SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ
Yıl: 2023 Cilt: 26 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 166 - 176 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17780/ksujes.1191091 İndeks Tarihi: 24-03-2023
SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ
Öz: Günümüzde küresel ısınma, insan hayatını tehdit eden en önemli küresel sorun haline gelmiştir. Küresel ısınmaya yol açan sera gazlarının başlıca kaynaklarından biri de ulaşım sektörüdür. Bu çalışmada 2015-2021 yılları dahil 7 yıllık zaman periyodunda Sivas ilinde kara yolu taşımacılığından kaynaklanan karbon ayak izi belirlenerek küresel ısınmaya katkısı araştırılmıştır. Karbon ayak izini belirlemek amacıyla Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından önerilen Tier 1 ve Tier 2 yaklaşımlarıyla belirlenmiş olan metodoloji kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda kara yolu ulaşımından kaynaklanan $CO_2$ emisyonunun Tier 1 ve Tier 2 yaklaşımlarına göre sırasıyla 640 $Gg CO_2 ve 634 Gg CO_2$ olduğu hesaplanmıştır. Her iki yöntem içinde en yüksek $CO2$ emisyonuna 2018 yılında, en düşük $CO_2$ emisyonuna ise 2015 yılında ulaşılmıştır ve $CO_2$ emisyonunu etkileyen temel unsurun ise yakıt tüketim miktarı olduğu belirlenmiştir. 2021 yılında $CO_2$ emisyonunda 2015 yılına göre % 20’ lik bir artış olduğu tespit edilmiştir. En yüksek $CO_2$ emisyonuna akaryakıtlar içinde motorinin, kara yolu taşıtları arasında ise otomobilin katkısının olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Kelime: DETERMINATION OF CARBON FOOTPRINT OF ROAD ORIGIN IN SİVAS CITY
Öz: In this today, global warming has become the most important global problem threatening human life. One of the main sources of greenhouse gases that cause global warming is the transportation sector. In this study, the carbon footprint resulting from road transport in Sivas province was determined in a 7-year time period, including the years 2015-2021, and its contribution to global warming was investigated. In order to determine the carbon footprint, the methodology determined by the Tier 1 and Tier 2 approaches proposed by the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) was used. As a result of the study, it has been calculated that the $CO_2$ emissions from road transportation are 640 $Gg CO_2 and 634 Gg CO_2$, respectively, according to the Tier 1 and Tier 2 approaches. Among both methods, the highest CO2 emission was achieved in 2018 and the lowest $CO_2$ emission was achieved in 2015, and it was determined that the main factor affecting $CO_2$ emissions was the amount of fuel consumption. It has been determined that there is a 20 % increase in $CO_2$ emissions in 2021 compared to 2016. It has been determined that diesel fuel contributes to the highest $CO_2$ emission among fuel oils and automobiles contribute to the highest$CO_2$ emissions.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ajufo, C. A. M.& Bekaroo, G. (2021, December). An automated personal carbon footprint calculator for estimating carbon emissions from transportation use, In Proceedings of the International Conference on Artificial Intelligence and its Applications (pp. 1-7). https://doi.org/10.1145/3487923.3487935
- Alam, M. S., Duffy, P., Hyde, B. & McNabola, A. (2017). Improvement in the estimation and back-extrapolation of CO2 emissions from the Irish road transport sector using a bottom-up data modelling approach, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 56, 18-32. https://doi.org/10.1016/j.trd.2017.07.011
- Baycan, N. & Zengin, T. O. (2021). Determination of Carbon Footprint of Automobile Origin in Izmir City, In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 642(1) 012015. IOP Publishing. https://doi.org/10.1088/1755-1315/642/1/012015
- Bayrakçeken, H. & Kuş, RÖ (2004). Taşıtlarda kullanılan alternatif yakıtlar, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6(1), 125-144.
- Bıyık, Y. (2018). Isparta ilinde karayolu kaynaklı karbon ayaz izinin hesaplanması. Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Isparta, 89s.
- Bıyık, Y. & Civelekoğlu, G. (2020). Isparta ilinde karayolu kaynaklı karbon ayak izinin hesaplanması, Bilge International Journal of Science and Technology Research, 4(2), 78-87. https://doi.org/10.30516/bilgesci.427359.
- Binboğa, G. & Ünal, A. (2018). Sürdürülebilirlik ekseninde Manisa Celal Bayar Üniversitesi’ nin karbon ayak izinin hesaplanmasına yönelik bir araştırma, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (21), 187-202. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323532.
- Bulut, A.P. & Canbaz, G.T. Sivas İlinde Buğday, Arpa, Şeker Pancarı ve Ayçiçeği Üretimi İçin Su Ayak İzinin Hesaplanması, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9 (1), 249-255. https://doi.org/10.35193/bseufbd.1010315
- Chang, C. C. & Huang, P. C. (2022). Carbon footprint of different fuels used in public transportation in Taiwan: a life cycle assessment, Environment, Development and Sustainability, 24(4), 5811-5825. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01685-6
- Chang, C. C., Liao, Y. T. & Chang, Y. W. (2019). Life cycle assessment of carbon footprint in public transportation-a case study of bus route no. 2 in Tainan city, Taiwan, Procedia Manufacturing, 30, 388-395. https://doi.org/10.1016/j.promfg.2019.02.054
- Coşkun, S., ve Doğan, N. (2021). Tekstil endüstrisinde karbon ayak izinin belirlenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(1), 28-35. https://doi.org/10.19113/sdufenbed.670336
- Çelik, H.A. (2020). Konya ilinde ulaşımdan kaynaklı karbon ayak izi ve fayda maliyet analizi. Yüksek Lisans Tezi. Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı, Konya 146s.
- Çipil, F. (2014). Performance analysis of Turkey's transport sector greenhouse gas emissions, Energy & environment, 25(2), 357-367. https://doi.org/10.1260/0958-305X.25.2.357
- Demirtürk, D. (2021). Sürdürülebilir ulaşımda sera gazı etkisini azaltmaya yönelik çalışmalar. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 9(4), 1080-1092. https://doi.org/10.21923/jesd.932385
- Dündar, A. O. (2021). Türkiye’deki büyükşehirlerin karayolu ulaşımı kaynaklı sera gazı emisyon miktarının karşılaştırmalı analizi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 7(2), 318-337. https://doi.org/10.21324/dacd.862836
- Dündar, A. O. & Kolay, A. (2021). Karayolu yük ve yolcu taşımacılığının çevresel sürdürülebilirlik bakımından değerlendirilmesi ve Konya ili sera gazı emisyonunun hesaplanması, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 317-334. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.786463
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2022a). Petrol piyasası sektör raporu 2021. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2022b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2021 yılı sektör raporu. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 10.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2021a). Petrol piyasası sektör raporu 2020. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2021b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2020 yılı sektör raporu. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2020a). Petrol piyasası sektör raporu (2019). Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2020b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu 2019. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2019a). Petrol piyasası sektör raporu 2018. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2019b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası 2018 yılı sektör raporu. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2018a). Petrol piyasası sektör raporu (2017). Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2018b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu 2017. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2017a). Petrol piyasası sektör raporu (2016). Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2017b). Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu 2017. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2016a). 2015 Petrol piyasası sektör raporu. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-107/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) (2016b). 2015 Sıvılaştırılmış petrol gazları (LPG) piyasası sektör raporu. Accessed https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/3-0-108/yillik-sektor-raporu. 01.08.2022.
- Gökçek, B., Bozdağ, A. & Demirbağ, H. (2019). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneğinde karbon ayak izinin belirlenmesi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8 (2), 721-730. https://doi.org/10.28948/ngumuh.514438.
- Güzel, T. D. & Alp, K. (2020). Modeling of greenhouse gas emissions from the transportation sector in Istanbul by 2050, Atmospheric Pollution Research, 11(12), 2190-2201. https://doi.org/10.1016/j.apr.2020.08.034
- IPCC, 1996. Revised 1996 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories Volume III: Reference Manual, Chapter 1. Intergovernmentel Panel on Climate Change, United Nations Environment Programme, Organization for Economic Co- Operation and Development, International Energy Agency, Paris. IPCC, 2006. IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories Volume II, Energy, Mobile Combustion; pages: 8-73
- Karakus, C. B., Cerit, O. & Kavak, K. S. (2015). Determination of land use/cover changes and land use potentials of Sivas city and its surroundings using Geographical Information Systems (GIS) and Remote Sensing (RS), Procedia Earth and Planetary Science, 15, 454-461. https://doi.org/10.1016/j.proeps.2015.08.040
- Kılıç, M. Y., Dönmez, T. & Adalı, S. (2021). Karayolu ulaşımında yakıt tüketimine bağlı karbon ayak izi izi: Çanakkale örneği, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11 (3), 943-955. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.848016
- Kumaş, K., İnan, O., Akyüz, A. Ö. & Güngör, A. (2019). Muğla Dalaman Havalimanı uçaklardan kaynaklanan karbon ayak izinin belirlenmesi. Academic Platform-Journal of Engineering and Science, 7(2), 291-297. https://doi.org/10.21541/apjes.466338
- Liu, Y. & Cirillo, C. (2016). Evaluating policies to reduce greenhouse gas emissions from private transportation, Transportation Research Part D: Transport and Environment, 44, 219-233. https://doi.org/10.1016/j.trd.2016.02.018
- Mutlu, V., Özgür, C., Bekaroğlu & Ş. Ş. K. (2018). Kauçuk endüstrisinde karbon ayak izinin belirlenmesi, Bilge International Journal of Science and Technology Research, 2(2), 139-146. https://doi.org/10.30516/bilgesci.434223
- Onat, N. C. (2018). Türkiye inşaat sektörünün global karbon ayak izi analizi, Sakarya University Journal of Science, 22(2), 529-547. https://doi.org/10.16984/saufenbilder.311289
- Pandey, D., Agrawal, M. & Pandey, J. S. (2011). Carbon footprint: current methods of estimation, Environmental Monitoring and Assessment, 178(1), 135-160. https://doi.ord/10.1007/s10661-010-1678-y
- Postorino, M. N. & Mantecchini, L. (2014). A transport carbon footprint methodology to assess airport carbon emissions. Journal of Air Transport Management, 37, 76-86. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2014.03.001
- Selcuk, B. C. & Irmak, M. A. (2022). A study on the adequacy and requirement of urban active green areas in Sivas, Fresenius Environmental Bulletin, 31(02), 2209-2220.
- Turan, R. B. & Karaer, F. (2019). Bursa Osmangazi belediyesi kurumsal karbon ayak izi hesabı ve iklim değişikliği uyum çalışmaları. İklim Değişikliği ve Çevre, 4(1), 17-24.
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2022). Motorlu kara taşıtları istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do. 01.08.2022.
- Yaacob, N. F. F., Mat Yazid, M. R., Abdul Maulud, K. N. & Ahmad Basri, N. E. (2020). A review of the measurement method, analysis and implementation policy of carbon dioxide emission from transportation, Sustainability, 12(14), 5873. https://doi.org/10.3390/su12145873.
- Zhao, L., Feng, J. & Dong, H. (2022). Analysis of carbon footprint and reduction approach of magnesia production in China, Journal of Cleaner Production, 334, 130194. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.130194.
APA | Polat Bulut A (2023). SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. , 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
Chicago | Polat Bulut Ayben SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. (2023): 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
MLA | Polat Bulut Ayben SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. , 2023, ss.166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
AMA | Polat Bulut A SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. . 2023; 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
Vancouver | Polat Bulut A SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. . 2023; 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
IEEE | Polat Bulut A "SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ." , ss.166 - 176, 2023. 10.17780/ksujes.1191091 |
ISNAD | Polat Bulut, Ayben. "SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ". (2023), 166-176. https://doi.org/10.17780/ksujes.1191091 |
APA | Polat Bulut A (2023). SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(1), 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
Chicago | Polat Bulut Ayben SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi 26, no.1 (2023): 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
MLA | Polat Bulut Ayben SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi, vol.26, no.1, 2023, ss.166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
AMA | Polat Bulut A SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2023; 26(1): 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
Vancouver | Polat Bulut A SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2023; 26(1): 166 - 176. 10.17780/ksujes.1191091 |
IEEE | Polat Bulut A "SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ." KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26, ss.166 - 176, 2023. 10.17780/ksujes.1191091 |
ISNAD | Polat Bulut, Ayben. "SİVAS İLİNDE KARAYOLUNDAN KAYNAKLANAN KARBON AYAK İZİNİN BELİRLENMESİ". KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi 26/1 (2023), 166-176. https://doi.org/10.17780/ksujes.1191091 |