MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730)

Yıl: 2023 Cilt: 10 Sayı: 26 Sayfa Aralığı: 199 - 223 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17822/omad.2023.240 İndeks Tarihi: 22-03-2023

MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730)

Öz:
Bir toplumun maddi kültür unsurlarından olup örf, adet, gelenek ve göreneklerinin göstergelerinden olan eşya kültürü, tarihsel süreçte çeşitli etkenlere bağlı olarak toplumdan topluma gelişmiş ve değişmiştir. Kültürel, dinî ve coğrafi yapıya göre şekillenen ev ve ev içi eşyaların tespiti ile bunların detaylı incelenmesi toplumun kültürel ve ekonomik yapısını belirlemeye, bireylerin üretim-tüketim alışkanlıklarını, gündelik yaşamlarını ve yaşam standartlarını ortaya koymaya yardımcı olmaktadır. Bu çalışmada Makedonlar tarafından Bitola, Rumlar tarafından Monastirion, Sırplar tarafından Bitolj, Bulgarlar tarafından Bitolja, Yunanlılar tarafından Monastir veya Manastiryon, Türkler tarafından Manastır olarak anılan ve Makedonya’nın güneybatısında Pelister Dağı eteğinde, Pelagonia Ovası’nın güneybatı sınırında, Ege’den Adriyatik’e uzanan ve Roma döneminde, Roma ve Konstantinopolis’i birbirine bağlayan Via Egnatia adlı doğu-batı ticaret yolunun ortasında bulunan Manastır’da 1700-1730 yılları arasında kadınların gündelik yaşamlarında kullandıkları araç-gereçlerin neler olduğu ele alınmıştır. Çalışmanın ana kaynakları 1700-1730 yılları arasında Manastır Mahkemesinde tutulmuş 14 adet şer‘iyye sicil defterlerinde dağınık hâlde bulunan 98 adet kadın terekesidir. Üçü gayrimüslim olan bu kadın terekeleri gözden geçirilmiş ve bunlardan hareketle kadınlar tarafından gündelik yaşamda kullanılan araç-gereçlerin neler olduğu, hangi malzemelerden yapıldıkları ve fiyatları tespit edilmiş, bunların kadınların toplumsal konumlarına ve sahip oldukları servet miktarlarına göre değişip değişmediği irdelenmiştir.
Anahtar Kelime: Kadın Manastır Araç-Gereç şer‘iyye Sicilleri Tereke

Tools Used By the Women of Manastir in Their Daily Lives (1700-1730)

Öz:
The ware culture is one of material culture components of a society and among indicators of its customs and traditions. It has evolved and changed from society to society in the historical process depending on various factors. Determination of house and household goods shaped based on cultural, religious and geographical structure and a detailed examination about them can help identify the society’s cultural and economic structure and reveal people’s output/consumption habits, day-to-day lives, and living standards. The city of Manastır is referred to as Bitola by the Macedonians, Monastirion by the Greeks of Turkish nationality, Bitolj by the Serbs, Bitolja by the Bulgarians, Monastir by Greeks, and Manastır by the Turks. The city is located at the foot of Pelister Mountain in southwestern Macedonia, southwestern borders the Pelagonia Plain, and in the middle of Via Egnatia, an east-west trade route which stretches from the Aegean Sea to the Adriatic Sea and was used to connect Rome and Constantinople in the days of the Roman Empire. In this study, tools used by women in their daily life in the city of Manastır between 1700 and 1730 were examined. Primary sources of the study were 98 women’s tereke (inheritance records) scattered throughout 14 şer’iyye (registry books) that were kept by the Manastır court between 1700 and 1730. Three of the tereke belonged to non-Muslim women. Based on these, what tools women used in their day to day lives, what they were made from, and how much they were worth were determined. Whether or not the tools changed according to the social position of the women, and how much their wealth was worth was examined.
Anahtar Kelime: Women Manastır Tools şer‘iyye Registries Tereke

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42 ve 43 Numaralı Manastır Şer‘iyye Sicilleri.
  • Derviş Ahmed Âşıkî. Âşıkpaşazâde Tarihi, haz. Nejdet Öztürk, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay., 2013.
  • Hoca Sadeddin Efendi. Tacü’t Tevârih I, haz. İsmet Parmaksızoğlu, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay., 1992.
  • İdris-i Bitlisî. Heşt Bihişt I, haz. Mehmet Karataş ve Selim Kaya ve Yaşar Baş, Ankara: BETAV Yay., 2008.
  • Oruç Bin Âdil. Oruç Bey Tarihi, haz. Nejdet Öztürk, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yay., 2014.
  • Ahmetbeyoğlu, Ali. “Hun Akınları Çağında Balkanlar”. Balkanlar El Kitabı I içinde, 69-85. Ankara: Karam, Vadi Yay., 2006.
  • Akgündüz, Ahmed. “İslam Hukukunun Osmanlı Devletinde Tatbiki: Şer‘iye Mahkemeleri ve Şer‘iye Sicilleri” İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi XIV (2009): 13-48.
  • Akın, Galip ve Gültekin, Timur ve Özkoçak, Vahdet. “Geçmişten Günümüze Geleneksel Anadolu Mutfak Kültürünün Gelişimi” Antropoloji Dergisi 30/5 (2015): 33-53.
  • Akın, Galip. Antropoloji ve Antropoloji Tarihi. Ankara: Tiydem Yay., 2011.
  • Akpınarlı, Feriha. “Anadolu’da Nazar ve Nazarlıklar”. I. Türk Halk Kültürü Araştırma Sonuçları Sempozyumu Bildirileri I içinde, 158-165. Ankara: Kültür Bakanlığı Hagem Yay., 1996.
  • Aksoy, Ömer Asım. Gaziantep Dilinin Tetkiki. Gaziantep: Gaziantep Halkevi Basımevi, 1933.
  • Aktepe, M. Münir. “Osmanlıların Rumeli’de İlk Fethettikleri Çimbi Kal‘ası”, İÜEFTD II (1950): 283-308.
  • Akurgal, Ekrem. Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yay., 2007.
  • Anastovski, Nick, “ Contestations Over Macedonian Idendity 1870-1912” PHD Thesis, Melbourne, 2005.
  • Arseven, Celal Esat. Sanat Ansiklopedisi IV. Ankara: MEB Yay., 1947-50.
  • Aytamur Tekin, Fatma. “1869-1878 Yılları Arasındaki Tereke Kayıtlarına Göre Milas’ta Sosyo-Ekonomik Hayat” Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 2020.
  • Civelek, Gökhan, “ XVII. Yüzyılın İkinci Yarısında Manastır Şehri” Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 2021.
  • Demirel, Ömer ve Gürbüz, Adnan ve Tuş, Muhittin. “Osmanlı Anadolu Ailesinde Ev Eşya ve Giyim Kuşam (XVI.-XIX. yüzyıllar)”. Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi II içinde, 705-755. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yay., 1992.
  • Dikmen, Melek ve Çetin, Kamile. “Klâsik Türk Şiirinde Kadın Takı ve Aksesuarları” bilig 61 (2012): 71-98.
  • Dimitrov, Nikola V. and Koteski, Cane and Josheski, Dusho. Bitola Region in Macedonia- Popuation. Bitola: Lambert Academic Publishing, 2015.
  • Gedük, Serkan. “Osmanlı Saray Kültüründe Buhur ve Gülsuyu Geleneği”. Topkapı Sarayı Müzesi Yıllık-6 içinde, 125-141. İstanbul: Korpus Kültür Sanat Yay., 2013.
  • Hasol, Doğan. Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yay., 1998.
  • http://lugatim.com/erişim tarihi: 10.06.2022.
  • https://sozluk.gov.tr/erişim tarihi: 03.06.2022.
  • Idriz, Mesut. “Demographic Structure of the 18th Century Ottoman Rule in the Balkans: A Study of Judicial Records (Qādī Sijil) in Manastir” IJISH, III/II (2020): 98-104.
  • Işın, Priscilla Mary. Osmanlı Mutfak Sözlüğü. İstanbul: Kitap Yay., 2017.
  • İnalcık, Halil. Osmanlı İmparatorluğu’nda Klasik Çağ (1300-1600). çev. Ruşen Çakır. İstanbul: Yapı Kredi Yay., 2011.
  • İnbaşı, Mehmet. “Balkanlar’da Osmanlı Hâkimiyeti ve İskân Siyaseti”. Türkler IX içinde, 154- 164. Ankara: Yeni Türkiye Yay., 2002.
  • İnbaşı, Mehmet. “Makedonya’da Osmanlı Hâkimiyeti: Değişen ve Değişmeyen Kimlik”. Makedonya Sorunu Dünden Bugüne içinde, 27-44. Ankara: ASAM Yay., 2002.
  • İpşirli, Mehmet. “Çelebi” DİA VIII (İstanbul: TDV Yay., 1993): 259.
  • Karatay, Osman. “Avar Hâkimiyeti ve Balkanların Slavlaşması”. Balkanlar El Kitabı I içinde, 86-94. Ankara: Karam, Vadi Yay., 2006.
  • Kayapınar, Ayşe ve Kayapınar, Levent. “Anadolu Beylikleri ve Balkanlar”. İslam Tarihi ve Medeniyeti, Anadolu Beylikleri XI içinde, 451-464. İstanbul: Siyer Yay., 2018.
  • Koçak, Zülfiye. Manastır’da Hukuk ve Adalet Uygulamaları (1700-1730). Ankara: Gece Akademi, 2019.
  • Koçu, Reşad Ekrem. Türk Giyim Kuşam Sözlüğü. İstanbul: Sümerbank Yay., 1967.
  • Koteski, Cane and Dimitrov, Nikola V. and Jakovlev, Zlatko. Bitola Region in Macedonia- Settlement. Bitola: Lambert Academic Publishing, 2015.
  • Köprülü, Orhan F.. “Efendi” DİA X (İstanbul: TDV Yay., 1994): 455-456.
  • Kurat, Akdes Nimet. Peçenekler, haz. Ahsen Batur, Ankara: TTK Yay., 2016.
  • Kuşçuoğlu, Zeki. “Milletlerin ve Dinlerin Ortak Mirası Buhurdanlar” İlgi 17 (İstanbul 1973): 21-23.
  • Matkovski, Aleksandar ve Aruçi, Kemal. “Makedonija vo Turskata Hronika Tadžut Tevarih od Hodža Sadudin-Efendi (1361-1520)”, Glasnik na Institut za Natsionalna Istorija XXIII/2-3 (Skopje: 1979): 203-233.
  • Ortaylı, İlber. Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yay., 2001.
  • Özcan, Tahsin. “Muhallefat” DİA XXX (İstanbul: TDV Yay., 2005): 406-407.
  • Özkoçak, Vahdet ve Akın, Galip ve Gültekin, Timur. “Ergonomik Açıdan İnsanın Tarih Öncesi ve Sonrası Teknolojileri İle Ürünlerinin Karşılaştırılması” Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi 5 (ÖS: Ergonomi 2016): 167-173.
  • Özlü, Zeynel. 18. Yüzyılın İkinci Yarısında Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Yay., 2004.
  • Pakalın, Mehmet Zeki. Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü II. İstanbul: MEB Yay., 1971.
  • Pakalın, Mehmet Zeki. Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü III. İstanbul: MEB Yay., 1971.
  • Parlatır, İsmail. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yay., 2006.
  • Parmaksızoğlu, İsmet. “Manastır” Türk Ansiklopedisi XXIII (Ankara: MEB Yay., 1976): 250-251.
  • Prifti, Krsitaq. “Manastır” DİA XXVII (Ankara: TDV Yay., 2003): 562-563.
  • Sabancı, Alaeddin ve Sümer, Sarp Korkut. Ergonomi. Ankara: Nobel Akademik Yay., 2011.
  • Sargon, Erdem. “Buhurdan” DİA VI (İstanbul: TDV Yay., 1992): 384-385.
  • Selvi, Haluk ve Çağ, Galip. Geçmişten Günümüze Manastır Şehri. Sakarya: SÜBUAM Yay., 2011.
  • Stoianovich, Traian. “Osmanlı Hâkimiyetinde Via Egnatia”. Sol Kol Osmanlı Egemenliğinde Via Egnatia (1380-1699) içinde, 225-240. ed. Elizabeth A. Zachariadou, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay., 1999.
  • Tatar, İsmet. Kıbrıs Sandıkları. Mersin: Mega Basım, 2001.
  • Tevfik, Mehmet. Manastır Vilayetinin Tarihçesi. Manastır: Beyne’l-Milel Ticaret Matbaası, 1909.
  • Uğur, Yunus. “Şer‘iyye Sicilleri” DİA XXXIX (İstanbul: TDV Yay., 2010): 8-11.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Tarihi I. Ankara: TTK Yay., 1998.
  • Ünal, Mehmet Ali. Osmanlı Tarih Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yay., 2011.
  • Yılmaz, Ömer Faruk. “Muhammed Mazlumzâde El-Hasekî ve Tefsir-İ Cüz-İ Nebe İsimli Tefsiri”. Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi 7 (Nisan 2019): 73-86.
  • Yücel, Mualla Uydu. “Balkanlarda Peçenekler, Uzlar ve Kumanlar”. Balkanlar El Kitabı I içinde, 185-214. Ankara: Karam, Vadi Yay., 2006.
APA KOÇAK Z (2023). MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). , 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
Chicago KOÇAK ZÜLFIYE MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). (2023): 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
MLA KOÇAK ZÜLFIYE MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). , 2023, ss.199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
AMA KOÇAK Z MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). . 2023; 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
Vancouver KOÇAK Z MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). . 2023; 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
IEEE KOÇAK Z "MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730)." , ss.199 - 223, 2023. 10.17822/omad.2023.240
ISNAD KOÇAK, ZÜLFIYE. "MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730)". (2023), 199-223. https://doi.org/10.17822/omad.2023.240
APA KOÇAK Z (2023). MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 10(26), 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
Chicago KOÇAK ZÜLFIYE MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10, no.26 (2023): 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
MLA KOÇAK ZÜLFIYE MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, vol.10, no.26, 2023, ss.199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
AMA KOÇAK Z MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2023; 10(26): 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
Vancouver KOÇAK Z MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730). Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi. 2023; 10(26): 199 - 223. 10.17822/omad.2023.240
IEEE KOÇAK Z "MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730)." Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 10, ss.199 - 223, 2023. 10.17822/omad.2023.240
ISNAD KOÇAK, ZÜLFIYE. "MANASTIRLI KADINLARIN GÜNDELİK YAŞAMLARINDA KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇLER (1700-1730)". Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi 10/26 (2023), 199-223. https://doi.org/10.17822/omad.2023.240