DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ

Dilara Balcı GÜRPINAR (Yaşar Üniversitesi, İzmir, Türkiye)
sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi
4 0
Yıl: 2022 Cilt: 13 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 95 - 122 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.32001/sinecine.1092949 İndeks Tarihi: 11-01-2023

DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ

Öz:
Bu çalışmanın amacı sinemanın ilk yıllarından günümüze, teknik gelişmelerin sinematografinin önemli bir parçası olan çerçeve oranlarına (aspect ratio) etkisini tartışmak; analogtan dijitale, yataydan dikeye film, televizyon ve yeni medya yönelimlerinin tarihini gözler önüne sermek ve dijital çağa özgü dikey formatı gündeme getirmektir. Sinema tarihinin başlangıcından bu yana, filmlerin hangi formatta çekilip sergilenmesi gerektiği konusunda tartışmalar yapılmış; ekonomik, teknik ve kültürel sebeplerle çerçeve oranlarına çeşitli standartlar getirilmiştir. Analog çağ boyunca çoğunlukla “yatay dikdörtgen” formdaki çerçevenin oranı, televizyon ile rekabet gibi sebeplerle genişleme eğilimde olmuştur. Sinemanın dijital çağı ise çerçeve oranlarının daralmaya başladığı; yatay videografinin bir asırlık katı sınırlarının yıkıldığı bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Dijital hareketli görüntünün tablet ve cep telefonlarından tüketilmeye başlanması, sosyal medya üzerinden video paylaşımının giderek yaygınlaşması yeni bir film estetiğini gündeme getirmiştir. “Dikey sinema”, telefonlarını dikey kullanma eğilimindeki halkın yaratıcılığın bir ürünü olan, anlık ve samimi görülen, dijital çağa özgü yeni bir görsel estetiktir. Dikey konu ve nesnelerin daha başarılı kompozisyonlarına olanak tanıyacağı varsayılan dikey format, tüm ön yargılara rağmen çağdaş görsel işitsel ortamları hızla ele geçirmektedir. Sinema ve televizyon endüstrisinde henüz yeterince itibar edilmeyen bu format, şimdilik deneysel yapımlarda, kısa filmlerde, belgesellerde, haber programlarında ve sosyal medya içeriklerinde oldukça sık karşımıza çıkmaktadır. Bu gelişmeler sonucu aşınan önyargılar, dikey sinemanın ticari sinemaya sıçrayarak yeni türlere ve yeni üsluplara kapı açacağını öngörmemize yol açmaktadır.
Anahtar Kelime: Dijital sinema dikey sinema çerçeve oranı geniş perde sinematografi.

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • A Brief History of the Widescreen Format. https://www.widescre- en.org/widescreen_history.shtml. (Erişim Tarihi: 01.01.2022).
  • Belton, J. (1992). Widescreen Cinema. Harvard University Press.
  • Belton, J. (2014). If Film is Dead, What is Cinema?. Screen, 55(4), 460-470. DOI: 10.1093/screen/hju037.
  • Blom, I. (2010). Frame, Space, Narrative. Doors, Windows and Mobi- le Framing in the Films of Luchino Visconti. Acta Univ. Sapientiae: Film and Media Studies, 2, 91–106.
  • Bordwell, D. (2007). Poetics of Cinema. Routledge.
  • Bordwell, D., Thompson, K., (2008). Film Art: An Introduction. McGraw-Hill
  • Bordwell, D. (2009). Paolo Gioli’s Vertical Cinema. https://www.da- vidbordwell.net/essays/gioli.php (Erişim Tarihi: 01.01.2022).
  • Brown, B. (2014). Sinematografi Kuram ve Uygulama. (Çev. S. Tayla- ner). Hil.
  • Clayton, R. (2019). Filmmaking Theory for Vertical Video Producti- on. The European Conference on Media. Communication & Film Offici- al Conference Proceedings. https://www.researchgate.net/publicati- on/339435375_Filmmaking_Theory_for_Vertical_Video_Producti- on (Erişim: 01.01. 2022).
  • Clayton R. (2021). The Context of Vertical Filmmaking Literatu- re. Quarterly Review of Film and Video [Ahead-Of-Print], 1(12), 644- 655. DOI: 10.1080/10509208.2021.1874853.
  • Cossar, H. (2009). The Shape of New Media: Screen Space, AspeCossar, H. (2009). The Shape of New Media: Screen Space, Aspe- ct Ratios, and Digitextuality. Journal of Film and Video, 61(4), 3-16. DOI: 10.1353/jfv.0.0045.
  • Cossar, H. (2011). Letterboxed: The Evolution of Widescreen Cinema. The University Press of Kentucky.
  • Culkin N., Randle K. (2003). Digital Cinema: Opportunities and Challanges. Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 9(4), 79-98.
  • Darmon, C. (1997). The 16:9 Format – A Technical And Artistic Chal- lenge. EBU Technical Review. 272. 14-18. https://tech.ebu.ch/publica- tions/trev_272-darmon (Erişim: 01.01. 2022).
  • Eisenstein, S. (1982). The Dynamic Square. J. Leyda (Ed). Film Essays and a Lecture. Princeton University Press.
  • Hovet, T. (2017). The Persistence of the Rectangle. Film History, 29(3), 136-168. DOI: 10.2979/filmhistory.29.3.06.
  • Işıkman, N. G. (2018). A Milestone in Film History: Smartphone Fil- mmaking. International Journal of Culture and History, 4(4), 97-101. DOI: 10.18178/ijch.2018.4.4.129.
  • Kemp, W. (1996) The Narrativity of the Frame. P. Duro (Ed). The Rhe- toric of the Frame (s. 11-23). Cambridge University Press.
  • Knekt, P. (2014). Xavier Dolan Gets Respect. Film Quarterly, 68(2), 31-36.
  • Lipton, L. (2021). The Cinema in Flux. Springer
  • Medin, B. (2018). Dijital Kültür, Dijital Yerliler ve Günümüzdeki Yeni Film Seyir Deneyimleri. Akademia- Erciyes İletişim Dergisi, 5(3), 142- 158.
  • Menotti, G. (2019). Discourses Around Vertical Videos: An Archa- eology Of “Wrong” Aspect Ratios. ARS (São Paulo). 17(35). 147-165. DOI: 10.11606/issn.2178-0447.ars.2019.140526.
  • Mulier, L., Slabbinck, H., Vermeir, I. (2021). This Way Up: The Effe- ctiveness of Mobile Vertical Video Marketing. Journal of Interactive Marketing, 55, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.intmar.2020.12.002.
  • Napoli, M. D. (2016). The “Mobile Effect” on Screen Format: the Case of Vertical Videos. CITAR Journal. 8 (2). 45-49. DOI: 10.7559/ citarj.v8i2.169.
  • Odin, R. (2012). Spectator, Film and the Mobile Phone. I. Chris- tie (Ed). Audiences. Amsterdam University Press. https://doi. org/10.1515/9789048515059.
  • Parsa, A., Akçora, E. (2016). Dijital Sinemada Yeni Anlatım Formları: Görsel Efektler. 1. Uluslararası Görsel Sanatlar ve Es- tetik Sempozyumu 25-28 Ağustos 2016. Greece – Chios. 219-240. ISBN: 9786053238461.
  • Ross, M. (2014). Vertical Framing: Authenticity and New Aesthetic Practice in Online Videos. Refractory: A Journal of Enrertainment Me- dia. 24. https://www.researchgate.net/publication/320025028_Ver- tical_Framing_Authenticity_and_New_Aesthetic_Practice_in_ Online_Videos. (Erişim Tarihi: 01.01.2022).
  • Ross, M. (2020). Reconfigurations of Screen Borders: The New or Not-So-New Aspect Ratios. S. Saether and S.T. Bull (Ed). Sc- reen Space Reconfigured. Amsterdam University Press. DOI: 10.5117/9789089649928_ch04.
  • Rossell, D. (2006). Public Exhibition of Motion Pictures Before 1896. F. Kessler, S. Lenk, M. Loiperdinger (Ed). Sources and Perspectives. Stroemfeld/Roter Stern. 168– 205. DOI: https://doi.org/10.25969/ mediarep/16047.
  • Ryan, K. M. (2018). Vertical Video: Rupturing the Aesthetic Pa- radigm. Visual Communication, 17(2), 245–261. https://doi. org/10.1177/1470357217736660.
  • Sanatın Dikey Açısı TikTok Cannes Film Festivalinde. https://digi- talreport.com.tr/sanatin-dikey-acisi-tiktok-cannes-film-festivalin- de-87794/ (Erişim: 05.07.2022).
  • Schrader, P., Brink, R. (2015). Widescreen. Film Comment, 51(5), 62- 65.
  • Schneck, M. E., Dagnelie, D. (2011). Prosthetic Vision. Assessment. In Visual Prosthetics: Physiology, Bioengineering and Rehabilitation. Springer.
  • Somaini, A. (2020). The Screen as “Battleground”: Eisenstein’s “Dy- namic Square” and the Plasticity of the Projection Format. A. Vol- mar, M. Jancovic, and A. Schneider (Ed Sonic Acts: Vertical Cinema. https://www.stedelijk.nl/en/events/so. (Erişim: 01.07. 2022).
  • Tuğran, E., Tuğran, A. H. (2016). Pelikülden Dijitale: Sinema’daki Değişimler. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 193-206.
APA balcı gülpınar d (2022). DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. , 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
Chicago balcı gülpınar dilara DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. (2022): 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
MLA balcı gülpınar dilara DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. , 2022, ss.95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
AMA balcı gülpınar d DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. . 2022; 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
Vancouver balcı gülpınar d DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. . 2022; 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
IEEE balcı gülpınar d "DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ." , ss.95 - 122, 2022. 10.32001/sinecine.1092949
ISNAD balcı gülpınar, dilara. "DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ". (2022), 95-122. https://doi.org/10.32001/sinecine.1092949
APA balcı gülpınar d (2022). DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 13(3), 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
Chicago balcı gülpınar dilara DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi 13, no.3 (2022): 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
MLA balcı gülpınar dilara DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, vol.13, no.3, 2022, ss.95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
AMA balcı gülpınar d DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi. 2022; 13(3): 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
Vancouver balcı gülpınar d DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ. sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi. 2022; 13(3): 95 - 122. 10.32001/sinecine.1092949
IEEE balcı gülpınar d "DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ." sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi, 13, ss.95 - 122, 2022. 10.32001/sinecine.1092949
ISNAD balcı gülpınar, dilara. "DİKEY SİNEMAYA DOĞRU: ANALOGTAN DİJİTALE FİLMLERDE ÇERÇEVE ORANLARININ DÖNÜŞÜMÜ". sinecine: Sinema Araştırmaları Dergisi 13/3 (2022), 95-122. https://doi.org/10.32001/sinecine.1092949
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 5:30

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları