DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi

Ayşe YEŞİLYURT ALKAN, (Amasya Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Amasya, Türkiye)
Demet EROL (Gazi Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Ankara, Türkiye)
Kent Akademisi (Online)
12 1
Yıl: 2023 Cilt: 16 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 260 - 275 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.35674/kent.1086121 İndeks Tarihi: 03-04-2023

DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi

Öz:
Havza alanları ekosistem hizmetlerini sunan alanlardır. Bu alanlar doğal ve antropojenik faaliyetler nedeniyle azalmaktadır. İklim değişikliği, antropolojik etkiler ve kentleşmenin artmasıyla havzalarda ciddi bir şekilde çevre sorunları artmıştır. Çevre sorunlarını analiz etmek ve raporlamak amaçlı küresel ölçekten yerel ölçeğe kadar kullanılan yaklaşımlar dan biri de DPSIR (Sürücüler, Baskılar, Durumlar, Etkiler ve Tepkiler) çerçevesidir. Antropojen faktörleri ve doğaya yönelik baskıları analiz etmek için DPSIR modelini kullanmak karmaşık çevre sorunlarını analiz etmeyi, tanımlamaya ve değerlendirmeye yardımcı olmaktadır. Bu çalışma, sosyo ekonomik, antropojenik ve doğaya yönelik faktörler nedeniyle bozulma hızı yüksek olan Yeşilırmak havzasının alt havzalarından biri olan Tersakan alt havzasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı Tersakan alt havzasında bulunan ekosistem hizmetlerinde meydana gelen değişikliklerin DPSIR çerçevesi ile tespit edilmesi ve modelin uygulanmasına yönelik öneriler geliştirmektir. Çalışma sonucunda alt havzada meydana gelen bozulmaların, kaynak sağlayan (Gıda, su, tatlı su, biyolojik madde, dekoratif kaynaklar, genetik kaynaklar, biyokimyasallar ve tıbbi ürünler) ekosistem hizmetleri ve kültürel (kültürel çeşitlilik, manevi ve etik değerler, bilgi sistemi, eğitim değeri, ilham değeri, estetik değerler, sosyal ilişkiler, yer ve mekan hissi, kültürel miras değeri, rekreasyon ve ekoturizm) ekosistem hizmetlerinde daha fazla olduğuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelime: DPSIR Çerçevesi Ekosistem Hizmetleri Tersakan Alt havzası

Evaluation of Ecosystem Services with The DPSIR Framework

Öz:
River Basin areas are areas that provide ecosystem services. These areas are decreasing due to natural and anthropogenic activities. With the increase of climate change, anthropological effects and urbanization, environmental problems have increased in the basins. One of the approaches used from global to local scale to analyze and report environmental problems is the DPSIR (Drivers, Pressures, Conditions, Impacts and Responses) model. Using the DPSIR model to analyze anthropogenic factors and environmental pressures helps to analyze, identify and evaluate complex environmental problems. This study was carried out in the Tersakan sub-basin, which is one of the sub-basins of the Yeşilırmak basin, which has a high rate of deterioration due to socio-economic, anthropogenic and nature-related factors. The aim of the study is to detect the changes in ecosystem services in the Tersakan sub-basin with the DPSIR model and to develop suggestions for the application of the model. As a result of the study, it has been found that the degradation in the sub-basin is more in providing(Food, water, fresh water, biological material, decorative resources, genetic resources, biochemicals and medicinal products) ecosystem services and cultural (cultural diversity, moral and ethical values, information system, educational value, inspirational value, aesthetic values, social relations, sense of place and space, cultural heritage value, recreation and ecotourism) ecosystem services.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Albayrak, İ. (2012). Ekosistem servislerine dayalı havza yönetim modelinin İstanbul- Ömerli Havzası örneğinde uygulanabilirliği, Doktora Tezi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye,
  • Atkins P. J., Burdon D., Elliott M., Gregory A.J., (2011). Management of the marine environment: Integrating ecosystem services and societal benefits with the DPSIR framework in a systems approach. Marine Pollution Bulletin Volume 62, Issue 2, February 2011, Pages 215- 226https://doi.org/10.1016/j.marpolbul.2010.12.012
  • Burkhard B., de Groot R.S., Costanza R., Seppelt R., Jørgensen S.E., Potschin M. (2012). Solutions for sustaining natural capital and ecosystem services. Ecological Indicators, 21 pp. 1-6. 10.1016/j.ecolind.2012.03.008. DOI: 10.1016/j.ecolind.2012.03.008
  • Burkhard B., Müller F. (2008). Drivers-Pressure-State-Impact-Response. S.E. Jørgensen, B.D. Fath (Eds.), Ecological Indicators. Vol. [2] of Encyclopedia of Ecology, vol. 5, Elsevier, Oxford, pp. 967-970. DOI: 10.1016/B978-008045405-4.00129-4
  • Bouland, P. ve Hunhammar, S. (1999). Ecosystem services in urban areas. Ecological economics, vol.29, pp.293-301. https://doi.org/10.1016/S0921-8009(99)00013-0
  • Boyd, J. & Banzhaf, S. (2007). What are ecosystem services? The need for standardized environmental accounting units, Ecological Economics, 63, 616-626. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2007.01.002
  • Costanza, R. (2008). Ecosystem services: multiple classification systems are needed, Biological conservation, vol.141, pp.350-352
  • Daily, G. C. (1997). Nature's Services: Societal Dependence on Natural Ecosystems. 1rd ed., Washington, USA: Island Press, pp. 5-6.
  • De Groot, R. S., Wilson M. A., ve Boumans, R. M. J. (2002). A typology for the classification, description and valuation of ecosystem functions, goods and services. Ecological economics, vol.41, pp. 393-408. https://doi.org/10.1016/S0921-8009(02)00089-7
  • De Groot R., Fisher B., Christie M., Aronson J., Braat L., Gowdy J., Haines-Young R., Maltby E., Neuville A., Polasky S., Portela R., Ring I. Integrating the ecological and economic dimension in biodiversity and ecosystem service valuation. Kumar P. (Ed.), (2010). The Economics of Ecosystems and Biodiversity: Ecological and Economic Foundations’, Earthscan, pp. 11-40. DOI: 10.4324/9781849775489
  • EEA (European Environment Agency). (1999). Environmental Indicators: Typology and Overview. Technical Report No 25, Copenhagen: EEA.
  • Elliott. M., (2002) The role of the DPSIR approach and conceptual models in marine environmental management: An example for offshore wind power. Marine Pollution Bulletin, 44 (6), pp. iii- vii. DOI: 10.1016/s0025-326x(02)00146-7
  • EC (European Commission), (2013). Mapping and Assessment of Ecosystems and their Services: An Analytical Framework for Ecosystem Assessments under Action 5 of the EU Biodiversity Strategy to 2020.
  • Fisher, B., Turner, R. K. Ve Morling, P.(2009). Defining and classifying ecosystem services for decision making, Ecological Economics, vol.68, pp.643-653. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2008.09.014
  • Haines-Young, R. ve Potschin, M., (2013). The Common International Classification of Ecosystem Services. Consultation on Version 4, August–December 2012. Report to the European Environment Agency, Contract No EEA/IEA/09/003.
  • Harrington R. Anton C., Dawson P.T. De Bello F., Feld C. K., Haslett J.R., Kluvankova-Oravska T., Kontogianni A., Lavorel S., Luck G. W., Rounsevell M.D.A., Samways M.J., Settele J., Skourtos M., Spangenberg J.H., Vandewalle M., Zobel M., Harrison P.A. (2010). Ecosystem services and biodiversity conservation: concepts and a glossary. Biodivers Conserv (2010) 19:2773–2790 DOI 10.1007/s10531-010-9834-9
  • Harrison P. A., Vandewalle M., Sykes M.T., Berry P.M., Bugter R., De Bello F., Feld C. K., Grandin U., Harrington R., Haslett J. R., Jongman R. HG., Luck G. W., Da Silva P.M., Moora M. Settele J., Souza J. P., Zobel M. (2010). Identifying and prioritising services in European terrestrial and freshwater ecosystems. Biodivers Conserv. doi:10.1007/s10531-010-9789-x
  • Jenkins, W.A., Murray, B.C., Kramer, (2010). Valuing ecosystem services from wetlands restoration in the Mippissippi Alluvial Valley. Ecological Economics 69: 1051–1061. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2009.11.022
  • Kristensen, P., (2003). EEA core set of indicators. Revised version April 2003. Adopted version for ECCAA countries May 2003. Technical Report, pp. 1–79,
  • Kremen, C., (2005). Managing ecosystem services: what do we need to know about their ecology. Ecological Letters. 8: 468–479. https://doi.org/10.1111/j.1461-0248.2005.00751.x
  • Lee H.C., (2013), DPSIR and Disaster Risk Analysis Disaster Advanced. Vol 6 (1) January 2013
  • Lundberg C., (2005). Conceptualizing the Baltic Sea ecosystem: an interdisciplinary tool for environmental desicion making Ambio, 34, pp. 433-439
  • MEA (Millennium Ecosystem Assessment), (2005). Millennium Ecosystem Assessment, Ecosystems and Human Well-being: A Framework for Assessment. Island Press, Washington, DC.
  • Naveedh Ahmed S., Le Hung Anh ve Petra Schneider (2020). A DPSIR Assessment on Ecosystem Services Challenges in the Mekong Delta, Vietnam: Coping with the Impacts of Sand Mining. Sustainability MDPI Sustainability, 12, 9323 23 of 29. https://doi.org/10.3390/su12229323
  • Nelson, E., Mendoza, G., Regetz, J. (2009). Modeling multiple ecosystem services, biodiversity conservation, commodity production, and tradeoffs at landscape scales. Frontiers in Ecology and the Environment 7: 4–11. https://doi.org/10.1890/080023
  • Smaling E.M.A., Dixon J. (2006), Adding a soil fertility dimension to the global farming systems approach, with cases from Africa. Agric. Ecosyst. Environ, 116, pp. 15-26. https://doi.org/10.1016/j.agee.2006.03.010
  • Sukhdev, P. Wittmer, H. Schröter-Schlaack, C. Nesshöver, C. Bishop, J. Ten Brink, P. Gundimeda, H. Kumar P. and Simmons. B. (2010) “The Economics of Ecosystems and Biodiversity: Mainstreaming the Economics of Nature: A Synthesis of the Approach, Conclusions and Recommendations of TEEB, Conclusions and Recommendations of TEEB, Rep.
  • TEEB, (2010). The Economics of Ecosystems and Biodiversity: Ecological and Economic Foundations. Earthscan, London, UK.
  • Tscherning, K., Helming, K., Krippner, B., Sieber S., Sergio Gomez ve Paloma. (2012). Does research applying the DPSIR framework support decision making? Land Use Policy Volume 29, Issue 1, January (2012), Pages 102-110. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2011.05.009
  • Yeşilırmak Nehir Havzası Raporu. 3 Pilot Havzada Nehir Havza Yönetim Planları Kapsamında Ekonomik Analizler ve Su Verimliliği Çalışmaları için Teknik Destek Projesi (TR2013/0327.07.01-01/001) Stratejik Çevresel Değerlendirme Raporu.
  • Yeşilırmak Havzası Taşkın Yönetim Planı. (2015). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü
  • Yeşilırmak Peyzaj Atlası. (2015). T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
  • Yılmaz Kaya M., Uzun O. (2019). Ekosistem Hizmetleri ve Mekânsal Planlama İlişkisinin Peyzaj Planlama Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7, 2166- 2193. https://doi.org/10.29130/dubited.546496
  • Yılmaz Kaya M. (2019). Peyzaj Planlamada Ekosistem Hizmetleri Yaklaşımı: Düzce İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Düzce
  • Yürekli, K., Kurunç, A. (2001). Tersakan Çayı Havzasında Taşkına Neden Olan Günlük En Büyük Akımların Tekrarlanma Sürelerinin Saptanması. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa
  • University (JAFAG), 2001 (1), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gopzfd/issue/7349/96165
  • Uzun, O., Müderrisoğlu, H., Demir, Z., Kaya, L.G., Gültekin, P., Gündüz, S., 2015, Yeşilırmak Havzası Peyzaj Atlası. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü adına AKS Planlama ve Mühendislik Limited Şirketi, 259 sayfa, Ankara.
  • URL 1: https://www.trthaber.com/foto-galeri/tersakan-cayi-kirlilikten-kopurdu/42255/sayfa-2.html (E.T. 26.10.2022)
APA YEŞİLYURT ALKAN A, erol d (2023). DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. , 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
Chicago YEŞİLYURT ALKAN AYŞE,erol demet DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. (2023): 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
MLA YEŞİLYURT ALKAN AYŞE,erol demet DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. , 2023, ss.260 - 275. 10.35674/kent.1086121
AMA YEŞİLYURT ALKAN A,erol d DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. . 2023; 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
Vancouver YEŞİLYURT ALKAN A,erol d DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. . 2023; 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
IEEE YEŞİLYURT ALKAN A,erol d "DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi." , ss.260 - 275, 2023. 10.35674/kent.1086121
ISNAD YEŞİLYURT ALKAN, AYŞE - erol, demet. "DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi". (2023), 260-275. https://doi.org/10.35674/kent.1086121
APA YEŞİLYURT ALKAN A, erol d (2023). DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online), 16(1), 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
Chicago YEŞİLYURT ALKAN AYŞE,erol demet DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online) 16, no.1 (2023): 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
MLA YEŞİLYURT ALKAN AYŞE,erol demet DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online), vol.16, no.1, 2023, ss.260 - 275. 10.35674/kent.1086121
AMA YEŞİLYURT ALKAN A,erol d DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online). 2023; 16(1): 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
Vancouver YEŞİLYURT ALKAN A,erol d DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Kent Akademisi (Online). 2023; 16(1): 260 - 275. 10.35674/kent.1086121
IEEE YEŞİLYURT ALKAN A,erol d "DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi." Kent Akademisi (Online), 16, ss.260 - 275, 2023. 10.35674/kent.1086121
ISNAD YEŞİLYURT ALKAN, AYŞE - erol, demet. "DSPIR Çerçevesi ile Ekosistem Hizmetlerinin Değerlendirilmesi". Kent Akademisi (Online) 16/1 (2023), 260-275. https://doi.org/10.35674/kent.1086121
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 6:15

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları