Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi

İNANÇ YAZGAN, Banu; SANBERK, ISMAIL

Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi

İsmail SANBERK, (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Adana, Türkiye)

Banu İNANÇ YAZGAN (Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Adana, Türkiye)

Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

7 1

Yıl: 2009 Cilt: 3 Sayı: 36 Sayfa Aralığı: 92 - 104 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi

Öz:

Bu çalışmanın amacı fiziksel semptomların, sağlıkla ilişkili denetim odağının ve algılanan sağlık yeterliliğinin sağlık ilişkili yaşam kalitesi alanlarına etki edip etmediğini incelemektir. Çalışmanın örneklemi 229 üniversite öğrencisinden oluşturulmuştur. Araştırmada “WHOQOL-Bref”, “Çok Boyutlu Sağlık Denetim Odağı Ölçeği”, “Bedensel Rahatsızlık Tarama Ölçeği” ve “Algılanan Sağlık Yeterliliği Ölçeği” kullanılmıştır. Varyans analizi sonuçlarına göre üniversite öğrencilerinin sağlık ilişkili yaşam kaliteleri, fiziksel belirtilerin sıklığı ve algılanan sağlık yeterliliği tarafından etkilenmektedir. Ancak denetim odağı değişkeni, sağlık ilişkili yaşam kalitesi üzerinde anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Öz:

The aim of this study was to investigate the effects of physical symptoms, health-related locus of control and perceived health competence on the health-related quality of life domains. Sample for this study consisted of 229 university students. Students completed "WHOQOL-Bref", "Multidimensional Health Locus of Control Scale", "Physical Symptom Checklist", "Perceived Health Competence Scale". Results of variance analyses showed that students health-related quality of life is effected by the frequency physical symptom and the perceived health competence. However, the locus of control was not found as significant variable on health-related quality of life.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aydın G ve Tezer E (1991). İyimserlik, Sağlık Sorunları ve Akademik Başan İlişkisi, Psikoloji Dergisi, Cilt: 7, Sayı:26, Ankara.
Bellach, B.M., Ellert, U. ve Radoschewski, M. (2000). Epidemiologic des Schmerzes -Ergebnisse des Bundes- Gesundheitssurveys 1998. Bundesgesundheitsblatt -Gesundheitsforschungen-Gesundheitsschutz, 43.424-431.
Bullinger, M. (2002). "Und wie geht es Ihnen?" Die Lebensqualitat der Patienten als Psychologisches Forschungsthema in der Medizin. In E. Brahler ve B. Strauss (Hrsg.). Handlungsfelder derpsychosozialen Medizin. (s.308-329). Göttingen: Hogrefe.
Bullinger M, Kohlmann T, Morfeld M, Böhmer S. Patientennahe Evaluation in der Rehabilitation: Eine Studie zur projektübergreifenden Standardisierung und Analyse von Prognose und Outcome-Kriterien. Abschlussbericht. Hamburg: Abteilung für Medizinische Psychologie, Universitatsklinikum Hamburg-Eppendorf, 2002
Breitbart W, McDonald MV, Rosenfeld B, Monkman ND ve Passik S. (1998). Fatigue in ambulatory AIDS patients. J Pain Symptom Manage. Mar; 15(3): 159-67.
Carlsson J., Larsson B. ve Mark A. (1996). Psychosocial functioning in schoolchildren with recurrent headaches. Headache. Feb; 36(2): 77-82.
Cederblad, M., Dahlin, L., Hagnell, O., ve Hansson, K. (1995) Coping with life span crises in a group at risk of mental and behavioral disorders: from the Lundby study. Acta Psychiatrica Scandinavica Vol. 91 Issue 5 Page 322
Cenkseven, F. (2001). Sigara İçme Durumlarına Göre Üniversite Öğrencilerinin Kontrol Odağı ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeylerinin Karşılaştırılması. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (21): 8-16.
Cheng, H. and A. Furnham: 2001, Attributional style and personality as predictors of happiness and mental health , Journal of Happiness Studies 2, pp. 307-327.
Cunnigham, AJ., Lockwood GA. ve Cunningham JA. (1991). A relationship between perceived self-efficacy and quality of life in cancer patients. Patient Educ. Couns. 17(1):71-78.
Dağ İ (1992) Kontrol odağı, öğrenilmiş güçlülük ve psikopatoloji ilişkileri. Psikoloji Dergisi, 7 (27):1-9.
Dalgard, O. S., S0rensen, T., Sandanger, I., Brevik, J. I.: Psychiatric interventions for prevention of mental disorders. Intern. J. Techn. Ass. Health Care 12 (1996) 604 - 617
DeNeve, K.M. ve Cooper, H. (1998). The happy personality: A meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being, Psychological Bulletin, 124, 2, 197-229.
Eser E., Fidaner H., Fidaner C., Yalçin Eser S., Elbi H. ve Göker E. (1999). "WHOQOL -100 ve WHOQOL-Bref 'in Psikometrik Özellikleri" 3 P (Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji) Dergisi, 7(ek2): 23-40.
Eser Y. S., Fidaner H., Fidaner C., Elbi H., Eser E. ve Göker E. (1999). Yasam Kalitesinin Ölçülmesi, WH0Q0L-100 ve WHOQOL-Bref. 3 P (Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji) Dergisi, 7(ek2): 5-13.
Ferrell B, Grant M, Padilla G, Vemuri S, Rhiner M, (1991). The experience of pain and perceptions of quality of life: validation of a conceptual model. The Hosp. Journal; Vol. 7 (3), pp. 9-24.
Ferrell B., Rhiner M., Cohen MZ., Grant M. (1991). Pain as a metaphor for illness. Part I: Impact of cancer pain on family caregivers. Oncology Nursing Forum [Oncol Nurs Forum], Nov-Dec; Vol. 18 (8), pp. 1303-9.
Fuhrer, U. ve Born A. (2001). Bewâltigung, Wohlbefinden und Identitâtsstatus Ost- und Westdeutscher sieben Jahre nach der Wende. Magdeburger Arbeiten zur Psychologie. Band 3, Heft 2.
Grant M, Padilla GV, Farrell BR, Rhiner M. Assessment of quality of life with a single instrument.Oncol Nurs 1990;6:260-70.
Hadorn, D. C. & Hays, R. D. (1991). Multitrait-Multimethod Analysis of Health-Related Quality-of-Life Measures. Medical Care, 29 (9), 829-840.
Hampton, N.Z. (2000). Culture, Gender, Self-Efficacy, and Life Satisfaction: A Comparison Between Americans and Chinese People with Spinal Cord Injuries. Journal of Rehabilitation
Herschbach, P. (2002). Das „Zufriedenheitsparadox" in der Lebensqualitâtsforschung. Wovon hângt unser Wohlbefinden ab? Psychotherapie Psychosomatik Medizinische Psychologie, 52, 141-150.
Katschnig, H. (1996). Von der Qualitatssicherung zur Lebensqualitât. Vortag auf dem Symposium Von der Qualitatssicherung zur Lebensqualitat in der Kinder- und Jugendpsychiatrie. Frankfurt.
Kennedy, C.J., Probart, C.K. ve Dorman, S.M. (1991). The relationship between radon knowledge, concern and behavior, and health values, health locus of control, and preventive health behaviors, Health Education Quarterly, 18, 3, 319-329.
Klonowicz, T. (2001). Discontented people: Reactivity and locus of control as determinants of subjective well-being, European Journal of Personality, 15, 29-47.
Lachman ME ve Weaver SL, (1998). The sense of control as a moderator of social class differences in health and well-being. JPers Soc Psychol., Mar; Vol. 74 (3), pp. 763-73.
Leung, J.P. ve Zhang, L. (2000). Modelling life satisfaction of Chinese adolescents. International Journal of Behavioral Develpoment. 24, 99-104.
Mattejat, F. ve Remschmidt, H. (1998). Zur Erfassung der Lebensqualitat bei psychisch gestörten Kindern und Jugendlichen - Eine Übersicht. Zeitschrift für Kinder- und Jugendpsychiatrie und Psychotherapie, 26, 183-196.
Mayer, B., Trommsdorff, G. ve Kim, U. (2002). Einfluss sozialer Unterstützung und Selbstwirksamkeit auf die Lebenszufriedenheit deutscher und koreanischer Jugendlicher. 43. Kongress der Deutschen Gesselschaft für Psychologie, Berlin.
Radoschewski, M. (2000). Gesundheitsbezogene Lebensqualitat - Konzepte und Masse. Entwicklungen und Stand im Überblick. Bundesgesundheitsblatt-Gesundheitsforschungen-Gesundheitsschutz, 43: 165-189.
Rhee H., (2003). Physical symptoms in children and adolescents. Annu Rev Nurs Res.; 21: 95121.
Üstündağ-Budak, M. (1999). The role of personality variables in predicting the reported physical health symptoms of male and female college students. Unpublished Master's Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
Salyer, J., Flattery, M.P., Joyner P.L. ve Elswick, R.K. (2003). Lifestyle and quality of life in long-term cardiac transplant recipients. The Journal of Hearth and Lung Transplantation; 22 (3): 309-321.
Satow, L ve BâBler, J. (1998). Selbstwirsamkeit und Körperliches Befinden Jugendlicher. Unterrichtswisseschaft, 26, 127-139.
Schumacher, J., Klaiberg, A. ve Brahler, E. (Hrsg.) (2003). Diagnostische Verfahren zu Lebensqualitat und Wohlbefinden. Göttingen: Hogrefe.
Strine, T.W., Chapman, D. P., Balluz, L. ve Mokdad, A. H. (2008).Health-related quality of life and health behaviors by social and emotional support. Social Psychiatry & Psychiatric Epidemiology; Vol. 43 Issue 2, p151-159, 9p, 5 charts.
Suominen, H. Bone mineral density and long term exercise. An overview of cross-sectional athletes studies. Sports Med 16 (1993) 316-30
Vogl D, Rosenfeld B, Breitbart W, Thaler H, Passik S, McDonald M ve Portenoy RK. (1999). Symptom prevalence, characteristics, and distress in AIDS outpatients. J Pain Symptom Manage. Oct; 18(4): 253-62.
Young and Longman (1983). K.J. Young and A.J. Longman, Quality of life and persons with melanoma: a pilot study. Cancer Nursing 7 (1983), pp. 219-225.
Wagstaff, A. (1991). QALYs and the equity-efficiency trade-off. Journal of Health Economics, 10, 21-41.

APA	SANBERK I, İNANÇ YAZGAN B (2009). Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. , 92 - 104.
Chicago	SANBERK ISMAIL,İNANÇ YAZGAN Banu Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. (2009): 92 - 104.
MLA	SANBERK ISMAIL,İNANÇ YAZGAN Banu Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. , 2009, ss.92 - 104.
AMA	SANBERK I,İNANÇ YAZGAN B Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. . 2009; 92 - 104.
Vancouver	SANBERK I,İNANÇ YAZGAN B Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. . 2009; 92 - 104.
IEEE	SANBERK I,İNANÇ YAZGAN B "Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi." , ss.92 - 104, 2009.
ISNAD	SANBERK, ISMAIL - İNANÇ YAZGAN, Banu. "Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi". (2009), 92-104.

APA	SANBERK I, İNANÇ YAZGAN B (2009). Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 92 - 104.
Chicago	SANBERK ISMAIL,İNANÇ YAZGAN Banu Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3, no.36 (2009): 92 - 104.
MLA	SANBERK ISMAIL,İNANÇ YAZGAN Banu Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.3, no.36, 2009, ss.92 - 104.
AMA	SANBERK I,İNANÇ YAZGAN B Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2009; 3(36): 92 - 104.
Vancouver	SANBERK I,İNANÇ YAZGAN B Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2009; 3(36): 92 - 104.
IEEE	SANBERK I,İNANÇ YAZGAN B "Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi." Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, ss.92 - 104, 2009.
ISNAD	SANBERK, ISMAIL - İNANÇ YAZGAN, Banu. "Yaşam kalitesinin sağlik denetim odaği, fiziksel belirti ve özyeterlik algısı açısından incelenmesi". Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3/36 (2009), 92-104.