Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme
Yıl: 2022 Cilt: 5 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 211 - 223 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33721/by.1199232 İndeks Tarihi: 18-01-2023
Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme
Öz: Kurumlarda oluşan ve arşivlik değere sahip olan belgelerin uzun dönemli korunması gerekir. Bunun için sayısal koruma tekniklerinden yararlanıldığı bilinmektedir. Bu teknikler, aynı zamanda belgelerin güvenilirliğinin korunmasına yardımcı olmaktadır. Kurumların sayısal koruma faaliyetlerini uygularken hangi durumda olduklarını ve gelecekte nereye varmak istediklerini değerlendirebilmek için mevcut yeteneklerin analiz edilmesi gündeme gelmekte ve bir analiz aracına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla pek çok model hazırlanmıştır. Bunlardan biri de Digital Preservation Coalition (DPC - Sayısal Koruma Koalisyonu) tarafından geliştirilen Hızlı Değerlendirme Modeli’dir (HDM - Rapid Assessment Model). Model, kurumların mevcut sayısal koruma yeteneklerini değerlendirirken geleceğe ilişkin de bir plan sunmaktadır. Bundan dolayı HDM’nin belgelerin uzun dönemli korunmasını hedefleyen güvenilirlikle ilişkilendirilebileceği düşünülmüştür. Bu çalışmada HDM’de belirtilen sayısal koruma yetenekleri, elektronik belgelerin (e-belge) güvenilirliği açısından incelenmektedir. Bu inceleme sonucunda hem sayısal koruma kapasitelerini değerlendirmek isteyen kurumlara bir metodolojinin zeminini oluşturmak hem de sayısal korumayla ilgili yetenekleri güvenilirlikle örtüştürmek istenmiştir. Nitel araştırma deseninden faydalanılan bu çalışmada doküman analizinden yararlanılmıştır. Hem saha gözlemleri hem de yapılan araştırmalar, kurumlarda sayısal koruma yetenekleri ve güvenilirlik konusunda yeterli farkındalığın bulunmadığını göstermektedir. Durum böyle olunca çalışmanın sorusu HDM’de belirtilen yetenekler güvenilirlikle nasıl ilişkilendirilebilir şeklindedir. Çalışma sonucunda HDM’de yer alan sayısal koruma yeteneklerinin belgelerin güvenilirlik analizinde kullanılabileceği gözlenmiştir. Ancak, HDM’nin geliştirilmesi gereken yönleri de fark edilmiştir. Bunlardan biri kararlaştırılan hedeflere erişmek için somut kriterlerin belirlenmesidir. Bu kriterlerin güvenilirlik analizlerinde kullanılabileceği kanaati oluşmuştur. Yapılacak yeni çalışmalarla bu gibi kanaatlerin hipoteze dönüştürülmesi, hem kurumların sayısal koruma kapasitelerini güçlendirmelerine yardımcı olacak hem de güvenilirlik analizlerinin zenginleşmesine katkıda bulunacaktır. İşbu çalışma ile kurumlarda arşivlik değere sahip olan belgeleri daha iyi korumak noktasında bir farkındalık oluşturması beklenmektedir.
Anahtar Kelime: Digital Preservation Coalition Rapid Assessment Model: A Review in Terms of Trustworthiness of Electronic Records
Öz: Records created in organizations which have archival value should be preserved for a long time and for this reason digital preservation techniques are adopted. These techniques also help to the preservation of the trustworthiness of records. In order to evaluate the situation of organizations while implementing their digital preservation activities and where they want to reach out in the future, the analysis of the existing capabilities comes to the fore, and an analysis tool is needed. Many models have been prepared to satisfy this need. One of them is the Rapid Assessment Model (RAM) which is developed by Digital Preservation Coalition (DPC). The model provides a plan for the future while evaluating the organizations’ current digital preservation capabilities. Therefore, it is thought that RAM can be associated with the trusworthiness which aims long-term preservation of the records. In this study, the digital preservation capabilities specified in the RAM are examined in terms of the trustworthiness of electronic records. As a result of this examination, it is aimed to both establish the basis of a methodology for organizations that want to evaluate their digital preservation capacities and to match their digital preservation capabilities with trustworthiness. In this study, the document analysis method was used as a qualitative research design. Both field observations and researches show that organizations do not have enough awareness about digital preservation capabilities and trustworthiness. Then the question of the study is how the capabilities specified in RAM can be associated with trustworthiness. As a result of the study, it has been observed that the digital preservation capabilities of RAM can be used in the trustworthiness analysis of records. However, aspects of RAM that need to be improved have also been recognized. One of them is the determination of concrete criteria to achieve the agreed aims. It has been concluded that these criteria can be adopted in trustworthiness analyzes. Transforming such opinions into hypotheses with new studies to be done will help organizations strengthen their digital preservation capacity and enrich trustworhiness analysis. It is expected to raise awareness in organizations to preserve better the records which have archival value with this study.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Addis, M. (2021). Scalable and Sustainable Long Term Digital Preservation of Scientific Datasets. 17. International Conference on Digital Preservation. https://osf.io/uerq9
- Aldemir, A. ve Oğuz, E. S. (2006). Sayısal (Dijital) Kültürün Korunması: Web Arşivleme. Türk Kütüphaneciliği, 20(3), 283-312.
- Alır, G. ve Küçük, M. E. (2003). Dijital Koruma (Arşivleme) Stratejileri ve Bazı Uygulama Örnekleri. Türk Kütüphaneciliği, 17(4), 340-356.
- Alliance Permanent Access to the Records of Science in Europe Network [APARSEN]. (2022). http://www.alliancepermanentaccess.org
- Aydın, C. ve Özdemirci, F. (2011). Elektronik Belgelerin Arşivlenmesinde Gerçekliğin ve Bütünlüğün Korunması. Bilgi Dünyası, 12(1), 105-127.
- Brown, A. (2013). Practical Digital Preservation: A how-to Guide for Organizations of any Size. Facet Publishing.
- Bushey, J. (2016). The Archival Trustworthiness of Digital Photographs in Social Media Platforms. Yayınlanmamış Doktora Tezi. University of British Columbia.
- Cook, T. (2013). Evidence, Memory, Identity and Community: Four Shifting Archival Paradigms. Archival Science, 13(2-3), 95-120.
- CoreTrustSeal. (2022). https://www.coretrustseal.org
- Cultural, Artistic and Scientific Knowledge for Preservation, Access and Retrieval [CASPAR]. (2022). http://casparpreserves.digitalpreserve.info
- Çakmak, T. (2016). Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarında Dijitalleştirme ve Dijital Koruma Politikaları: Bir Model Önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi.
- Çiçek, N. (2009). Modern Belgelerin Diplomatiği. Derlem Yayınları.
- Çiçek, N. ve Sağlık, Ö. (2019). Blokzincir Teknolojisinin Elektronik Belgelerin Güvenilirliğinin Korunmasında Başarıya Katkısı. Yalçınkaya, B. vd. (Yay. haz.). Bilgi Yönetimi ve Bilgi Güvenliği: eBelge-eArşiv-eDevlet-Bulut Bilişim-Büyük Veri-Yapay Zekâ içinde (141-170). Ankara Üniversitesi.
- DigCurV. (2015). DigCurV Curriculum Framework. https://digcurv.gla.ac.uk
- Digital Preservation Capability Maturity Model [DPCMM]. https://www.securelyrooted.com/dpcmm
- Digital Preservation Coalition [DPC]. (2022). Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli (DPC RAM). http://doi.org/10.7207/dpcram22-01
- Donaldson, R. D. (2015). Development of a Scale for Measuring Perceptions of Trustworthiness for Digitized Archival Documents. Yayınlanmamış Doktora Tezi. University of Michigan.
- Donaldson, R. D. (2016). The Digitized Archival Document Trustworthiness Scale. International Journal of Digital Curation, 11(1), 252-270.
- Donaldson, R. D. (2019). Trust in Archives– Trust in Digital Archival Content Framework. Archivaria, 88, 50-83.
- Electronic Resource Preservation and Access Network [ERPANET]. (2022). https://www.erpanet.org
| APA | Sağlık Ö (2022). Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. , 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| Chicago | Sağlık Özhan Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. (2022): 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| MLA | Sağlık Özhan Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. , 2022, ss.211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| AMA | Sağlık Ö Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. . 2022; 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| Vancouver | Sağlık Ö Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. . 2022; 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| IEEE | Sağlık Ö "Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme." , ss.211 - 223, 2022. 10.33721/by.1199232 |
| ISNAD | Sağlık, Özhan. "Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme". (2022), 211-223. https://doi.org/10.33721/by.1199232 |
| APA | Sağlık Ö (2022). Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. Bilgi Yönetimi, 5(2), 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| Chicago | Sağlık Özhan Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. Bilgi Yönetimi 5, no.2 (2022): 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| MLA | Sağlık Özhan Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. Bilgi Yönetimi, vol.5, no.2, 2022, ss.211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| AMA | Sağlık Ö Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. Bilgi Yönetimi. 2022; 5(2): 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| Vancouver | Sağlık Ö Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme. Bilgi Yönetimi. 2022; 5(2): 211 - 223. 10.33721/by.1199232 |
| IEEE | Sağlık Ö "Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme." Bilgi Yönetimi, 5, ss.211 - 223, 2022. 10.33721/by.1199232 |
| ISNAD | Sağlık, Özhan. "Sayısal Koruma Koalisyonu Hızlı Değerlendirme Modeli: Elektronik Belgelerin Güvenilirliği Açısından Bir İnceleme". Bilgi Yönetimi 5/2 (2022), 211-223. https://doi.org/10.33721/by.1199232 |
