Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler
Yıl: 2023 Cilt: 11 Sayı: 34 Sayfa Aralığı: 172 - 193 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33692/avrasyad.1185765 İndeks Tarihi: 30-03-2023
Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler
Öz: Suriye bölgesinin Geç Tunç Çağı’nda doruk noktasına ulaşan stratejik önemi, Hititleri başta Mısır olmak üzere Yakındoğu’nun önde gelen krallıklarıyla karşı karşıya getirmiştir. Mısırlılar ile Hititler, Doğu Akdeniz ticaretini kontrol altında tutmak konusunda birbirlerinin en güçlü rakibi olmuşlardır. Bu rekabet, süreç içinde çeşitli düşmanlıklarla beslenmiş ve Kadeş Savaşı’nda doruk noktasına ulaşmıştır. Savaştan yaklaşık 15-20 yıl sonra imza edilen “Sonsuz Barış” anlaşması ise iki büyük gücü birbirine yakınlaştırmış ve hatta müttefik olma noktasına getirmiştir. Bununla birlikte, iki devlet arasındaki ilişkilerin en çok görünen ve bilinen tarafı Kadeş Savaşı ve “Sonsuz Barış” olsa da Hitit Devleti’nin Eski Krallık Dönemi’nden beri izlediği Suriye politikası zaman zaman Mısır’la çatışma ve anlaşmaları gündeme getirmiştir. Bu araştırma, İmparatorluk Dönemine kadar Hitit-Mısır ilişkisinin tarihsel gelişimini ele almaktadır. Araştırmanın konusu Hitit Devleti’nin Mısır ile ilişkisi olduğundan, Hititlerin Anadolu’daki ve Yakındoğu’daki diğer ülkelerle ilişkilerine, Mısır ve Suriye ilişkilerine doğrudan etki ettiği durumlarda değinilmiştir. Hititlere ait ilk izler Asur Ticaret Kolonileri Dönemi’nde kendini göstermiştir. Asur Ticaret Kolonilerinin son evresinde Anadolu’da siyasi birliklerin ortaya çıkmasının arkasında da büyük olasılıkla Suriye’deki gelişmeler yatmaktadır. Hitit Devletinin kuruluş döneminden beri izlenen askeri ve siyasi politikanın Suriye bölgesine yönelik olduğu görülmektedir. Eski Krallık Döneminde Hitit Krallarının Suriye politikası bölgede hâkim güç hâline gelmeye yöneliktir. Bu noktada Mısır’ın Yakındoğu’daki pozisyonuna karşı Hititler belli bir tavır geliştirmişlerdir. Özellikle Mitanni Devleti ile çatışmalar da Hitit-Mısır ilişkilerinin şekillenmesinde kilit rol oynamıştır. Böylece Hititler, Eski Krallık Döneminde Mısır ile sıcak çatışmadan uzak, diplomasiye dayalı bir ilişki yürütmüşler ancak bu ilişki gergin bir nitelik arz etmiştir.
Anahtar Kelime: Syria Policy and Relations With Egypt in The Hittite Old Kingdom Period
Öz: The strategic importance of the Syrian region, which reached its peak in the Late Bronze Age, brought the Hittites against the leading kingdoms of the Near East, especially Egypt. The Egyptians and the Hittites became each other's strongest rivals to keep the Eastern Mediterranean trade under control. This rivalry was fed by various hostilities in the process and reached its top in the Battle of Kadesh. The "Eternal Peace" agreement signed 15-20 years after the war brought the two great powers closer to each other and even brought them to the point of becoming allies. However, although the most visible and well-known aspects of the relations between the two states are the Battle of Kadesh and the "Eternal Peace", the Syria policy of the Hittite State since the Old Kingdom Period brought up conflicts and agreements with Egypt from time to time. This research deals with the historical development of the Hittite-Egyptian relationship until the Imperial Period. Since the subject of the research is the relationship of the Hittite State with Egypt, the relations of the Hittites with other countries in Anatolia and the Near East were mentioned in cases where they directly affected the relations between Egypt and Syria. The first traces of the Hittites appeared during the Assyrian Trade Colonies Period. The developments in Syria probably lie behind the emergence of political unions in Anatolia in the last phase of the Assyrian Trade Colonies. It is seen that the military and political policy that has been followed since the establishment of the Hittite State was towards the Syrian region. The Syrian policy of the Hittite Kings in the Old Kingdom Period was aimed at becoming the dominant power in the region. At this point, the Hittites developed a certain attitude towards Egypt's position in the Near East. Especially the conflicts with the Mitanni State played a key role in shaping the Hittite-Egyptian relations. Thus, the Hittites had a diplomatic relationship with Egypt during the Old Kingdom, away from conflict, but this relationship had tension.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alp, Sedat. 2005. Hitit Çağında Anadolu / Çiviyazılı ve hiyeroglif yazılı kaynaklar, Ankara: Tübitak Yayınları.
- Alparslan, Metin. 2010. Eski Anadolu'da Ticaret (M.Ö. II. Binyıl), İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
- Alparslan, Metin. 2020. “Bir İmparatorluğu Ayakta Tutabilmek: Ekonomi ve Ticaret”, Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, Meltem Doğan Alparslan ve Metin Alparslan (ed.), İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
- Balkan, Kemal. 1957. Mama Kralı Anum-Hirbi’ninKaniş Kralı Warşama’ya Gönderdiği Mektup, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Barjamovic, Gojko. 2011. A Historical Geography of Anatolia in the Old Assyrian Colony Period, Copenhagen.
- Bryce, Trevor. 2005. The Kingdom of the Hittites, Oxford: Oxford University Press.
- Giveon, Raphael. 1969 “Thutmosis IV and Asia”, Journal of Near Eastern Studies (JNES) 28: 54-59.
- Houwink ten Cate, Ph. H. Johannes. 1963. “The Date of the Kurustama Treaty”, Bibliotheca Orientalis (BiOr) 20: 274-275.
- Clayton, Peter A. 2006. Chronicle of teh Pharaohs: The Reign-by-Reign Record of the Rulers and Dynasties of Ancient Egypt, London: Thames & Hudson.
- Dercksen, Jan Gerrit. 2001. “When We met in Hattuš: Trade according to Old Assyrian texts from Alishar and Boğazköy”, Veenhof Anniversary Volume: Studies Presented to Klaas R. Veenhof on the Occasion of his sixty-fifth Birthday, W. H. van Soldt (ed.), Oosten: 39-66.
- Devecchi, Elena. 2015. “Missing Treaties of the Hittites”, KASKAL 12: 55-182.
- Dinçol, Ali M. 1982. “Hititler Öncesinde Anadolu”, Anadolu Uygarlıkları: Görsel Dinçol, Belkıs. 2006. “Über die Probleme der absoluten Datierung der Herrschaftperioden der hethitischen Könige nach den philologischen und glyptischen Belegen”, Strukturierung und Datierung in der hethitischen Archäologie / Structuring and Dating in Hittite Archaeology – Voraussetzungen – Probleme – Neue Ansätze / Requirements – Problems – New Approaches, Internationaler Workshop Istanbul, 16.-27. November 2004, (Byzas 4), D. P. Mielke; U.-D.Schoop; J. Seeher (ed.), İstanbul: 19-32.
- Doğan, İncifer Banu. 2012. Tarih Öncesinde Ticaret ve Değiş Tokuş. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Eğilmez, Mahfi. 2005. Hitit Ekonomisi. İstanbul: Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. Forlanini, Massimo. 1995. “The Kings of Kaniš”, Atti del II Congresso Internazionale di Hittitologia. Pavia 28 giugno - 2 Luglio 1993, Pavia: Studia Mediterranea 9.
- Freeman, Charles. 2003. Mısır, Yunan ve Roma: Antik Akdeniz Uygarlıkları. Çev. Suat Kemal Angı. Ankara: Dost Kitabevi.
- Gurney, Oliver Robert. 1990. The Hittites. London: Penguen Books.
- Güterbock, Hans Gustav. 1956. “The Deeds of Suppiluliuma as Told by His Son, Mursili II”, Journal of Cuneiform Studies (JCS) 10: 41-68, 75-98, 107-130.
- Hornung, Erik. 2004. Mısır Tarihi. Çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Kınal, Füruzan. 1967. “Yamhad Krallığı”, Tarih Araştırmaları Dergisi 5/8: 195-211.
- Klengel, Horst. 2001. Kral Hammurabi ve Babil Günlüğü. Çev. Nesrin Oral. İstanbul: Telos Yayıncılık.
- Kuhrt, Amelie. 2010. Eskiçağ’da Yakındoğu: yaklaşık MÖ 3000-330. Cilt 1. Çev. Dilek Şendil. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Macqueen, James G. 2001. Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çev. Esra Davutoğlu. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Martino, Stefano de. 2006. Hititler. Çev. Erendiz Özbayoğlu. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Mieroop, M. van de. 2006. Antik Yakındoğu’nun Tarihi İÖ 3000-323, Çev. Sinem Gül. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Mieroop, M. van de. 2021. Eski Mısır Tarihi. Çev. Ali Oğuz Bozkurt. İstanbul: Homer Yayınları.
- Moran, William L. 1992. The Amarna Letters. Edited and Translated. Baltimore- London: Johns Hopkins University Press.
- Oates, Joan. 2004. Babil. Çev. Fatma Çizmeli. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Özgüç, Tahsin. 2005. Kültepe. Kaniš/Neša. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Peker, Hasan. 2009. “Suriye Üzerindeki Hitit Hakimiyetinin Kurulması: M.Ö. II. Binyılda Eski Yakındoğu’da Süper Güçler ve Küçük Devletler”. Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Peker, Hasan. 2022. “Hitit Devletinin Uluslararası İlişkileri ve Politik Enstrümanları: Savaş ve Diplomasi”. Hititler: Bir Anadolu İmparatorluğu, Hazırlayanlar: M. Doğan Alparsalan-M. Alparslan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Pelvanoğlu, Tolga. 2018. “MÖ. İkinci Binyılda Yazılı Belgelere Göre Kizzuwatna Krallığı’nın Tarihi”. XVIII. Türk Tarih Kongresi / Kongreye Sunulan Bildiriler (XI. Cilt) Tarihi Coğrafya, Hazırlayanlar Semiha Nurdan - Muhammed Özler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Rainey A.F., 2015. The El-Amarna Correspondence. A New Edition of the Cuneiform Letters from the Site of El- Amarna Based on Collations of All Extant Tablets. 2 vols., Leiden- Boston.
- Sevinç, Fatma. 2008. “Hititlerin Anadolu’da Kurdukları Siyasi ve Sosyal Sistem”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 17: 11-32.
- Singer, Itamar. 2004. “The Kuruštama Treaty Revisited”, Šarnikzel. Hethitologische Studien zum Gedenken an Emil Orgetorix Forrer, Dresdner Beiträge zur Hethitologie (DBH 10). D. Groddek − S. Rößle (ed.). Dresden: 591-607.
- Spalinger, Anthony J. 2005. War in Ancient Egypt: The New Kingdom. Oxford: Blackwell Publishing (Ancient World at War Series).
- Starke, Frank. 2002. “Anhang”, Die Hethiter und Ihr Reich: 304-305.
- Taracha, Piotr. 1997. “Zu den Tuthalija-Annalen (CTH 142)”, Die Welt des Orients.
- Ünal, Ahmet. 1977. “Išmerikka”, Reallexikon der Assyriologie und vorderasiatischen Archäologie (RlA) 5/3-4. Berlin. New York: Walter de Gruyter.
- Ünal, Ahmet. 2002. Hititler Devrinde Anadolu 1. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Ünal, Ahmet. 2003. “Hititler, Akdeniz ve Liman Kenti Ura”, Olba 7: 8-40.
- Wilhelm, Gernot. 1994. The Hurrians Translated by Barnes J., with a chapter by Stein D. Warminster: Aris & Philips Ltd.
- Yalçın, Ünsal. 2006. “Tarih Yazan Gemi: Uluburun”. Uluburun Gemisi: 3000 Yıl Önce Dünya Ticareti (15 Ekim 2005-16 Temmuz 2006 tarihleri Arasında Bochum Alman Madencilik Müzesi’nde -Deutsches Bergbau-Museum Bochum- Düzenlenen Serginin Kataloğu, Ü. Yalçın-C. Pulak – R. Slotta (ed.), İstanbul: Ege Yayınları.
- Yıldırım, Ercüment. 2018. “Asur Ticaret Kolonileri Döneminde Anadolu’nun Güneydoğusunun Etnik ve Sosyal Yapısı”, XVII. Türk Tarih Kongresi (15-17 Eylül 2014 Ankara), I. Cilt: Eski Anadolu Uygarlıkları, Ankara: 15-35.
- Yiğit, Turgut. 1995. “Tarih Öncesi ve Hitit Döneminde Išuwa Bölgesi”. Tarih Araştırmaları 28: 233-251.
- Yiğit, Turgut. 1997. “M.Ö. II. Binyıl Anadolu Kentlerinden Šamuha’nın Tarihi ve Lokalizasyonu Üzerine”, Tarih Araştırmaları 30: 273-287.
- Yiğit, Turgut. 2006. “Urşu Kuşatması Metni'nin Yeniden Değerlendirilmesi”, Anadolu / Anatolia 31: 43-55.
- Yiğit, Turgut. 2010. “Eski Hitit Krallığının Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye Politikası”. XV. Türk Tarih Kongresi (11-15 Eylül 2006)- Kongreye Sunulan Bildiriler I. Cilt: Eski Anadolu Uygarlıkları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yiğit, Turgut. 2019. Eski Mısır Tarihi. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- İnternet Kaynakları
- https://www.hethport.uni-wuerzburg.de/CTH/
- https://www.hethport.uni-wuerzburg.de/hetkonk/hetkonk_abfrageF.php
- https://www.pngfind.com/mpng/iRoihiR_map-of-the-ancient-near-east-showing-the/
- https://www.navy.gov.au/media-room/publications/semaphore-16-06
| APA | SEVINÇ ERBASI F, Gezmez Özçelik A (2023). Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. , 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| Chicago | SEVINÇ ERBASI FATMA,Gezmez Özçelik Arzu Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. (2023): 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| MLA | SEVINÇ ERBASI FATMA,Gezmez Özçelik Arzu Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. , 2023, ss.172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| AMA | SEVINÇ ERBASI F,Gezmez Özçelik A Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. . 2023; 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| Vancouver | SEVINÇ ERBASI F,Gezmez Özçelik A Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. . 2023; 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| IEEE | SEVINÇ ERBASI F,Gezmez Özçelik A "Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler." , ss.172 - 193, 2023. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| ISNAD | SEVINÇ ERBASI, FATMA - Gezmez Özçelik, Arzu. "Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler". (2023), 172-193. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1185765 |
| APA | SEVINÇ ERBASI F, Gezmez Özçelik A (2023). Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11(34), 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| Chicago | SEVINÇ ERBASI FATMA,Gezmez Özçelik Arzu Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 11, no.34 (2023): 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| MLA | SEVINÇ ERBASI FATMA,Gezmez Özçelik Arzu Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.11, no.34, 2023, ss.172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| AMA | SEVINÇ ERBASI F,Gezmez Özçelik A Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2023; 11(34): 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| Vancouver | SEVINÇ ERBASI F,Gezmez Özçelik A Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2023; 11(34): 172 - 193. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| IEEE | SEVINÇ ERBASI F,Gezmez Özçelik A "Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 11, ss.172 - 193, 2023. 10.33692/avrasyad.1185765 |
| ISNAD | SEVINÇ ERBASI, FATMA - Gezmez Özçelik, Arzu. "Hitit Eski Krallık Döneminde Suriye Politikası ve Mısır ile İlişkiler". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 11/34 (2023), 172-193. https://doi.org/10.33692/avrasyad.1185765 |
