Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma

Esra ORUM ÇATTIK, (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)
Ahmet İlkhan YETKİN, (Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)
Veysel AKSOY (Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye)
Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
11 5
Yıl: 2021 Cilt: 0 Sayı: 52 Sayfa Aralığı: 464 - 491 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.9779/pauefd.833843 İndeks Tarihi: 10-01-2023

Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma

Öz:
OSB’li çocuğa sahip aileler kendilerine sistematik öğretim süreçleri sunulduğunda çocuklarına birçok beceri ve davranışı kazandırmada olumlu çıktılar elde etmektedirler. Bununla birlikte elde edilen bu öğrenme çıktıları ailelere sistematik eğitimler verildiğinde ve etkili uygulamaları yüksek uygulama güvenirliğiyle OSB’li çocuklarına uyguladıklarında mümkün olmaktadır. Çeşitli nedenlerden dolayı her aile etkili uygulamaları öğrenebilme fırsatına sahip olamamaktadır. Bu araştırmada OSB olan bireylerin eğitimine yönelik herhangi bir sistematik uygulama sürecine katılmamış OSB’li çocuk ailelerinin evde çocuklarıyla gerçekleştirdikleri öğretimsel uygulamalara ilişkin görüş ve deneyimlerine ilişkin derinlemesine bilgi toplamak amaçlanmıştır. Çalışmaya bireysel veya grup eğitimi alan yaşları 0-6 yaş arasında değişen OSB tanısı almış 10 çocuk, bu çocukların aileleri ve öğretmenleri katılmıştır. Araştırmada ailelerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılarak derinlemesine bilgi toplanmıştır. Ayrıca öğretmenlerden bilgi formları aracılığıyla OSB olan çocuklar ve gerçekleştirilen uygulamalar hakkında veri toplanmıştır. Çalışmanın sonuçları ailelerin etkili uygulamaları kendi çabalarıyla ve eğitsel uygulamaları gözleyerek evde çocuklarıyla çalışırken kullanabildiklerini, belirli düzeyde araç-gereç ve ortam uyarlaması yapabildiklerini göstermiştir. Buna ek olarak evdeki öğretim deneyimlerinin hem ailelere hem de OSB olan çocuklara pek çok olumlu katkılarının olduğu görülmüştür. Ancak bulgular ailelerin bu uygulamaları yüksek uygulama güvenirliğiyle kullanabilmek için hala desteğe gereksinim duyduklarını ortaya koymuştur. Buna ek olarak özel eğitim öğretmenlerinin ailelerin çocuklarının eğitimlerini evde sürdürebilmelerinde önemli kaynaklar olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelime: Otizm Spektrum Bozukluğu Aile Katılımı Erken Çocuklukta Özel Eğitim Bilimsel Dayanaklı Uygulamalar Etkili Uygulamalar

A Phenomenological Study on the Instructional Practices of Families with Their Children with Autism Spectrum Disorders

Öz:
When parents of children with ASD are offered systematic instruction processes, achieve positive results. However, these positive result are possible when families are provided systematic instruction and they implement these methods with their children with high reliability. For various reasons, parents don’t have the opportunity to learn evidence-based practices. The present study aims to collect in-depth data on the instructional practices of parents of children with ASD who previously did not participate in any systematic intervention for the education of individuals with ASD. Ten children diagnosed with ASD between the ages of 0-6, their parents and teachers participated in the study. In the study, data were collected with semi-structured interviews conducted with the parents. Furthermore, information was obtained from teachers about children with ASD and the practices implemented by using information forms. Results indicate that parents can use effective practices while working with their children at home, and they can adapt a certain level of materials and environment by observing educational practices and their own efforts; however, they still need support to implement these interventions with high reliability. Furthermore, it was revealed that teachers were important resources for the parents to continue their children's education at home.
Anahtar Kelime: Autism spectrum disorder parent participation early special education services evidence-based practices effective interventions.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Alberto, P., & Troutman, A. C. (2013). Applied behavior analysis for teachers. Upper Saddle River, NJ: Pearson.
  • Akamoglu, Y., & Meadan, H. (2018). Parents’ use of naturalistic language and communication strategies. A scoping review. Review Journal of Autism and Developmental Disorders 5(3), 294-309.
  • Avcıoğlu, H. (2012). Zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin araç-gereç kullanımına ilişkin görüşleri. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1(2), 118-133.
  • Barratt-Peacock, J. (1997). The why and how of Australian Home Education: A thesis submitted in total fulfilment of the requirements for the Degree of Doctor of Philosophy, Graduate School of Education, Doctoral dissertation. Australia: La Trobe University.
  • Birkan, B. (2002). Erken Özel Eğitim Hizmetleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2) 99-109.
  • Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2007). Research for education: An introduction to theories and methods. US: United States Edition.
  • Boutain, A. R., Sheldon, J. B., & Sherman, J. A. (2020). Evaluation of a telehealth parent training program in teaching self care skills to children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 53(3), 1259-1275. Doi: https://doi.org/10.1002/jaba.743.
  • Brookman-Frazee, L., Stahmer, A., Baker-Ericzen, M. J., & Tsai, K. (2006). Parenting interventions for children with autism spectrum and disruptive behavior disorders: Opportunities for cross-fertilization. Clinical Child and Family Psychology Review, 9(3-4), 181-200. Doi: 10.1007/s10567-006-0010-4.
  • Cattik, M. (2019). The effect of using mand-model procedure trough parent coaching on soci̇al skills level of children with autism spectrum disorder. Unpublished doctoral dissertation. Education Sciences Institute: Anadolu University
  • Conyers, L. M., Reynolds, A. J., & Ou, S. R. (2003). The effect of early childhood intervention and subsequent special education services: Findings from the Chicago Child-Parent Centers. Educational Evaluation and Policy Analysis, 25(1), 75-95. Doi: https://doi.org/10.3102%2F01623737025001075.
  • Creswell, J. W., Hanson, W. E., Clark Plano, V. L., & Morales, A. (2007). Qualitative research designs: Selection and implementation. The Counseling Psychologist, 35(2), 236-264. Doi: https://doi.org/10.1177%2F0011000006287390.
  • Diken, I. H., & Diken, O. (2008). Turkish mothers' verbal interaction practices and self- efficacy beliefs regarding their children with expressive language delay. International Journal of Special Education, 23(3), 110-117.
  • Diken, İ. H. (2014). Erken çocukluk döneminde doğal ortamlarda öğretim, Ankara: Pegem Akademi
  • Ducharme, J. M., & Drain, T. L. (2004). Errorless academic compliance training: Improving generalized cooperation with parental requests in children with autism. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 43(2), 163-171. doi: 10.1097/00004583-200402000-00011
  • Dunst, C. J., & Espe-Sherwindt, M. (2016). Family-centered practices in early childhood intervention. In Handbook of early childhood special education (pp. 37-55). Springer, Cham.
  • Ersoy, Ö., & Çürük, A. (2009). Özel gereksinimli çocuğa sahip annelerde sosyal desteğin önemi. Sosyal Politika Çalişmalari Dergisi, 17(17), 104-110.
  • Erturk, B., Hansen, S. G., Machalicek, W., & Kunze, M. (2020). Parent-implemented early social communication ıntervention for young children with autism spectrum disorder. Journal of Behavioral Education. 1-23.
  • Gıcı-Vatansever, A. (2019). Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğu olan annelere sunulan koçluk uygulamalarinin annelerin öğretim becerilerini ve çocuklarin ortak dikkate tepki verme becerilerini edinmeleri üzerindeki etkileri. Unpublished doctoral dissertation. Social Sciences Institute: Trakya University
  • Green, J., Charman, T., McConachie, H., Aldred, C., Slonims, V., Howlin, P., ... & Barrett, B. (2010). Parent-mediated communication-focused treatment in children with autism (PACT): a randomised controlled trial. The Lancet, 375(9732), 2152-2160. Doi: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(10)60587-9.
  • Hallahan, D., & Kauffman, J. (1977). Labels, categories, behaviors: ED, LD, and EMR reconsidered. The Journal of Special Education, 11(.), 139–149. Doi: https://doi.org/10.1177%2F002246697701100202.
  • Heidlage, J. K., Cunningham, J. E., Kaiser, A. P., Trivette, C. M., Barton, E. E., Frey, J. R., & Roberts, M. Y. (2020). The effects of parent-implemented language interventions on child linguistic outcomes: A meta-analysis. Early Childhood Research Quarterly, 50, 6-23. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2018.12.006.
  • Hendricks, D. R. (2009). Overview of parent-implemented intervention. Chapel Hill, NC: The National Professional Development Center on ASD, Frank Porter Graham Child Development Institute, University of North Carolina.
  • Hoffmann, A. N., Bogoev, B. K., & Sellers, T. P. (2019). Using telehealth and expert coaching to support early childhood special education parent-implemented assessment and ıntervention procedures. Rural Special Education Quarterly, 38(2), 95-106. Doi: https://doi.org/10.1177%2F8756870519844162.
  • Hsing-Hsieh. H., Wilder, D. A., & Abellon, O. E. (2011). The effects of training on caregiver implementation of incidental teaching. Journal of Applied Behavior Analysis, 44(1), 199-203. Doi: https://doi.org/10.1901/jaba.2011.44-199.
  • Ingersoll, B., & Dvortcsak, A. (2006). Including parent training in the early childhood special education curriculum for children with autism spectrum disorders. Topics in Early Childhood Special Education, 26(3), 179-187. Doi: https://doi.org/10.1177%2F02711214060260030501.
  • Kargın, T. (2010). Öğretimin uyarlanmasi. B. Sucuoğlu, & T. Kargın, (Ed.), İlköğretim’de kaynaştirma uygulamalari içinde (p. 36-52). Ankara: Kök Yayınları.
  • Kidd, T., & Kaczmarek, E. (2010). The experiences of mothers home educating their children with autism spectrum disorder. Issues in Educational Research, 20(3), 257- 275.
  • Mahoney, G. & Wheeden, C. A. 1997. Parent-child interaction - the foundation for family- centered early intervention practice: a response to Baird and Peterson. Topics in Early Childhood Special Education 17, 165-184. Doi: https://doi.org/10.1177%2F027112149701700204.
  • Marvin, C. A., Moen, A. L., Knoche, L. L., & Sheridan, S. M. (2020). Getting Ready strategies for promoting parent–professional relationships and parent–child interactions. Young Exceptional Children, 23(1), 36-51. Doi: https://doi.org/10.1177%2F1096250619829744.
  • McConachie, H., Randle, V., Hammal, D., & Le Couteur, A. (2005). A controlled trial of a training course for parents of children with suspected autism spectrum disorder. The Journal of Pediatrics, 147(3), 335-340. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2005.03.056.
  • Medlin, R. G. (2000). Home schooling and the question of socialization. Peabody Journal of Education, 75(1-2), 107-123. Doi: https://doi.org/10.1080/0161956X.2000.9681937
  • Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. revised and expanded from" Case study research in education.". Jossey-Bass Publishers, 350 Sansome St, San Francisco, CA 94104.
  • Minjarez, M. B., Karp, E. A., Stahmer, A. C., & Brookman-Frazee, L. (2020). Empowering parents through parent training and coaching. In Y. Bruinsma, M. B. Minjarez, L. Schreibman, & A. C. Stahmer (Eds.), Naturalistic developmental behavioral interventions for autism spectrum disorder (p. 77-98). Washington DC: Paul H. Brookes Publishing Co.
  • Moes, D. R., & Frea, W. D. (2002). Contextualized behavioral support in early intervention for children with autism and their families. Journal of Autism and Developmental Disorders, 32(6), 519-533.
  • Najdowski, A. C., Wallace, M. D., Reagon, K., Penrod, B., Higbee, T. S., & Tarbox, J. (2010). Utilizing a home based parent training approach in the treatment of food selectivity. Behavioral Interventions: Theory & Practice in Residential & Community Based Clinical Programs, 25(2), 89-107. Doi: https://doi.org/10.31461/ybpd.423322
  • Nuri, C., Rüştioğlu, O., & Abidoğlu, Ü. P. (2018). The problems of the families who have autistic children: A qualitative research. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 2(3), 97- 111. Doi: https://doi.org/10.31461/ybpd.423322.
  • O'Connor, R. A., Stockmann, L., & Rieffe, C. (2019). Spontaneous helping behavior of autistic and non autistic (Pre ) adolescents: A matter of motivation?. Autism Research, 12(12), 1796-1804. Doi: https://doi.org/10.1002/aur.2182.
  • Odom, S. L., & Wolery, M. (2003). A unified theory of practice in early intervention/early childhood special education: Evidence-based practices. The Journal of Special Education, 37, 164–173 Doi: https://doi.org/10.1177/00224669030370030601.
  • Orum-Çattık, E., Yetkin, A. İ., & Diken, İ. H. (2020). Erken çocukluk döneminde otizm spektrum bozukluğunda aile merkezli müdahaleler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1), 589-610. Doi: https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.543446.
  • Parladé, M. V., Weinstein, A., Garcia, D., Rowley, A. M., Ginn, N. C., & Jent, J. F. (2020). Parent–child interaction therapy for children with autism spectrum disorder and a matched case-control sample. Autism, 24(1), 160-176. Doi: https://doi.org/10.1177%2F1362361319855851
  • Reagon, K. A., & Higbee, T. S. (2009). Parent implemented script fading to promote play based verbal initiations in children with autism. Journal of Applied Behavior Analysis, 42(3), 659-664.
  • Ruble, L. A., McGrew, J. H., Wong, W. H., & Missall, K. N. (2018). Special education teachers’ perceptions and intentions toward data collection. Journal of Early Intervention, 40(2), 177-191.
  • Sandall, S. R., Schwartz, I. S., & Lacroix, B. (2004). Interventionists’ perspectives about data collection in integrated early childhood classrooms. Journal of Early Intervention, 26(3), 161-174. Doi: https://doi.org/10.1177/105381510402600301
  • Schertz, H. H., & Odom, S. L. (2007). Promoting joint attention in toddlers with autism: A parent-mediated developmental model. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(8), 1562-1575. doi: 10.1007/s10803-006-0290-z.
  • Selimoğlu, Ö. G., & Özdemir, S. (2018). Etkileşim temelli erken çocuklukta müdahale programı'nın (ETEÇOM) Otizm Spektrum Bozukluğu sergileyen çocukların sosyal etkileşim becerileri üzerindeki etkililiği. Erken Çocukluk Çalişmalari Dergisi, 2(3), 514. Doi:10.24130/eccd-jecs.196720182399.
  • Shriver, M. D., Kramer, J. J., & Garnett, M. (1993). Parent involvement in early childhood special education: Opportunities for school psychologists. Psychology in the Schools, 30(3), 264-273.
  • Thomas, S. V., & Bindu, V. B. (1999). Psychosocial and economic problems of parents of children with epilepsy. Seizure, 8(1), 66-69. Doi: https://doi.org/10.1053/seiz.1998.0241
  • Whittingham, K., Sofronoff, K., Sheffield, J., & Sanders, M. R. (2009). Stepping Stones Triple P: An RCT of a parenting program with parents of a child diagnosed with an autism spectrum disorder. Journal of Abnormal Child Psychology, 37(4), 469-480. Doi: 10.1007/s10802-008-9285-x
  • Wong, C., Odom, S. L., Hume, K. A., Cox, A. W., Fettig, A., Kucharczyk, S., ... & Schultz, T. R. (2015). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with autism spectrum disorder: A comprehensive review. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45(7), 1951-1966. Doi: 10.1007/s10803-014-2351-z
  • Zyga, O., & Dimitropoulos, A. (2020). Preliminary characterization of parent-child ınteraction in preschoolers with prader-willi syndrome: The relationship between engagement and parental stress. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 125(1), 76-84. Doi: https://doi.org/10.1352/1944-7558- 125.1.76.
APA ÇATTIK E, YETKIN A, AKSOY V (2021). Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. , 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
Chicago ÇATTIK ESRA,YETKIN AHMET ILKHAN,AKSOY Veysel Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. (2021): 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
MLA ÇATTIK ESRA,YETKIN AHMET ILKHAN,AKSOY Veysel Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. , 2021, ss.464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
AMA ÇATTIK E,YETKIN A,AKSOY V Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. . 2021; 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
Vancouver ÇATTIK E,YETKIN A,AKSOY V Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. . 2021; 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
IEEE ÇATTIK E,YETKIN A,AKSOY V "Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma." , ss.464 - 491, 2021. 10.9779/pauefd.833843
ISNAD ÇATTIK, ESRA vd. "Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma". (2021), 464-491. https://doi.org/10.9779/pauefd.833843
APA ÇATTIK E, YETKIN A, AKSOY V (2021). Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(52), 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
Chicago ÇATTIK ESRA,YETKIN AHMET ILKHAN,AKSOY Veysel Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 0, no.52 (2021): 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
MLA ÇATTIK ESRA,YETKIN AHMET ILKHAN,AKSOY Veysel Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.0, no.52, 2021, ss.464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
AMA ÇATTIK E,YETKIN A,AKSOY V Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 0(52): 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
Vancouver ÇATTIK E,YETKIN A,AKSOY V Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2021; 0(52): 464 - 491. 10.9779/pauefd.833843
IEEE ÇATTIK E,YETKIN A,AKSOY V "Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma." Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0, ss.464 - 491, 2021. 10.9779/pauefd.833843
ISNAD ÇATTIK, ESRA vd. "Ailelerin Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarıyla Gerçekleştirdikleri Öğretimsel Uyarlamalarına İlişkin Fenomenolojik Bir Araştırma". Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 52 (2021), 464-491. https://doi.org/10.9779/pauefd.833843
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 5:28

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları