Yıl: 2020 Cilt: 4 Sayı: 7 Sayfa Aralığı: 321 - 341 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 10-01-2023

2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK

Öz:
2000’li yılların başlarındaki söylemlerinde, neoliberal politikalara eklemlenmiş sosyal devlet anlayışını benimsediğini, istikrarsız ekonomik gidişata uluslararası kurum ve kuruluşlar ile kurduğu etkileşimle karşı koyacağını ve devlet merkezli yaklaşımdan ziyade millet merkezli bir politik tercihte bulunacağını açıklayan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) zamanla izlediği siyasalar doğrultusunda hem kendini hem de “ulus tahayyülünü” dönüştürmüştür. Söz konusu dönüşüm, liberal/bireyci vatandaş profiliyle küresel bir nitelik kazanmaktayken, neoliberal popülist siyasete eklemlenmiş neoliberal milliyetçiliği ile de “millet” olgusunu evrenselden yerele indirgemiştir. Millet kavramının algılanış şeklini, neoliberal milliyetçi yaklaşımıyla politik ve ekonomik kararlarında uygulayan AKP’nin bu tutumu, siyasal alana popülist bir nitelik kazandırmış ve siyasal olanın soyut bir “halk” mefhumu ile bağlantısını güçlendirmiştir. AKP’nin uzun yıllardır siyasal iktidarı elinde tutabilmesinin kaynağının anlamlandırılması açısından neoliberalizm, neoliberal popülizm ve neoliberal milliyetçilik arasındaki bağlantı önem taşımaktadır. İktidarının başından itibaren milliyetçilikle arasına mesafe koymuş olan AKP, sonrasında değişen uluslararası konjonktüre bağlı olarak, klasik milliyetçi anlayıştan farklı olduğuna inandığı milliyetçi kimlikleri bünyesine katmıştır. Türk siyasetinin kilit kavramlarından olan muhafazakârlık, milliyetçilik, İslâmcılık gibi düşünceleri, Neo-Osmanlıcılık ve neoliberalizm hattında yeniden revize eden AKP, bu yönüyle, Türk siyasal hayatında kendine özel bir yer edinmiştir. Bu çalışma; söz konusu dönüşümün kırılma noktalarını ve söz konusu kırılmaların ortaya çıkardığı “ulus tahayyülünü”, Recep İvedik 4 ve Recep İvedik 5 filmleri üzerinden karşılaştırmalı olarak ele almayı amaçlamaktadır. Böylece, çalışma, siyaset ve sinema arasındaki etkileşimi açığa çıkardığı gibi, Türk siyasal hayatının kırılma ve dönüşüm momentlerinin sinemada da kendisini gösterdiğini iddia etmektedir.
Anahtar Kelime: Türk Siyasal Hayatı Neoliberalizm Kamu Yararı Milliyetçilik Neo-Osmanlıcılık

READING THE TURKISH POLITICAL LIFE OF THE 2000s VIA RECEP İVEDİK 4 AND RECEP İVEDİK 5 MOVIES

Öz:
In the early 2000s, the Justice and Development Party (AKP) transformed both itself and its "imagination of the nation", while declaring that it adopted the welfare state that was articulated into neoliberal policies, that it would encounter the unstable economic development with its interaction with international institutions and organizations, and that it would make a nation-centered political choice rather than a state-centered approach. While this transformation has gained a global character with its liberal/individualist citizenship perspective, it has also reduced the phenomenon of the “nation” from its universal understanding to local one with regard to neoliberal nationalism, which has been incorporated into neoliberal populist politics. The policy of the AKP, which implements the concept of nation in its political and economic decisions through its neoliberal nationalist approach, has taken a populist character in the political field, while strengthening the connection of the political with an abstract notion of "people". The connection between neoliberalism, neoliberal populism and neoliberal nationalism is important in terms of making sense of the AKP's ability to hold political power for many years. Depending on the changing international conjuncture, the AKP, which had distanced itself from nationalism from the very beginning of its power, has incorporated nationalist identities throughout time. The AKP, which transformed the key concepts of Turkish politics such as conservatism, nationalism and Islamism along the lines of NeoOttomanism and neoliberalism, has therefore gained a special moment in Turkish political life. This study aims to comparatively analyze the continuities and ruptures within this transformation and “the imagination of nation” by deciphering Recep İvedik 4 and Recep İvedik 5 movies. Thus, while the study reveals the interaction between politics and cinema, it also highlights the enduring and transitory moments of Turkish political life, which are also manifested in cinema.
Anahtar Kelime: Turkish Political Life Neoliberalism Public Interest Nationalism Neo-Ottomanism

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adorno, T. W. (2016). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, Nihat Ülner, Mustafa Tüzel ve Elçin Gen (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Akbal Süalp, Z. T. (2015). Muhafazakâr, Mağdur ve Malum Israr, K. İnal, U. B. Gezgin ve N. Sancar (Der.). Marka Takva Tuğra: AKP Döneminde Kültür ve Politika içinde (ss. 154- 158). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
  • Akça, İ. (2018). 1980 Sonrası Türkiye’de Hegemonya Projeleri ve Otoriterizmin Değişen Biçimleri, İ. Akça, A. Bekmen ve B. A. Özden (Der.). “Yeni Türkiye’ye Varan Yol” – Neoliberal Hegemonyanın İnşası içinde (ss. 27-67). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Anadol, C., Abbasova F. ve Abbaslı N. (2002). Türk Kültür ve Medeniyeti, İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
  • Barr, R. R. (2003). The Persistance of Neopopulism in Peru? From Fujimori to Toledo. Third World Quarterly, (24/6), 1161-1178.
  • Baştürk, E. (2012). Michel Foucault’da Liberalizm Eleştirisi: İktidar, Yönetimsellik ve Güvenlik. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 65-78.
  • BBC. (2016). “Rus Büyükelçiye Suikast ve Sonrasındaki Gelişmeler”. https://www.bbc.com/turkce/live/haberler-turkiye-38370294, (29.04.2020).
  • Bekalp, B. (2019). Frankfurt Okulu’nun Temel Eleştiri ve Amaçları. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Metinleri Dergisi, (1), 15-24.
  • Best, S. ve Kellner, D. (1998). Postmodern Teori (Eleştirel Soruşturmalar), Mehmet Küçük (Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Bilgiç, E. E. (2015). ‘Kötü Eski’ ‘İyi Yeni’ Retoriğinde İkili Karşıtlıklar, K. İnal, U. B. Gezgin ve N. Sancar (Der.). Marka Takva Tuğra: AKP Döneminde Kültür ve Politika içinde (ss. 192-198). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
  • Box Office. (2008). “Tüm Filmler Seyirci Rekoru – İlk 100 (1989’dan günümüze)”. https://boxofficeturkiye.com/tum-zamanlar/seyirci-rekorlari/tum-filmler, Erişim Tarihi (15.09.2020).
  • Critchley, S. (1997). Very Little... Almost Nothing. Britain: Routledge.
  • Çimen, Ü. (2020a). Kötülüğün Terlemesi – Tüm Yönleriyle Jean Baudrillard, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınevi.
  • Çimen, Ü. (2020b). Danıştay’ın Andımız Kararının Ana Haber Bültenlerinde Sunumunun Ulusal Kimlik Bağlamında Değerlendirilmesi. Erciyes İletişim Dergisi, (7/1), 25-52.
  • Çolak, Y. (2007). Türk Devrimi, Devlet ve Kültür. Muhafazakâr Düşünce, (3/12), 23-40.
  • Debord, G. (2018). Gösteri Toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
  • Durgun, Ş. (2018). Modernleşme ve Siyaset. Ankara: A Kitap.
  • Erkal, M. (1984). Sosyal Meselelerimiz ve Sosyal Değişme. Ankara: Mayaş Yayınları.
  • Gökbakar, T. ve Gökbakar Ş (2014). Recep İvedik 4, Oyuncular: Şahan Gökbakar, Berna Üçkaleler vd DVD, Çamaşırhane Film.
  • Gökbakar, T. ve Gökbakar Ş. (2017). Recep İvedik 5, Oyuncular: Şahan Gökbakar, Orkan Varan vd DVD, Çamaşırhane Film.
  • Habermas, J. (2018). Küreselleşme ve Milli Devletlerin Geleceği, Medeni Beyaztaş (Çev.). İstanbul: Yarın Yayınları.
  • Habertürk. (2013). “Kimse Bizim Karşımıza Kürtlükle de Türklükle de Çıkmasın”. https://www.haberturk.com/gundem/haber/820883-kimse-bizim-karsimiza-kurtlukle-de- turklukle-de-cikmasin, (05.10.2020).
  • Horkheimer, M. ve Adorno, T. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği, Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
  • Hürriyet. (2016). “Dakika Dakika Darbe Girişimi: 15-16 Temmuz 2016”. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/dakika-dakika-darbe-girisimi-15-16-temmuz- 2016-40149409, (05.10.2020).
  • İhlas Haber Ajansı. (2014) “Erdoğan: ‘Milliyetçilik Yapıyorlar’”. http://www.iha.com.tr/haber-erdogan-milliyetcilik-yapiyorlar-340542/, (05.10.2020).
  • Kalaycı, R. (2018). Uluslararası Sistemin, Siyasal Kültürün ve Rejimin/Devlet Yapısının Dış Politikaya Etkileri: İran, Mısır, Suudi Arabistan, Türkiye. İstanbul: Gündoğan Yayınları.
  • Kerestecioğlu, İ. Ö. (2018). Milliyetçilik: ‘Uyuyan Güzeli Uyandıran Prens’ten Frankeştayn’ın Canavarına, H. B. Hekimoğlu Örs (Der.). 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde (ss. 307-350). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Koç, A. (2018). Michel Foucault’nun “Biyopulitika” Kavramının Teorik Çerçevesi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, (2/2), 193-218.
  • Mardin, Ş. (2008). Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Milliyet. (2015). “Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Erzurum’da Önemli Açıklamalar”, https://www.milliyet.com.tr/siyaset/cumhurbaskani-erdogandan-erzurumda-onemli- aciklamalar-2067791, (05.10.2020).
  • Mutlu, A. (2020). Modernizm ve Postmodernizm Bağlamında Kent Kültürü, A. Mutlu (Der.). Kenti Anlamak: Kent Kültürü Sorunu ve Politikası içinde (ss. 37-49). Ankara: Palme Yayınevi.
  • NTV. (2017). “Şahan Gökbakar O Sahne Hakkında Kararını Verdi”. https://www.ntv.com.tr/sanat/sahan-gokbakar-o-sahne-hakkinda-kararini-verdi-recep- ivedik-5,SaedEaT730u9mZvUuii8rA, (28.04.2020).
  • Oldfield, A. (2008). Vatandaşlık: Doğal Olmayan Bir Pratik Mi?, A. Kadıoğlu (Der.). Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara içinde (ss. 93-104). İstanbul: Metis Yayınları.
  • Özakıncı, C. (2017). Derin Yahudi: Siyon-Türk Zelda. İstanbul: Otopsi Yayınları.
  • Özbudun, S. ve Demirer, T. (2012). “Zamanın Ruhu”. Ankara: Ütopya Yayınevi.
  • Özkırımlı, U. (2008). Milliyetçilik ve Türkiye-AB İlişkileri. İstanbul: TESEV Yayınları.
  • Özmakas, U. (2012). Foucault: İktidardan Biyoiktidara. Cogito, (70/71), Michel Foucault Özel Sayı, 53-81.
  • Öztan, G. G. (2013). “Neoliberal Milliyetçilik ve AKP”, Bianet, https://m.bianet.org/bianet/siyaset/144811-neo-liberal-milliyetcilik-ve-akp, (05.10.2020).
  • Radikal. (2001). “Erdoğan: Biz Çözeriz”, http://www.radikal.com.tr/politika/erdogan-biz- cozeriz-603343/, (05.10.2020).
  • Renan, E. (2019). Ulus Nedir?, Gökçe Yavaş (Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
  • Roberts, K. M. (1995). Neoliberalism and the Transformation of Populism in Latin America: The Peruvian Case. World Politics, (48/1), 82-116.
  • Saraçoğlu, C. (2012). Türkiye Sağı, AKP ve Kürt Meselesi, İ. Ö. Kerestecioğlu ve G. G. Öztan (Der.). Türk Sağı: Mitler, Fetişler ve Düşman İmgeleri içinde (ss. 243-279). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Stravkakis, Y. (2005). Religion and Populism in Contemporary Greece, F. Panizza (Ed.). Populism and Mirror of Democracy içinde (ss. 224-249). Londra: Verso.
  • Suda, E. Z. (2018). Muhafazakarlık: Kadim Geleneğin Savunusundan Faydacılığa, H. B. Hekimoğlu (Örs) (Der.). 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde (ss. 115-132). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Şen, Y. F. (2015). Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Milliyetçilik Söylemi: Bir Siyasal Söylem Çözümlemesi. Muhafazakâr Düşünce, (11/44), 157-180.
  • Türkdoğan, T. (2014). Sanat Kültür Politika: Modernizm Sonrası Tartışmalar. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • Türkiye Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği (MESAM). (2004). 5224 Sayılı Kanun, http://www.mesam.org.tr/5224-sayili-kanun, (31.03.2020).
  • Uzgel, İ. (2013). AKP: Neoliberal Dönüşümün Aktörü, İ. Uzgel ve B. Duru (Der.). AKP Kitabı (2002-2009) içinde (ss. 11-39.). Ankara: Phoenix Yayınevi.
  • Yaylagül, L. (2018). Sinema Toplum Siyaset. Ankara: Dipnot Yayınları.
  • Yazır, E. H. (2013). Yüce Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Türkçe Meali, Mustafa Özel (Sad.). İstanbul: Burhan Yayınları.
  • Yeşiltaş, M., Seren, M. ve Özçelik, N. (2017). Fırat Kalkanı Harekâtı: Harekâtın İcraası, İstikrarın Tesisi ve Alınan Dersler Raporu. İstanbul: SETA Yayınları. https://setav.org/assets/uploads/2017/10/R91_FKA.pdf, (05.10.2020).
  • Yıldırım, D. (2013). AKP ve Neoliberal Popülizm, İ. Uzgel ve B. Duru (Der.). AKP Kitabı (2002-2009) içinde (ss. 66-107), Ankara: Phoenix Yayınevi.
  • Yıldırım, E. (2014). Sovyetler Birliği’nde Propaganda ve Proleter Hegemonik İdeolojinin Kurulumu Üzerine. Doğu Batı, (69), 271-293.
  • Yıldızoğlu, E. (2013). AKP ve Liberal Entellektüellerin Yavaş İntiharı, İ. Uzgel ve B. Duru (Der.). AKP Kitabı (2002-2009) içinde (ss. 108-125). Ankara: Phoenix Yayınevi.
APA YETİMOĞLU C, Cengiz F (2020). 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. , 321 - 341.
Chicago YETİMOĞLU Cansu,Cengiz Fatih Çağatay 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. (2020): 321 - 341.
MLA YETİMOĞLU Cansu,Cengiz Fatih Çağatay 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. , 2020, ss.321 - 341.
AMA YETİMOĞLU C,Cengiz F 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. . 2020; 321 - 341.
Vancouver YETİMOĞLU C,Cengiz F 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. . 2020; 321 - 341.
IEEE YETİMOĞLU C,Cengiz F "2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK." , ss.321 - 341, 2020.
ISNAD YETİMOĞLU, Cansu - Cengiz, Fatih Çağatay. "2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK". (2020), 321-341.
APA YETİMOĞLU C, Cengiz F (2020). 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. İmgelem (Online), 4(7), 321 - 341.
Chicago YETİMOĞLU Cansu,Cengiz Fatih Çağatay 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. İmgelem (Online) 4, no.7 (2020): 321 - 341.
MLA YETİMOĞLU Cansu,Cengiz Fatih Çağatay 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. İmgelem (Online), vol.4, no.7, 2020, ss.321 - 341.
AMA YETİMOĞLU C,Cengiz F 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. İmgelem (Online). 2020; 4(7): 321 - 341.
Vancouver YETİMOĞLU C,Cengiz F 2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK. İmgelem (Online). 2020; 4(7): 321 - 341.
IEEE YETİMOĞLU C,Cengiz F "2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK." İmgelem (Online), 4, ss.321 - 341, 2020.
ISNAD YETİMOĞLU, Cansu - Cengiz, Fatih Çağatay. "2000'LERİN TÜRK SİYASAL HAYATINI RECEP İVEDİK 4 VE RECEP İVEDİK 5 FİLMLERİNDEN OKUMAK". İmgelem (Online) 4/7 (2020), 321-341.