TY  - JOUR
TI  - Ortaçağ İslâm Dünyasında Irksal Üstünlük Tartışmaları: Şuûbiyye Akımı Üzerine
AB  - Yaklaşık olarak VIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, İslâm memleketlerinin sakinleri, yazınsal bir hareketin doğuşuna ve yayılımına tanıklık etti. Mevâlî sınıfının edîpleri, yoğun ırkçı programlarına maruz kaldıkları Emevîlerin hilafet devri sona erince, onlara ve Arabizm zihniyetine karşı olan tepkilerini, öncüsü oldukları bir edebiyat akımıyla göstermeye başladılar. Şuûbiyye adıyla bilinecek bu akımın temsilcileri tarafından yazılan eserler, esas itibariyle, medeniyet seviyesi bakımından, Arapların, Arap olmayanlara kıyasla ne ölçüde geride olduklarını ispatlamayı amaçlıyordu. Birkaç asırlık süreç içerisinde, Müslümanların hükmettiği değişik kıtalardaki, muhtelif milletlerden oluşan bir toplum yapısına sahip pek çok ülkede faaliyet sahası bulan Şuûbiyye, destekçiler kadar muarızlar da kazandı. Tarafların, Ortaçağ’ın muayyen bölümlerinde devam eden karşılıklı çekişmesi, aynı çağ kapanmadan noktalandı. Lakin, modern zamanlara değin sürecek uzun bir boşluk safhasının ardından, Şuûbiyye kavramı yeniden ama bu defa daha ziyade politik ve ideolojik bir söylem olarak zikredilmeye başlandı. Mevzubahis edebî hareketin tarihsel yolculuğunu özsel yönleriyle anlatmak, bu incelemenin ödevi olacaktır. Belirlenen amaç doğrultusunda, evvela, tartışmanın başlangıç ve gelişim evrelerine odaklanılacaktır. Bu kısmı, alanın önde gelen araştırmacılarınca, konu hakkında ileri sürülen argümanların karşılaştırmalı şekilde aktarıldığı başlık izleyecektir. Üçüncü ve nihai adımda ise, geride bırakılan son iki asırda Şuûbiyye teriminin anlamsal çerçevesindeki değişime değinilecektir. İslâm ve Ortadoğu tarihinin farklı periyotlarında nükseden Şuûbiyye tartışmasının, bu minvalde akademik çevreye hatırlatılması, makalenin, edindiği gayeye ulaşmasını sağlayacaktır.
AU  - ÇAKIR, Ömer Faruk
DO  - 10.33692/avrasyad.1224533
PY  - 2023
JO  - Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
VL  - 11
IS  - 34
SN  - 2147-2610
SP  - 373
EP  - 389
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1160416
ER  -