 7-47.
  • Özcan, Burcu. “Rasyonel Satın Alma” ve “Boş Zaman Sürecine Ait Alışveriş” Eylemlerinin Birlikte Sergilendikleri Mekânlar: AVM’ler”. Sosyal Bilimler Dergisi 9/2 (2007), 39-68.
  • Özden, Berna. Perakendecilikte Yükselen Değer Alışveriş Merkezleri ve Tüketici Davranışlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2002.
  • Özyer, Yağmur. Tüketici Karar Verme Stilleri ve Tercih Nedenlerinin AVM Sadakatine Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, 2012
  • Patton, Michael Quinn. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. çev. Mesut. Bütün - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Pegem Akademi, 2. Basım, 2018.
  • Savaş, Yüksel. AVM Olgusunun Kentsel Mekânda Değişim Süreci İstanbul Kent Örneğinde Bir İrdeleme. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2009
  • Slattery Martin. Sosyolojide Temel Fikirler. çev. Ümit Tatlıcan - Gülhan Demiriz. Ankara: Sentez Yayınları, 2017.
  • Sungur, Erol. Postmodern Tüketim Anlayışında Dindar Yaşam Biçimleri. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016
  • Şan, Mustafa Kemal vd. "Kentlerin Yeni Tüketim Mabetleri: Alışveriş Merkezleri". Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi 3 / 5 (Haziran 2017): 149-169
  • Şentürk, Recep “Cami İslam Toplumunun Kalbidir”. Diyanet Dergisi 10/322 (2017), 28-31 . Şentürk, Ünal. “Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırdığı Bir Mekân: AVM’ler (AVM)”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2012). 63-77.
  • Thorpe, Christopher vd. Sosyoloji Kitabı. çev. Tufan Göbekçin. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
  • Tutal, Osman - Üstün, Berna. “Tüketim Alışkanlıklarındaki Değişimler ve Bu Değişimlerin Alışveriş Mekânlarına Etkisinin Eskişehir Örneğinde İrdelenmesi” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8/2 (2008), 259-282.
  • Uzun, İnci. Kamusal Mekân-Tüketim Olgusu Etkileşiminin İzmir’deki AVM’ler Bağlamında Değerlendirilmesi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2008.
  • Vincenzo, George. “Tüketim Katedrali”, çev. İsmail Aydın. Nihayet Dergisi. 40 (2018), 58- 61.
  • Vural, Tülin - Yücel, Atilla. “Çağımızın Yeni Kamusal Mekânları Olan AVM’lere Eleştirel Bir Bakış” İtü Dergisi 5/2 (2006), 97-106.
  • Vural, Tülin. Değişen Üretim-Tüketim İlişkileri Bağlamında AVM’lerin Anlamsal ve Mekânsal Dönüşümüne Eleştirel Bir Bakış, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, 2005.
  • Ward, Scott. “Consumer Socialization”. Journal of Consumer Research, 1/2 (1974) , 1- 14.
  • Watson, Nigel. “Postmodernizm ve Yaşam Tarzları”, çev. Mukadder Erkan-Ali Utku. Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü, ed. Stuart Sim. 45-57. Ankara: Ebabil Yayınları, 2006.
  • Yavuz, Şevket. “Modern Öncesi Âlemden Post/Modern Bir Köye Evrilişte Kutsal'ın Arkeolojisine Yeniden Bakış”. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi. 4/1, 2007.
  • Yırtıcı, Hakkı - Uluoğlu, Belkıs. “Mekânın Altyapısal Dönüşümü”, İTÜ Dergisi/a Mimarlık, Planlama, Tasarım, 3/1(2004), 43-52.
  • Yüksel, Pelin –Yıldırım, Soner. “Theoretical Frameworks, Methods, and Procedures for Conducting Phenomenological Studies in Educational Settings”. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 6(1) (2015), 1-20.
  • Zorlu, Abdulkadir. AVM’leri Anlamak. Ankara: Glocal Yayınları, 2008.
  • Zorlu, Abdulkadir. Tüketim Sosyolojisi. Ankara: Glocal Yayınları, 2006.
APA GÜRBÜZ S, POLAT F (2022). Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. , 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
Chicago GÜRBÜZ SEMANUR,POLAT FAZLI Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. (2022): 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
MLA GÜRBÜZ SEMANUR,POLAT FAZLI Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. , 2022, ss.1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
AMA GÜRBÜZ S,POLAT F Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. . 2022; 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
Vancouver GÜRBÜZ S,POLAT F Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. . 2022; 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
IEEE GÜRBÜZ S,POLAT F "Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler." , ss.1005 - 1036, 2022. 10.14395/hid.1141138
ISNAD GÜRBÜZ, SEMANUR - POLAT, FAZLI. "Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler". (2022), 1005-1036. https://doi.org/10.14395/hid.1141138
APA GÜRBÜZ S, POLAT F (2022). Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. Hitit ilahiyat dergisi, 21(2), 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
Chicago GÜRBÜZ SEMANUR,POLAT FAZLI Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. Hitit ilahiyat dergisi 21, no.2 (2022): 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
MLA GÜRBÜZ SEMANUR,POLAT FAZLI Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. Hitit ilahiyat dergisi, vol.21, no.2, 2022, ss.1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
AMA GÜRBÜZ S,POLAT F Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. Hitit ilahiyat dergisi. 2022; 21(2): 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
Vancouver GÜRBÜZ S,POLAT F Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler. Hitit ilahiyat dergisi. 2022; 21(2): 1005 - 1036. 10.14395/hid.1141138
IEEE GÜRBÜZ S,POLAT F "Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler." Hitit ilahiyat dergisi, 21, ss.1005 - 1036, 2022. 10.14395/hid.1141138
ISNAD GÜRBÜZ, SEMANUR - POLAT, FAZLI. "Tüketim Toplumunda Hiyerofanik Mekan Olarak AVM’ler". Hitit ilahiyat dergisi 21/2 (2022), 1005-1036. https://doi.org/10.14395/hid.1141138