TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?
Yıl: 2023 Cilt: 38 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 145 - 153 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-05-2023
TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?
Öz: Üreme hakları, kişinin kendi bedeni hakkında, cinsel sağlık ve üreme sağlığına ilişkin konularda, şiddet, zorlama ve ayrımcılığa maruz bırakılmadan, özgür ve sorumlu bir şekilde karar verme ve seçimler yapma hakkını içerir. Kadınların toplumsal cinsiyetle ilgili geleneksel rolleriyle ilgili mevcut durumları, üreme haklarına ve üreme sağlığı hizmetlerine erişimlerinde önemli bir faktördür. Bu yazının amacı, Türkiye’de üreme sağlığı hizmetleri açısından son 20 yılın sonuçlarını değerlendirmektir. Değerlendirmede, veri kaynağı olarak ulusal ve uluslararası raporlar temel alınmıştır. Birinci basamak hizmetlere entegre edilerek sunulması gereken üreme sağlığı hizmetlerine erişilebilirlik ve üreme hakları, Türkiye’de son 20 yılda izlenen neoliberal sağlık politikası ve patriyarkal yapı ile son derece ilişkilidir. Kadının statüsü, üreme hakları ve üreme sağlığı hizmetlerine erişim açısından Türkiye’nin dünya sıralamalarındaki yeri kabul edilemez durumdadır. Değerlendirme sonucunda, mevut sağlık politikasının üreme sağlığı hizmetlerinden yararlanmada eşitsizliklere neden olduğu, özellikle yoksul kadınların hizmetlere erişimlerindeki sorunlarını giderek derinleştirdiği görülmüştür.
Anahtar Kelime: Status of Reproductive Health Services in Turkey: What Has Changed in the Last Twenty Years?
Öz: Reproductive rights include the right to decide and make choices about one’s own body, sexual and reproductive health, in a free and responsible manner, without violence, coercion or discrimination. The current situation of women regarding their traditional gender roles is an important factor in their access to reproductive rights and reproductive health services. The aim of this article is to evaluate the results of the last 20 years in terms of reproductive health services in Turkey. During evaluation, national and international reports were taken as the basis as the data source. Accessibility to reproductive health services, which should be integrated into primary care services, and reproductive rights are highly related to the neoliberal health policy that followed in the last 20 years and patriarchal structure in Turkey. Turkey’s place in the world rankings is unacceptable in terms of women’s status, reproductive rights and access to reproductive health services. As a result of the evaluation, it has been seenthatthecurrenthealthpolicycausesinequalitiesinbenefitingfromreproductivehealthservices,andespeciallytheproblemsofpoorwomen inaccessingservicesareincreasinglydeepened..
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- Akın A. Bahar-Özvarış Ş. (2005). A case study on the integration of a gender perspective into reproductive health policy in Turkey. Towards a simple framework for monitoring the integration of gender concerns in public health policies: Case studies from seven European Member States of the World Health Organization: Croatia, Ireland, Kyrgyzstan, the Netherlands, the United Kingdom, Tajikistan and Turkey. (Ed.: JA Haafkens) Erişim tarihi: 17.12.2022 https://huksam.hacettepe.edu.tr/ English/Files/WHO_RapportDEF.pdf
- Akın A., Bahar-Özvarış Ş. (2020). Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı’nın (ICPD) 25. Yılında Nairobi Zirvesi: Dünyada ve Tür- kiye’de Neler Değişti?. (Eds.: S. Üner, P. Okyay) Türkiye Sağlık Raporu 2020 içinde (137-149 ss.) Ankara: Hipokrat Yayınevi. ISBN: 978-605- 7874-83-2
- Akın A, Terzi Ö. (2020) İstenmeyen Gebelikler ve İsteyerek Düşük- ler. (Ed: Üner S, Okyay P.) Türkiye Sağlık Raporu-2020 içinde (151- 163 ss) Ankara: Hipokrat Yayınevi. ISBN: 978-605-7874-83-2.).
- Avrupa Birliği (AB) Komisyonu (2022) Türkiye Raporu, AB Geniş- leme Politikasına İlişkin 2022 Bilgilendirmesi Erişim tarihi: 19.12.2022 https://www.ab.gov.tr/siteimages/birimler/kpb/2022_turkiye_report_ tr_27.11.2022_22.05.pdf
- Bahar-Özvarış Ş., Akın A. (2020). Anne Ölümleri (Eds.: S. Üner, P. Okyay) Türkiye Sağlık Raporu 2020 içinde (131-137 ss.) Ankara: Hi- pokrat Yayınevi. ISBN: 978-605-7874-83-2
- Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı/Hakları (CİSÜ) Platformu (2021) Türkiye’de Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Durum Analizi Raporu. Esin A., Mıhçıokur S., Canan Demir C., Kanal G. (Eds: A. Akın, T. Tür- men) Erişim Tarihi: 17.12.2022 https://cisuplatform.org.tr/cisu-ra- por-tasarimi-dijital-2021/
- Dayi A. (2019) Neoliberal Health Restructuring, Neoconservatism and the Limits of Law: Erosion of Reproductive Rights in Turkey. Health Hum Rights. 2019 Dec;21(2):57-68.).
- Global Gender Gap Report (GGGR) (2022) World Economic Forum. Erişim tarihi: 17.12.2022. https://www3.weforum.org/docs/WEF_ GGGR_2022.pdf
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) (2005a). Türkiye Ulusal Anne Ölümleri Çalışması. Erişim tarihi: 17.12.2022 https://fs.hacettepe.edu.tr/hips/dosyalar/Ara%C5%9Ft%C4%B1rma- lar%20-%20raporlar/Di%C4%9Fer%20Ara%C5%9Ft%C4%B1rma- lar/UAOC2005-AnaRapor.pdf).
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) (2019b). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, TÜBİTAK, Ankara, Türkiye. Erişim tarihi: 17.12.2022 http://www. sck.gov.tr/wp-content/uploads/2020/08/TNSA2018_ana_Rapor.pdf
- Hacettepe Nüfus Etütleri Enstitüsü (HÜNEE) (1968-2018c). Türkiye Nüfus Sağlık Araştırmaları Serisi. Erişim: 17.12.2022. http://www. hips.hacettepe.edu.tr/tr/nufus_ve_saglik_arastirmalari_serisi-59
- Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi (KEİG) 2015. Çalışma Yaşamın- da Eğretilik, Eğreti İstihdam ve Atipik İstihdam İlişkisi, KEİG Plat- formu. Birinci Basım: Eylül 2015, Kayhan Matbaa, İstanbul. ISBN: 978-605-84504-1-7 Erişim Tarihi: 17.12.2022, http://www.keig.org/ wp-content/uploads/2016/03/egretiweb.pdf
- O’Neil ML, Aldanmaz B, Quilez RMQ, Kılınç FR (2016). Yasal Ancak Ulaşılabilir Değil: Türkiye’deki Devlet Hastanelerinde Kürtaj Hizmetleri, Kadir Has Üniversitesi, Toplumsal Cinsiyet ve Kadın ve Çalışmaları Araştırma Merkezi. Erişim tarihi: 17.12.2022 https://gen- der.khas.edu.tr/sites/gender.khas.edu.tr/files/docs/2020-12/kurtaj-hiz- metleri-raporu.pdf
- Özdemir R, Cevik C, Ciceklioglu M. (2019) Unmet needs for family planning among married women aged 15-49 years living in two sett- lements with different socioeconomic and cultural characteristics: a cross-sectional study from Karabuk Province in Turkey. Rural Remote Health. 2019 Aug;19(3):5125 https://doi.org/10.22605/RRH5125
- Özvarış, ŞB., Akin, L., Akin, A . (2004) The role and influence of stakeholders and donors on reproductive health services in Turkey. Reprod. Health Matters,12, 116–127 https://doi.org/10.1016/S0968- 8080(04)24138-6
- Şahin Hodoğlugil N., Akın A. (2000) Cinsiyet Eşitliği, Barış ve Geliş- me Yolunda Pekin+5 Sonuçları ve Türkiye’de Durum, Cinsiyet Eşitliği, Barış ve Gelişme Yolunda Pekin+5 Sonuçları ve Türkiye’de Durum Erişim tarihi:17.12.202 http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/ SayfaDosya/cinsiyet_esitligi.pdf
- TBMM (2008) Genel Kurul Tutanağı. 23. Dönem 2. Yasama Yılı 76. Birleşim 12/Mart /2008 Çarşamba. Erişim Tarihi: 17.12.2022 htt- ps://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/tutanak_g.birlesim_baslangi- c?P4=20105&P5=H&page1=55&page2=55
- T.C. Kalkınma Bakanlığı (2013) Onuncu Kalkınma Planı, 2014- 2018. Ankara. Erişim tarihi: 17.12.2022 https://www.sbb.gov.tr/ wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018. pdf
- T.C. Resmi Gazete (1983a) Nüfus Planlaması Hakkında Kanun. 24 Mayıs 1983. 18059 Erişim tarihi: 17.12.2022, https://www.resmigaze- te.gov.tr/arsiv/18059.pdf
- T.C. Resmi Gazete (1985b) Kadınlara Karşı Her türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi. 14 Ekim 1985. 18898. Erişim tarihi: 17.12.2022, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18898.pdf
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı (2020) Erişim tarihi: 17.12.2022 https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/43399,siy2020-tur-26052022pdf. pdf?0
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlü- ğü, Sağlık İstatistikleri Yıllığı (2021) Haber Bülteni, Erişim tarihi: 17.12.2022 https://sbsgm.saglik.gov.tr/Eklenti/44131/0/saglik-istatis- tikleri-yilligi-2021-haber-bultenipdf.pdf
- UN CEDAW (2022) Committee on the Elimination of Discrimina- tion against Women-CEDAW/C/TUR/CO/8, 2022, Erişim tarihi: 17.12.2022 https://www.ecoi.net/en/file/local/2075376/N2242093.pdf
- United Nations Population Fund (UNFPA) (1994a) Programme of Action. Adopted at the International Conference on Population and Development Cairo, 5–13 September 1994, Erişim tarihi: 17.12.2022, https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/programme_of_ac- tion_Web%20ENGLISH.pdf
- United Nations Population Fund (UNFPA) (2019b) The Nairobi Summit on ICPD25. Erişim tarihi: 17.12.2022, https://www.nairobi- summiticpd.org/content/icpd25-commitments United Nations Population Fund (UNFPA) (2019c) Review of the implementation of the programme of action of the International Con- ference on Population and Development Fulfilling the ICPD promise progress, gaps and working at scale review of the implementatıon of the ICPD programme of action dignity and human, rights: what has been achieved? UNFPA publication, 2019. Erişim tarihi: 17.12.2022 https:// www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/CDP_report_23-online.pdf
- World Health Organization (WHO) (1999) Definition and Indica- tors in Family Planning, Maternal &Child Health & Reproductive He- alth, Family & Reproductive Health European Regional Office, 1999, page12. Erişim tarihi: 17.12.2022. https://apps.who.int/iris/bitstream/ handle/10665/108284/E68459.pdf?sequence=1&isAllowed=y
| APA | BAHAR OZVARIS Ş (2023). TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. , 145 - 153. |
| Chicago | BAHAR OZVARIS ŞEVKAT TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. (2023): 145 - 153. |
| MLA | BAHAR OZVARIS ŞEVKAT TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. , 2023, ss.145 - 153. |
| AMA | BAHAR OZVARIS Ş TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. . 2023; 145 - 153. |
| Vancouver | BAHAR OZVARIS Ş TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. . 2023; 145 - 153. |
| IEEE | BAHAR OZVARIS Ş "TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?." , ss.145 - 153, 2023. |
| ISNAD | BAHAR OZVARIS, ŞEVKAT. "TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?". (2023), 145-153. |
| APA | BAHAR OZVARIS Ş (2023). TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. Toplum ve Hekim, 38(2), 145 - 153. |
| Chicago | BAHAR OZVARIS ŞEVKAT TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. Toplum ve Hekim 38, no.2 (2023): 145 - 153. |
| MLA | BAHAR OZVARIS ŞEVKAT TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. Toplum ve Hekim, vol.38, no.2, 2023, ss.145 - 153. |
| AMA | BAHAR OZVARIS Ş TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. Toplum ve Hekim. 2023; 38(2): 145 - 153. |
| Vancouver | BAHAR OZVARIS Ş TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?. Toplum ve Hekim. 2023; 38(2): 145 - 153. |
| IEEE | BAHAR OZVARIS Ş "TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?." Toplum ve Hekim, 38, ss.145 - 153, 2023. |
| ISNAD | BAHAR OZVARIS, ŞEVKAT. "TÜRKİYE’DE ÜREME SAĞLIĞI HİZMETLERİNİN DURUMU: SON YİRMİ YILDA NELER DEĞİŞTİ?". Toplum ve Hekim 38/2 (2023), 145-153. |
