Yıl: 2010 Cilt: 12 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 143 - 170 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Anayasada değişiklik yapma usulü

Öz:
Bu makalede anayasada değişiklik yapma usulü evvela; teklif yeter sayısı, ivedilikle görüşme yasağı, kabul yeter sayısı ve Cumhurbaşkanının onavt mekanizmaları bakımından ete alınacaktır. Anayasayı değiştirme usulü genel hatlarıyla ifade edildikten sonra, makalede asıl üzerinde durulacak husus, anayasa değişikliklerine dair kanunlar bakımından Cumhurbaşkanının yetkileri ve bu kanunların yargısal denetiminin irdelenmesi olacaktır. Anayasa değişikliklerinin hangi usule tabi olarak gerçekleştirileceği Anayasanın 175 inci, Türkiye Büyük MU let Meclisi İçtüzüğünün 93 üncü ve 94 üncü maddelerinde düzenlenmiştir. Anayasa değişikliği süreci, en az TBMM üye tam saynsının 1/3 'ü oranındaki milletvekilinin yazılı ve gerekçeli değişiklik tekliflerini havi metni Meclis Başkanlığına sunmalarıyla başlar. Meclis Başkanı değişiklik teklifini Anayasa Komisyonuna havale eder. Anayasa Komisyonunda görüşülüp kabul edilen teklif taslağı TBMM Genel Kuruluna gönderilir. TBMM Genel Kurulunda evvela Anayasa değişikliğine dair taslağın tamamının görüşülmesine geçilmesi oylanır. Bunun kabulü için Anayasa değişikliğinin yapılması için aranan nitelikli çoğunluk aranmayıp, adi çoğunluk yeterlidir. Yani, değişiklik teklifinin görüşülmesine geçilmesinin kabul edilmiş olması için, Anayasa değişikliklerini havi maddenin kabulünde aranan asgari karar yeter sayısının varlığı gerekmeyip, TBMM üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olmamak kaydıyla toplantıya katılanların salt çoğunluğunun kabul oyunun elde edilmiş olması kâfidir. Bahse konu aşamadan sonra maddelerin görüşülmesine geçilir. Anayasa değişikliğini havi bir maddenin kabulü için en az TBMM üye tamsayısının 3/5 'inin kabul oyunun varlığı şarttır. Anayasa değişiklikleri, adi kanun değişikliklerinden farklı olarak ivedilikle görüşülemez. Anayasa değişikliği tekliflerinin GeneI Kurulda iki kez görüşülmesi ve bir nevi serinleme süresi anlamında, ilk görüşmeyle ikinci görüşme arasında en az kırsekiz saathı geçmiş olması gerekir. TBMM Genel Kurulunda son oylama dâhil Anayasa değişiklikleri için aranan asgari çoğunluğun kabul oyuyla kabul edilen Anayasa değişikliği teklifi aslında bu nota itibari ile kanun halini alınıştır. Ancak kanun halini alan değişiklik teklifinin iner'i hale gelebilmesi için başka prosedürlerin de tahakkuk ettirilmesi gerekir. Bu doğrultuda olmak üzere TBMM'de kabul edilen değişiklik teklifi Cumhurbaşkanına gönderilir.Cumhurbaşkanının kendisine gönderilen teklif metnine dair tasarrufu, aslında bir onay niteliğinde olmayıp, değişikliğin sonuçlarını doğurmasının ilk aşaması çerçevesini teşkil eder tarzda hukuk âlemine intikal ettirmekten ibarettir.
Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat

Procedure of constitutional amendment

Öz:
In (his paper the procedure of constitutional amendment first of all will be discussed in the sense of quorum ofproposals, ban of urgent discussion, quorum of acceptance and acceptance mechanisms of President. After the procedure of constitutional amendment is expressed in general, the main points to be discussed in the paper are powers of President about constitutional amendments in the sense of laws and the examination of judicial control of these laws. Laws about constitutional amendments begin with the mental thoughts of those who will make an proposal for constitutional amendment, which is the first stage of reflection of these laws towards outer world. Even at this point, it is no doubt that offerers would inspect these amendments straining from mental filler. It is clear that, upon the proposals of Constitutional amendments referred to Presidency of the Grand National Assembly of Turkey, president of the assembly will make a pre-inspection before referring to Commission. In this sense, as it is clearly stated by TBMM internal regulations, Commission should make an inspection on the amendment draft which is brought to Commission after being pre-inspected by the president of assembly. After the proposal of amendment which is decided to be discussed by the Commission is accepted in the Commission, it is referred to General Board of Grand National Assembly of Turkey. In the sense of special methods about the discussion of law on constitutional amendment in General Board: ban of urgent discussion, 4Shour cooling off period and apart from these more qualified proposal compared to ardinaiy law İn the sense of proposals of constitutional amendments and quorum's being desired are important inspection stages which cannot be ignored. Considering all these, it is unacceptable to inspect the constitutional amendment which has become a law after quite serious inspection stages although it has been allowed to do pro-forma inspection only in limited occasion by Constitution of Turkish Republic. The procedure of constitutional amendment is set İn 175'1' provision of Constitution, 93nl and 94'1' provisions of Interna! Regulations of Grand National Assembly of Turkey. The process of constitutional amendment begins with 1/3 member of TBMM parliamentarian presenting the written and justified proposal to Speaker's Office. President of the Assembly refers proposal of amendment to Constitution Commission. The amendment which is discussed and accepted in the Commission referred to General Board of Grand National Assembly of Turkey. In the General Board of TBMM first of all it is voted to discuss the entire draft about the constitutional amendment. For the acceptance of this, ordinaiy majority is adequate rather than qualified majority. In other words, in order to pass to the discussion of amendment proposal, it is not needed to find the adequate decision quorum desired for the acceptance of provision including constitutional amendment; it is adequate get the acceptance quorum of whole number of TBMM members not being less than one people more ıhan the fourth of total number. After all these, discussion of provision starts. It is a must to have the acceptance of at least 3/5 whole number of TBMM numbers for the acceptance of a provision included in Constitution amendment. Different from ordinary law amendments; Constitutional amendments cannot be discussed urgently. Constitutional amendments shall be discussed in General Board A to times and there must be 4S hours of inten'al between these Mro discussions in a sense of cool off period. The proposal of Constitution amendment which is accepted with the majority of TBMM General Board is in fact has the feature of law with this last memorandum. However in order for an amendment to enure other procedures shall be done as well. In this sense, the proposal of amendment which is accepted iıı TBMM is presented to President. The disposition of proposal text presented to President does not have the feature of acceptance in fact; it is rather the presentation of the first stage of results of amendment to judicial world.
Anahtar Kelime:

Konular: İşletme İktisat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • AKAD, Mehmet ve DÎNÇKOL, Abdullah (1998), Gerekçeli İçtihatlı 1982 Anayasası, Alkım Kitapçılık, İstanbul.
  • ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz (1988), Yasaların Cumhurbaşkanınca Geri Gönderilmesi", Amme İdaresi Dergisi, S. 1, s. 5.
  • ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI DERGİSİ S.8.
  • ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI DERGİSİ S.17.
  • ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI DERGİSİ S.44.
  • ATAR, Yavuz (2002), Türk Anayasa Hukuku, Mimoza Yayınlan, Güncelleştirilmiş İkinci Baskı, Konya.
  • AYKONU, Mustafa S. ÖZKUL, AYDIN E. (I9S1): Anayasa Yargısı, Başbakanlık Matbaası, C. 2, Ankara.
  • CAN, Osman, "Anayasayı Değiştirme ve İktidarı Denetim Sorunu", Ankara Üniversitesi S.B.F. Dergisi, S. 62, C. 3.
  • DAVER, Bülent, "Kanunla İlgili Meseleler", Ankara Üniversitesi S.B.F. Dergisi, C. XVI, S. 4.
  • DEVELİOGLU, Ferit, Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lügat, 20. Baskı, Aydın Kitabevi,
  • EROGUL, Cem, "Anayasa Değişikliği Önerisinde Değişiklik Yapılması", Ankara Üniversitesi S.B.F. Dergisi, S. 64~ C. I.
  • GÖZLER, Kemal, "Anayasa Değişikliğine Dair Kanunlar Üzerinde Cumhurbaşkanının Yetkileri", Ankara Barosu Dergisi, Y. 59, C. S. 4.
  • GÖZLER, Kemal, "Hukukun Siyasetle İmtihanı Kim Sınıfta Kaldı?" Türkiye Günlüğü, S. S9.
  • GÖZLER, Kemal, "Cumhurbaşkanının Seçimi Konusunda Bir Açıklama", Türkiye Günlüğü, S. 89.
  • GÖZLER, Kemal (2001), Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi, 1. Baskı, Bursa.
  • GÖZLER, Kemal(2007), Anayasa Hukukuna Giriş, Ekin Kitabevi, II. Baskı, Bursa.
  • GÖZLER, Kemal (2008), Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Kitabevi, 5. Baskı, Bursa.
  • GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (2004), Açıklamalı Türk Anayasaları, Turhan Kitabevi, 5. Bası, Ankara.
  • GÖZÜBÜYÜK A., Şeref (2005), Yönetim Hukuku, Turhan Kitabevi, Güncelleştirilmiş 22. Bası, Ankara.
  • GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, İmaj Yayıncılık, 6. Bası, 2002 Ankara.
  • GÜRAN, Sait (2005), "Anayasa'da Değişiklik Yapan 4709 Sayılı Kanun Hakkında Düşünceler", Turhan ICitabevi, Armağan (Prof. Dr. A. Şeref Gözübüyük'e), Ankara.
  • İBA, Şeref: "Cumhurbaşkanınca Yayımlanması Kısmen Veya Tamamen Uygun Bulunmayan Kanunların Meclise Geri Gönderilmesi", Ankara Üniversitesi S.B.F. DergisiC. 52, S. 3.
  • İBA, Şeref (2004), 100 Soruda Anayasa, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
  • NEZİROĞLU, İrfan (2008), Türk Parlamento Hukukunun Temel Kavramları, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
  • ODYAKMAZ, Zehra, KAYMAK, Ümit ve ERCAN, İsmail (2010), Anayasa Hukuku İdare Hukuku, Güncelleşmiş 11. Bası, İkinci Sayfa, İstanbul.
  • ONAR, Erdal (1993), 1982 Anayasasında Anayasayı Değiştirme Sorunu, Ankara.
  • ONAR, Erdal (2008), "1982 Anayasasının 5678 Sayılı Kanunla Değiştirilmesi Süreci Üzerine Düşünceler", Yetkin Yayınlan, Armağan (Prof. Dr. Ergun Özbudun'a), Ankara.
  • ÖZBUDUN, Ergun (2008), Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınlan, Gözden Geçirilmiş 9. Baskı, Ankara.
  • POLATCAN, İsmet (1989), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Bayrak Yayıncılık, 1. Bası, İstanbul.
  • TANÖR, Bülent ve YÜZBAŞIOĞLU, Necmi (2001), Türk Anayasa Hukuku, Y.K.Y.,2. Baskı, İstanbul.
  • TEZÎÇ, Erdoğan, (1987) "Cumhurbaşkanının Geri Gönderme Yetkisi", Anayasa Yargısı, Ankara.
  • TEZİÇ, Erdoğan (2003), Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, 8. Bası, İstanbul.
  • TUNÇ, Hasan ve BİLİR, Faruk (2002), Anayasa Hukuku Uygulamaları, Nobel Yayın dağıtım, Ankara.
  • TÜRKÇE SÖZLÜK (2005), 10. Baskı, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara.
  • YILMAZ, Ejder (1992), Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, Genişletilmiş 4. Baskı, Ankara,
  • YOKUŞ, Sevtap (2004), "1982 Anayasası'na Göre Cumhurbaşkanının Anayasa Değişikliklerine, Yasalara ve Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin Yetkileri". Legal Yayıncılık, Armağan. (Bülent Tanör'e), İstanbul.
APA KESKİNSOY Ö (2010). Anayasada değişiklik yapma usulü. , 143 - 170.
Chicago KESKİNSOY Ömer Anayasada değişiklik yapma usulü. (2010): 143 - 170.
MLA KESKİNSOY Ömer Anayasada değişiklik yapma usulü. , 2010, ss.143 - 170.
AMA KESKİNSOY Ö Anayasada değişiklik yapma usulü. . 2010; 143 - 170.
Vancouver KESKİNSOY Ö Anayasada değişiklik yapma usulü. . 2010; 143 - 170.
IEEE KESKİNSOY Ö "Anayasada değişiklik yapma usulü." , ss.143 - 170, 2010.
ISNAD KESKİNSOY, Ömer. "Anayasada değişiklik yapma usulü". (2010), 143-170.
APA KESKİNSOY Ö (2010). Anayasada değişiklik yapma usulü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 143 - 170.
Chicago KESKİNSOY Ömer Anayasada değişiklik yapma usulü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12, no.2 (2010): 143 - 170.
MLA KESKİNSOY Ömer Anayasada değişiklik yapma usulü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.12, no.2, 2010, ss.143 - 170.
AMA KESKİNSOY Ö Anayasada değişiklik yapma usulü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2010; 12(2): 143 - 170.
Vancouver KESKİNSOY Ö Anayasada değişiklik yapma usulü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2010; 12(2): 143 - 170.
IEEE KESKİNSOY Ö "Anayasada değişiklik yapma usulü." Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12, ss.143 - 170, 2010.
ISNAD KESKİNSOY, Ömer. "Anayasada değişiklik yapma usulü". Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12/2 (2010), 143-170.