Yıl: 2023 Cilt: 38 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 85 - 102 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17341/gazimmfd.944828 İndeks Tarihi: 23-03-2023

Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği

Öz:
Yapım, kullanım ve yıkım aşamaları boyunca enerji ve kaynak tüketimine neden olan yapılar ekolojik değerlere zarar vermekte, atık üretimini arttırmakta ve sağlık ile konfor koşullarını olumsuz etkilemektedir. Söz konusu problemlerin çözümü için ekolojik uygulamaların araştırılması ve ekolojik mimarlığa uygun yapıların tasarlanması büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada geleneksel kırsal konut örneklerinin ekolojik açıdan değerlendirilmesini ve günümüz yapılarına ışık tutabilecek pratiklerin ortaya çıkarılmasını amaçlayan bir model önerisi sunulmaktadır. İkinci yazar danışmanlığında, birinci yazar tarafından hazırlanan “Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi: Yalova örneği” isimli doktora tezinde oluşturulmuş olan bu model önerisi Türkiye’nin beş farklı iklim bölgesinde de kullanılabilir, nesnel, uygulamaya yönelik ve kılavuz niteliğindedir. Model önerisi dört temel aşamadan oluşmaktadır: Performans kriterleri, puanlama sistemi, değerlendirme standartları ve uygulama araçları. 100 üzerinden puanlamanın yapıldığı model önerisinde; arazi korunumu ve ekolojik değerler, enerji korunumu, su korunumu, malzeme korunumu ve iç mekân çevre kalitesi olmak üzere beş ana kategoride değerlendirme söz konusudur. Model önerisinin test edilmesi için çalışma alanı olarak Yalova seçilmiştir. Ekolojik açıdan değerlendirilen yapı örneği %75,90 başarı göstererek “İYİ” başarı derecesini elde etmiştir. Yapının en yüksek puan aldığı kategori su korunumu, en az puan aldığı kategori ise enerji korunumu olmuştur.
Anahtar Kelime: ekolojik değerlendirme ekolojik mimarlık geleneksel kırsal konut sürdürülebilirlik yalova

A model trial for the ecological evaluation of the traditional rural houses: Case of Yalova

Öz:
Buildings that cause energy and resource consumption during the construction, use and demolition stages damage ecological values, increase waste generation and negatively affect health and comfort conditions. In order to solve the aforementioned problems, it is of great importance to investigate ecological applications and to design buildings suitable for ecological architecture. Therefore, in this study, a model proposal is presented that aims to evaluate traditional rural housing examples from an ecological perspective and to reveal practices that can shed light on today's buildings. This model proposal, created by the first author in his doctoral thesis titled "A model proposal for the ecological evaluation of the traditional rural houses: Case of Yalova", prepared under the supervision of the second author, is objective, practical, guiding and also can be used in five different climatic regions of Turkey. The model proposal consists of four basic stages: Performance criteria, scoring system, evaluation standards and implementation tools. In the model proposal where scoring is made out of 100; There are five main categories of evaluation: land conservation and ecological values, energy conservation, water conservation, material conservation and indoor environmental quality. Yalova was chosen as the study area for testing the model proposal. The building sample evaluated in ecological terms achieved a success degree of "GOOD" by showing a success rate of 75.90%. The building received the highest score on water conservation, and the lowest score was on energy conservation.
Anahtar Kelime: Ecological evaluation ecological architecture traditional rural house sustainability Yalova

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Yılmaz Y., Koçlar Oral G., An approach for cost and energy efficient retrofitting of a lower secondary school building, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 34 (1), 393-407, 2019.
  • Çakmanus İ., Kaş İ., Künar A., Gülbeden A., Yüksek performanslı sürdürülebilir binalara ilişkin bir değerlendirme, Türkiye Mühendislik Haberleri, 461-462-2010/3-4, 38-46, 2010.
  • Liu H., Hou C., Ramzani S.R., Application of “ecological design” concept in rural leisure landscape design, 5th International Conference on Arts, Design and Contemporary Education (ICADCE 2019), Moscow-Russia, 401-405, May 14-16, 2019.
  • Philokyprou M., Michael A., Environmental sustainability in the conservation of vernacular architecture. The case of rural and urban traditional settlements in cyprus, International Journal of Architectural Heritage, 1-23, 2020.
  • Kavas K.R., Danaci H.M., Cal I., Standards of architectural design for the ecological certification of the rural settlements, Advances in Energy Research, 7 (1), 53-66, 2020.
  • Agbete M.A., Frank O.L., Modern vernacular architecture: An ecological approach towards energy efficiency; toreduce climate change impact in Nigeria, IOSR Journal of Environmental Science, Toxicology and Food Technology (IOSR-JESTFT), 14 (3), 20-34, 2020.
  • Eminağaoğlu Z., Çevik S., Facade typologies of the rural housing-the case of Artvin, International Refereed Journal of Design and Architecture, (5), 76-97, 2015.
  • Ozorhon G., Ozorhon I.F., Rural architecture and sustainability: Learning from the past, Journal of Asian Rural Studies, 5 (1), 30-47, 2021.
  • Durak Ş., Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi: Yalova örneği, Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli, 2021.
  • Building Research Establishment Global Ltd. BREEAM International new construction 2016 technical manual, document reference: SD233, issue: 2.0. Yayın tarihi 2017. https://www.breeam.com/BREEAMInt2016SchemeDocument/#resources/output/10_pdf/a4_pdf/nc_pdf_printing/sd233_nc_int_2016_print.pdf. Erişim tarihi Eylül 7, 2018.
  • Building Research Establishment Global Ltd. Home quality mark one technical manual, scheme number: SD239England, issue: 0.0. Yayın tarihi 2018. https://www.homequalitymark.com/wp-content/uploads/2018/09/HQM-ONE-Technical-Manual-SD239-.pdf. Erişim tarihi Şubat 26, 2019.
  • U.S. Green Building Council. LEED v4.1 Residential single family homes. Yayın tarihi January 10, 2020. https://www.usgbc.org/leed/v41#residential. Erişim tarihi Mart 3, 2020.
  • International Initiative for a Sustainable Built Environment. Master list of SBTool criteria. https://www.iisbe.org/node/140. Erişim tarihi Şubat 13, 2019.
  • Green Building Council of Australia. https://new.gbca.org.au/. Erişim tarihi Şubat 27, 2020.
  • Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği. B.E.S.T – Konut sertifika kılavuzu yeni konutlar, Versiyon 2.0, 2019. https://cedbik.org/. Erişim tarihi Mart 7, 2020.
  • Kabuloğlu Karaosman S., Geleneksel yerleşmelere yönelik bir ekolojik değerlendirme model önerisi iznik gölü çevresi köy evleri, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2004.
  • Yüksek İ., Geleneksel Anadolu mimarlığında ekolojik uygulamalar üzerine bir araştırma (Kırklareli kırsal alan örneği), Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne, 2008.
  • Tuğlu Karslı H.U., Sürdürülebilir mimarlık çerçevesinde ofis yapılarının değerlendirilmesi ve çevresel performans analizi için bir model önerisi, Sanatta Yeterlik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2008.
  • Yılmaz B., Türkiye için sürdürülebilir bina performans kriterleri ve bütünleşik tasarım yönetim modeli oluşturulması, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2012.
  • Kahraman İ., A sustainable building assessment model proposal for new residential buildings in Turkey, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2013.
  • T.C. Yalova Valiliği. İlin coğrafi konumu, bitki örtüsü ve iklimi. http://www.yalova.gov.tr/ilin-cografi-konumu-bitki-rtusu-ve-iklimi. Erişim tarihi Ekim 24, 2020.
  • Turan İ.M., Yalova’daki yapıların depremselliğinin incelenmesi, Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 2009.
  • Meteoroloji Genel Müdürlüğü. İllerimize ait genel istatistik verileri. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?k=A&m=YALOVA. Erişim tarihi: Ekim 24, 2020.
  • Kazel E., Yalova şehir coğrafyası, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2014.
  • 1931-2018 yıllarına ait rüzgâr diyagramı, Yalova Meteoroloji Müdürlüğü Arşivi.
  • Yandex. Yandex haritalar. yandex.com/maps/. Erişim tarihi Ocak 11, 2021.
  • Kelimeler.gen.tr. Sayvant. https://kelimeler.gen.tr/sayvant-nedir-ne-demek- 267741#:~:text=1.A%C4%9F%C4%B1l%2C%20mand%C4%B1ra.,tahta%20ile%20%C3%B6rt%C3%BClm%C3%BC%C5%9F%20yayla%20evi. Erişim tarihi Şubat 17, 2021.
  • U.S. Green Building Council. Leed v4 for homes design and construction includes LEED BD+C: Homes and multifamily lowrise LEED BD+C: Multifamily midrise. http://www.usgbc.org/sites/default/files/LEED%20v4%20ballot%20version%20(Homes)%20-%2013%2011%2013.pdf. Erişim tarihi Eylül 8, 2018.
  • Ak F., Enerji etkin konut ve yerleşme birimi dizaynında uygulanabilecek bir yaklaşım, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1993.
  • Orhon İ., Proje Planlama – Tasarım El Kitabı, Toplu Konut İşletmesi, U.9, Türkiye, 1988.
  • Özdemir B.B., Sürdürülebilir çevre için binaların enerji etkin pasif sistemler olarak tasarlanması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2005.
  • Zeren L., Mimarlıkta Yapma Çevre Tasarımı ve Güneş Enerjisi, Güneş Enerjisi ve Çevre Dizaynı Ulusal Sempozyumu, İstanbul-Türkiye, 1978.
  • Orhon İ., Küçükdoğu M.Ş., Ok V., Doğal İklimlendirme, Toplu Konut İşletmesi Proje Planlama Tasarım El Kitabı, TUBİTAK, U.9, Türkiye, 1988.
  • Kısa Ovalı P., Türkiye iklim bölgeleri bağlamında ekolojik tasarım ölçütleri sistematiğinin oluşturulması “Kayaköy yerleşmesinde örneklenmesi”, Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne, 2009.
  • Kısa Ovalı P., Biyoklimatik tasarım matrisi (Türkiye), Trakya Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20 (2), 51-66, 2019
  • Olgyay V., Design with climate-bioclimatic approch to architectural regionalism, Princeton University Press, New Jersey, 1963.
  • Erdemir İ., Sıcak-kuru iklim bölgelerinde enerji korunumu-yerleşme dokusu-form etkileşimi: geleneksel Diyarbakır evleri örneği, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2014.
  • Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği. ÇEDBİK-Konut sertifika kılavuzu yeni konutlar versiyon 1.0. https://cedbik.org/static/media/page/12/attachments/edbik-konut-sertifika-kilavuzu-2018-v-1-06-06-2018.pdf?v=060618014756. Erişim tarihi Kasım 4, 2018.
  • Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. Erişilebilirlik izleme ve denetleme yönetmeliği ek: 1 binalar için erişilebilirlik izleme ve denetleme formu. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130720-9-1.pdf. Erişim tarihi Aralık 3, 2021.
  • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. Planlı alanlar imar yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=23722&MevzuatTur =7&MevzuatTertip=5. Erişim tarihi Aralık 3, 2021.
APA DURAK Ş, AYYILDIZ S (2023). Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. , 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
Chicago DURAK ŞAHİN,AYYILDIZ SONAY Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. (2023): 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
MLA DURAK ŞAHİN,AYYILDIZ SONAY Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. , 2023, ss.85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
AMA DURAK Ş,AYYILDIZ S Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. . 2023; 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
Vancouver DURAK Ş,AYYILDIZ S Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. . 2023; 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
IEEE DURAK Ş,AYYILDIZ S "Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği." , ss.85 - 102, 2023. 10.17341/gazimmfd.944828
ISNAD DURAK, ŞAHİN - AYYILDIZ, SONAY. "Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği". (2023), 85-102. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.944828
APA DURAK Ş, AYYILDIZ S (2023). Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 38(1), 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
Chicago DURAK ŞAHİN,AYYILDIZ SONAY Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 38, no.1 (2023): 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
MLA DURAK ŞAHİN,AYYILDIZ SONAY Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol.38, no.1, 2023, ss.85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
AMA DURAK Ş,AYYILDIZ S Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2023; 38(1): 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
Vancouver DURAK Ş,AYYILDIZ S Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2023; 38(1): 85 - 102. 10.17341/gazimmfd.944828
IEEE DURAK Ş,AYYILDIZ S "Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği." Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 38, ss.85 - 102, 2023. 10.17341/gazimmfd.944828
ISNAD DURAK, ŞAHİN - AYYILDIZ, SONAY. "Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği". Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi 38/1 (2023), 85-102. https://doi.org/10.17341/gazimmfd.944828