Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri

EKİNCİ, ERGİN C.

Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri

ERGİN C. EKİNCİ (Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Muğla, Türkiye)

Eğitim ve Bilim

12 2

Yıl: 2011 Cilt: 36 Sayı: 160 Sayfa Aralığı: 281 - 297 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri

Öz:

Bu çalışmanın amacı, yükseköğretimden yararlanan öğrencilerin bazı sosyoekonomik özelliklerinin (hanehalkı geliri, anne-babanın eğitim durumu, yerleşim yeri) dağılımı ile Türkiye’deki nüfusun aynı özelliklerinin dağılımının karşılaştırılması yoluyla bu etmenlerin yükseköğretimden yararlanma üzerindeki etkilerini belirlemektir. Araştırmanın verileri Cumhuriyet, Erciyes ve Hacettepe üniversitelerinde öğrenim gören 4910 öğrenciye uygulanan anket ve alanyazın taramasına dayalı olarak elde edilmiştir. Araştırma betimsel bir çalışmadır. Bu çalışmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: (1) Gelire göre sıralı %20’lik Türkiye ve üniversite öğrencileri hanehalkı gruplarının yıllık kullanılabilir gelirlerinin yüzdelik dağılımları birbirine benzerdir ve yükseköğretime girişte gelir doğrudan belirleyici etkiye sahip değildir. (2) Yükseköğretimden yararlanmada anne-babanın eğitim düzeyi belirleyici bir etkendir. (3) Daha yüksek gelirli ve eğitimli ailelerin çocukları daha prestijli ve daha yüksek getirisi olduğu varsayılan alanlarda daha yüksek oranda temsil edilmektedirler. (4) Yükseköğretim sistemi çok büyük ölçüde kentsel yerleşim birimlerinden gelen öğrencilere (%92) hizmet etmektedir.

Anahtar Kelime: sosyoekonomik faktörler yüksek öğretim Türkiye

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları

Impact of some socio-economic factors on higher education participation in Turkey

Öz:

The purpose of this study is to determine the impact of some socio-economic factors (household income, parents’ education, and parents’ residential status such that of urban or rural) on higher education participation through the comparison of the socio-economic status of the students with the same status of the related population in Turkey. The data of the study were obtained through the administration of a questionnaire to 4910 first year university-level students at Cumhuriyet, Erciyes and Hacettepe universities and a thorough literature review. General results of the study are as follows: (1) Distribution of household income of Turkey and students’ annual disposable income by quintiles are similar and household income is not a direct factor on higher education participation. (2) Educational status of parents is a determining factor in higher education participation. (3) Students whose parents are graduates of higher levels of education and income are over-represented in the programs that are assumed to be prestigious and high income generating. (4) Higher education institutions serve to students coming from urban areas to a great extent (92%).

Anahtar Kelime: Turkey socioeconomic factors higher education

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Ayalon, H., & Yogev, A. (2000). Stratification versus diversity: The expansion of higher education in Israel. Paper presented to the meeting of ISA Research Committee on Social Stratification and Mobility. Canada: Calgary.
Baker, T. L, & Velez, W. (1996). Access to and opportunity in postsecondary education in the United States: A review. Sociology of Education, 69 (extra issue), 82–101.
Ball, S. J., Davies, J., David, M., & Reay, D. (2002). ‘Classification’ and ‘judgment’: Social class and the ‘cognitive’ structures of choice of higher education. British Journal of Sociology of Education 23, 51–72.
Bishop, G. (1989). Alternative Strategies for Education. London: Macmillan Publishers.
Bourdieu, P. (1996). Homo Academicus. Cambridge: Polity press.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgment of taste. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Brown, G. & Garlick, P. (2007). Changing geographies of access to medical education in London Health & Place 13: 520–531.
Butlin, G. (1999). Determinants of Post-Secondary Participation, Education Quarterly Review. 5, (3), 9-35.
Chevalier, A. & Lanot, G. (2002). The relative effect of family characteristics and financial situation on educational achievement. Education Economics, 1 (2), 165–181.
Clark-Kauffman, E., Duncan, G. & Morris, P. (2003). How Welfare Policies Affect Child and Adolescent Achievement. American Economic Review, 93, 299-303.
Connel, R.W., White, V.M. &Johnston, K.M. (1991). Running Twice as Hard: The disadvantaged school program in Australia. Geelong: Dekain University Press
Corak, M., Lipps, G. & Zhao, J. (2004). Family income and participation in post-secondary education. iscussion Papers Series, Iza DP No. 977 Forschungsinstitut Zur Zukunft Der Arbeit Institute for the Study of Labor.
Daniel, J., Kanwar, A. & Uvalić-Trumbić, S. (2009). Breaking Higher Education’s Iron Triangle: Access, Cost and Quality. Change. March/April, 30-35.
Dar, Y. & Getz, S. (2007). Learning ability, socioeconomic status, and student placement for undergraduate studies in Israel. Higher Education. 54:41–60
Davies, S. & Guppy, N. (1997). Field of study, college selectivity and student inequalities in higher education. Social Forces, 75: 1417–1438.
De Graaf, N. D. (1991). Distinction by Consumption in Czechoslovakia, Hungary, and the Netherlands. European Sociological Review, 7: 267–290.
Demir, C. E. (2009). Factors influencing the academic achievement of the Turkish urban poor. International Journal of Educational Development, 29, 17–29.
Ekinci. C. E. (1999). “Hacettepe ve Erciyes Üniversiteleri Öğrencilerinin Yükseköğretimin Finansmanına İlişkin Görüşlerinin Öğrencilerin Sosyoekonomik Özellikleri Temelinde Değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: HÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ekinci, C. E. (2009).Türkiye’de Yükseköğretimde Öğrenci Harcama ve Maliyetleri. Eğitim ve Bilim. 34 (154): 119-133.
Harmon, C. & Walker, I. (2000). ‘Child Outcomes and Child Poverty: Provisional Results on Early School Leaving’, Mimeo, University of Warwick.
Hurn, J. C. (1993). Limits and Possibilities of Schooling. Boston: Allyn and Bacon.
James, R. (2001). Participation disadvantage in Australian higher education: An analysis of some effects of geographical location and socioeconomic status. Higher Education 42: 455-472.
Karen, D. (2002). Changes in access to higher education in the United States: 1980–1992. Sociology of Education, 75: 191–210.
Köse, R. M. (2007). Aile Sosyoekonomik ve Demografik Özellikleri ile Okul ve Özel Dershanenin Liselere Giris Sınavına Katılan Öğrencilerin Akademik Başarıları Üzerine Etkileri. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 17 (5), 46-77.
Long, M., Carpenter, O. and Hayden, M. (1999) Participation in Education and Training: 1980-1994.
Hawthorn, Australia: Australian Council Educational Research.
Manuh, T., Gariba, S & Budu, J., (2007). Change and Transformation in Ghana’s Publicly Funded Universities: A Study of Experiences, Lessons and Opportunities. Partnership for Higher Education in Africa, James Currey/Woeli Publishing Services, Oxford/Accra.
Mayer, S. (1997). What Money Can’t Buy: Family Income and Children’s Life Chances, Harvard University Press.
MEB. (2010) Milli Eğitim İstatistikleri: Örgün eğitim 2009-2010. Ankara: MEB.
Mıhcıoğlu, C. (1989). Eğitimde Yörelerarası Dengesizliğin Neresindeyiz? Ankara: ÖSYM Yayınları.
Morley, L. (2007). The X factor: employability, elitism and equity in graduate recruitment. 21st Century Society: Journal of the Academy of Social Sciences 2 (2): 191–207.
Naidoo, R., (2006). Transnational Higher Education and the Developmental University. Paper presented at the SRHE Annual Conference, Brighton, UK.
Pakır, F. (2006) Aile Sosyoekonomik ve Demografik Özellikleri ile Mezun olunan Lise türünün Öğrencilewriğn Üniversite Giriş Sınavları Üzerindeki Etkileri YL Tezi, Yüzüncü Yıl Üni. SBE.
Polat, G. (2008). Sosyo-ekonomik Değişkenlerin Yükseköğretim Öğrencilerinin Akademik Başarısı Üzerindeki Etkisi.Yüksek Lisans Tezi, Isparta: SDÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
OECD. (2007). Education at a Glance 2007: OECD Indicators, Paris
OECD. 2008). Education at a Glance 2008: OECD Indicators. Paris.
OECD. (2009). Education at a Glance 2009: OECD Indicators, Paris
OECD. (2010). Factbook 2010: Economic, Environmental and Social Statistics ISBN: 92-64-08356-1,
OECD 2010 http://stats.oecd.org/Index.aspx (Erişim 20.06.2010)
ÖSYM. (2010a) 2000-2001 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri Kitabı. http://osym.gov.tr/Genel/ BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFA91171E62F0FF1534EE1D622DC4F2076 (Erişim 15/05/2010)
ÖSYM. (2010b) 2009-2010 Öğretim Yılı Yükseköğretim İstatistikleri Kitabı http://osym.gov.tr/ Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF8DF7C92FCA5B4D05367EEC3328026340 (Erişim 15/05/2010).
Özgüven, İ. E. 1974. Üniversite Öğrencilerinin Başarılarını Etkileyen Zihinsel Olmayan Faktörler. Ankara: HÜ Basımevi.
Sall, E., Lebeau, Y., and Kassimir, R., (2003). The public dimensions of the University in Africa. Boston College & Council for the Development of Social Science Research in Africa JHEA/ RESA 1 (1), 126–148.
Savaşçı, H. S. (2010). Sosyoekonomik Değişkenlerin ve Okul Eğitim Kaynaklarının İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Akademik Başarı Düzeyleri ile İlşiki Durumu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Burdur: MAKÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Shavit, Y., Ayalon, H., Bolotin-Chachashvili, S., Menahem, G., & Shwed, U. (2003). The diversification of higher education and it’s consequences for social stratification in Israel. Paper presented at the: 10es Journe´es d’e´tudes Ce´req—Lasmas-IdL, Caen, «Les donne´es longitudinales dans l’analyse du march du travail».
Smits, J. & Hoşgör, A. G. (2006). Effects of family background characteristics on educational participation in Turkey. International Journal of Educational Development 26 (2006) 545–56
Tansel, A. (2002). Determinants of school attainment of boys and girls in Turkey: individual, household and community factors. Economics of Education Review, 21, 455–470.
Tatar, M. (2004). İlköğretim Birinci Kademe Alan Öğretmenleri ile Alan Dışı Öğretmenlerin Etkililikleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara AÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Thurow, L. (1972). Education and Economic Inequality. The Public Interest. Vol. 28, Summer.
Trusty, J., Robinson, C. R., Plata, M., & Ng, K. M. (2000). Effects of gender, socioeconomic status and early academic performance on postsecondary educational choice. Journal of Counseling and Development, 78: 463–472.
TUİK. (2010). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2006-2007. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo. do?tb_id=24&tb_adi=Gelir%20Dağılımı%20ve%20Yaşam%20Koşulları&ust_id=7 (Erişim 29/06/2010)
TUİK. (2009). Türkiye İstatistik Yıllığı 2008. Ankara: TUİK.
UNESCO. (1998). Towards an Agenda for Higher Education: Challenges and Tasks for the 21st Century Viewed in the Light of the Regional Conference. UNESCO, Paris.
UNESCO. (2007). Global Education Digest 2007: Comparing education statistics across the world. Montreal
UNESCO. (2009. Global Education Digest 2009: Comparing education statistics across the world. Montreal.
Vandenberghe, V. (2007). Family income and tertiary education attendance across the EU: an empirical assessment using sibling data. CASEpaper, 123. Centre for Analysis of Social Exclusion, London School of Economics and Political Science, London, UK
Windolf, P. (1995). Selection and self-selection at German mass universities. Oxford Review of Education, 21, 207–231.
World Bank. (2000). Higher Education in Developing Countries: Peril and Promise. World Bank Task Force on Higher Education and Society, Washington, DC
World Bank (2002). Constructing Knowledge Societies. World Bank, Washington, DC. Yayan, B. ve Berberoğlu, G. (2004). A re-analysis of the TIMSS 1999 mathematics assessment data of the Turkish students. Studies in Educational Evaluation, 30, 87-104
YÖK (1998). Parental income, educational expenditures, financial aid and job expectations of university students. Ankara: YÖK.

APA	EKİNCİ E (2011). Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. , 281 - 297.
Chicago	EKİNCİ ERGİN C. Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. (2011): 281 - 297.
MLA	EKİNCİ ERGİN C. Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. , 2011, ss.281 - 297.
AMA	EKİNCİ E Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. . 2011; 281 - 297.
Vancouver	EKİNCİ E Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. . 2011; 281 - 297.
IEEE	EKİNCİ E "Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri." , ss.281 - 297, 2011.
ISNAD	EKİNCİ, ERGİN C.. "Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri". (2011), 281-297.

APA	EKİNCİ E (2011). Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, 36(160), 281 - 297.
Chicago	EKİNCİ ERGİN C. Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim 36, no.160 (2011): 281 - 297.
MLA	EKİNCİ ERGİN C. Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim, vol.36, no.160, 2011, ss.281 - 297.
AMA	EKİNCİ E Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim. 2011; 36(160): 281 - 297.
Vancouver	EKİNCİ E Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri. Eğitim ve Bilim. 2011; 36(160): 281 - 297.
IEEE	EKİNCİ E "Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri." Eğitim ve Bilim, 36, ss.281 - 297, 2011.
ISNAD	EKİNCİ, ERGİN C.. "Bazı sosyoekonomik etmenlerin Türkiye’de yükseköğretime katılım üzerindeki etkileri". Eğitim ve Bilim 36/160 (2011), 281-297.