TY  - JOUR
TI  - FOLKLORİK KIYAFETLİ BEBEKLER ÜZERİNE NİTEL BİR ÇALIŞMA
AB  - Bu çalışma koleksiyon nesnesi olarak birikmiş çeşitli Türk ve dünya kültürü imajları olan folklorik kıyafetli yapma bebeklerin alan yazında yer alması açısından önem teşkil etmektedir. Okuyucular farklı ülkelerdeki ve Türkiye’nin farklı bölgelerindeki bebeklerin fotoğraflarını inceleyerek folklorik kıyafetler hakkında fikir sahibi olabileceklerdir. Gerek turizm gerek de kültürel diplomasi nesnesi olarak yapma bebeklere dikkat çekmeyi amaçlayan araştırma nitel araştırma deseninde doküman incelemesidir. Araştırmanın veri kaynaklarını dünyanın çeşitli ülkeleri ile Türkiye’de farklı şehirlerden temin edilmiş folklorik kıyafetli 70 adet bebek oluşturmaktadır. Ölçüt örnekleme esas alınarak oluşturan veri kaynaklarında ölçüt, bebeklerin yapıldıkları coğrafyaya özgü kıyafetler giydirilmiş olmasıdır. Veri kaynağı olan bebeklerin 26 tanesi Türk, 44 tanesi yabancıdır. Avrupa coğrafi ve kültürel bölgesi, Balkan coğrafi ve kültürel bölgesi, Asya coğrafi kültürel bölgesi ile Amerika coğrafi ve kültürel bölgesi olmak üzere dört kategoride incelenmiş ve bebekler farklı adlandırmalarla kodlanmıştır.  Araştırma sonuçları bebekler ve temin edildikleri coğrafi bölgenin yaşam kültürü hakkında bilgiler vermektedir. Bu araştırmada İrlandalı Amy bebeğin gözlerinin açılır kapanır olması, Leyla Hanım’ın yetişkin görünümüne kıyafetlerine rağmen Bahar bebeğin daha çocuksu görünümü ve Huysuz Virjin kod isimli bebeğin yüz ifadesi bu porselen bebekleri birbirinden ayrıştıran özelliklerdir. Bu doğrultuda yapıldığı yüzyılın temel sanat akımlarının ve modasının etkisiyle porselen bebeklerin bazıları yetişkin temsilinde bazıları ise çocuksu niteliktedir ayrıca Huysuz Virjin bebeğinin asık suratlı olmasının temel sebebi karakter bebeği olarak değerlendirilmesiyle açıklanabilir. Porselen olmayan dünya bebeklerine bakıldığında, kategorilerine göre hangi coğrafyadan temin edilmişse o bölgede yaşayan ulusların etnik kimliklerini temsil edici fizyolojik özellikler (gözler, ten rengi, saç rengi vb.) ve kültürel simgeler bulunan kıyafetler görülmektedir. Bebekler kendi tarihinin modasını gerek saç gerek de kıyafetlerle temsil etmektedir. Folklorik Türk bebeklerinde baş bağlama sosyal statüyle ilgili önemli veriler sunar. Baş bağlamanın farklı bir tipi Bulgar Gülü kodlu Balkan kökenli bebekte de görülmektedir. Bu detay Bulgaristan’da var olan Türk ve Müslüman kültürünün etkisini düşündürse de bu bebekteki baş bağlama stili Müslüman kadınlara özgü değildir. Anadolu kadınının kıyafetinin en ihtişamlı bölümü olan baş süslemesinin güzel örnekleri bütün yöresel kıyafetli bebeklerimizde görülmektedir. Avrupa’daki porselen bebeklerin muadili olabilecek kadar el emeği isteyen bir bebek türü de Türkiye’de kitre bebektir. Kitre bebeğin yüzü özel bir malzemeden yapılmış olmakla birlikte plastikten daha kaliteli bir ham madde sunar.  Hem Türk folklorik bebeklerinde (Nevşehirli Sultan Gelin) hem de dünya bebeklerinde (Gökkuşağı Bebek ve Padong Bebek) anne bebek şeklinde doğurganlığın simgesi küçük bebekler kimi zaman kucakta kimi zaman sırtta yer almaktadır.
AU  - BAŞ, ÖZLEM
AU  - TEMİZYÜREK, FAHRİ
AU  - ÇOBANOĞLU, Özkul
DO  - 10.55666/folklor.1192447
PY  - 2022
JO  - Folklor akademi dergisi (Online)
VL  - 5
IS  - 3
SN  - 2651-253X
SP  - 541
EP  - 554
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1152871
ER  -