Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek
Yıl: 2023 Cilt: 22 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 498 - 543 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.20981/kaygi.1157016 İndeks Tarihi: 02-05-2023
Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek
Öz: Hakikat tartışmasının geçmişi, insanın varoluşunu anlamlandırma çabası kadar eski ve kadimdir. Felsefe alanında ise neredeyse her sorgulama bir şekilde hakikatle ilişkilidir. Antikçağ’dan itibaren hakikat şeyleri temsil etmenin kusursuzluğuna bağlanmış ve modern çağın ardından zihinsel işlemler üzerinde incelikli bir bilgi birikimiyle farklılaşan yanlarına rağmen ilerleme idesi bu parolayla ilişkili düşünülmüştür. Fakat postmodernizm sonrası mutlak ya da evrensel hakikat iddialarının reddi ile ortaya çıkan süreç, post-truth çağı mümkün kılmış görünmektedir. Fakat hakikatin yitirildiği, önemsizleştirildiği ve görmezden gelindiği, din ve felsefenin ardından bilimin de itibarsızlaştırıldığı, her şeyin birer yoruma indirgendiği bir dönemi anlamak için kullanılan post-truh sözcüğünün ne olduğu üzerinde halen mutlak bir uzlaşı bulunmamaktadır. Bu nedenle hakikatin önemsizleşmesi üzerinden anlatılan bugünkü toplumsal durumun öncelikle felsefi açıdan araştırılması gerekmektedir. Bu doğrultuda çalışmada doğruluk, gerçeklik ve hakikat kavramlarının felsefi görünümleri açıklanmış ve doğruluk ölçütlerinden söz edilmiştir. Ardından “post-truth” kavramı hakkında literatüre dayalı bir inceleme yapılarak post-truth dönem ile postmodernizmin ilişkisini belirlemek amaçlanmıştır. Konunun kavramsal arka planı çok eski zamanlara kadar gitmektedir. Kavramsal arka planından hareketle, özellikle son dönemdeki değişikliklere ilişkin açıklamalar dikkate alınmıştır. Bu konuda başta yalan olgusu olmak üzere iletişim araçlarının yaygınlaşması, kişiselleşmesi ve sosyal medyanın etkileri üzerinde durulmuştur. Bu değerlendirmeler sonucunda ne tür çözüm önerileri getirilebileceğine dair çıkarımlar ortaya konulmuştur. Özellikle sosyal medya ile ivme kazanan post-truth çağın tarihsel sürecine göz atılarak hakikat kavrayışının nasıl bir dönüşüm yaşadığı, hakikatin önemini yitirmesinin yol açacağı zararlardan nasıl korunabileceği tartışılmıştır.
Anahtar Kelime: Re-Consıderıng Post-Truth Concept
Öz: The history of the discussion of the truth is as old and ancient as the effort to make sense of human existence. In the field of philosophy, almost every questioning is related to truth in some way. Since ancient times, the truth has been tied to the perfection of representing things, and after the modern age, the idea of progress has been thought to be related to this password, despite its differentiating aspects with a sophisticated knowledge on mental processes. But the process that emerged with the rejection of absolute or universal truth claims after postmodernism seems to have made the post-truth age possible. However, there is still no absolute consensus on what the word post-truh is, which is used to understand a period when the truth was lost, trivialized, and ignored, religion and philosophy followed by science were discredited and everything was reduced to an interpretation. For this reason, today's social situation, which is told through the trivialization of truth, should be investigated primarily from a philosophical point of view. In this direction, the philosophical aspects of the concepts of correctness, reality and truth are explained, and accuracy criteria are mentioned in this study. Afterwards, it was aimed to determine the relationship between the post-truth period and postmodernism by making a literature-based review about the concept of “post-truth”. The conceptual background of the subject goes back to ancient times. Starting from the conceptual background, especially the explanations regarding the recent changes have been considered. In this regard, the prevalence and personalization of communication tools, especially the lie phenomenon, and the effects of social media are emphasized. As a result of these evaluations, inferences about what kind of solution suggestions can be made have been put forward. By looking at the historical process of the post-truth age, which gained momentum with social media, it was discussed how the perception of truth experienced a transformation and how it could be protected from the harms caused by the loss of importance of truth.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Aristoteles (2006). Metafizik. (çev. A. Arslan). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- Aristoteles (2007). Sofistlerin Çürütmeleri Üzerine. (çev. O. Özügül). İstanbul: Say Yayınları.
- Asch, S. E. (1955). Opinions and Social Pressure. Scientific American, N/V. 193, 31-35.
- Asch, S. E. (1956). Studies of independence and conformity: I. A minority of one against a unanimous majority. Psychological monographs: General and Applied, 70(9),1.
- Bacon, R. (1900). Opus Maius. (çev. J. H. Bridges). Oxford.
- Baç, M. (2021). Hakikatin Savuşturulması, Ötelenmesi ve Geri Dönüşü Üzerine. Pasajlar, Post-Truth Çağı. 4, 17-35.
- Bagdikian, B. H. (2004). The New Media Monopoly. Boston: Beacon Press.
- Ball, J. (2017). Post-truth: how bullshit conquered the World. UK: Biteback Publishing. Bernays, E. (1928). Propaganda, New York: H. Liveright.
- Boney, N. (2018). After the Fact: The Erosion of Truth and the İnevitable Rise of Donald Trump. New York: Prometheus Books.
- Carole, C. (2017). I begrudge every hour I have to spend worrying about politics. The Guardian. Erişim Tarihi: 20.03.2019 (https:// www.theguardian.com/science/2017/feb/12/daniel-dennett-politics-bacteria-bach-back- dawkinstrump-interview).
- Chen, T. (2017). Is postmodernism to blame for post-truth? Philosophy Talk. Erişim Tarihi: 05.08.2022. (https://www.philosophytalk.org/blog/postmodernism-blame-post- truth).
- Cornford, F. M. (2012). Platon’un Bilgi Kuramı. (Çev. A. Cevizci). Gündoğan Yayınları.
- Debord, G. (2012). Gösteri Toplumu. (Çev. A. Emekçi & O. Taşkent). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Dunning, D. (2005). Self-insight, roadblocks and detourson the path to knowing thyself. Newyork: Psychology Press.
- Dunning, D., Heath, C., Suls, J. M. (2004). Flawed Self-Assessment Implications for Health, Education, and theWorkplace. Psychological Science In The Publıc Interest, 5(3), 69- 107.
- Eagleton, T. (1999). Postmodernizmin Yanılsamaları. (Çev. M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Feldman, R. (2009). The Liar in Your Life, The Way to Truthful Relationships. New York: Hachette Book Group.
- Ferraris, M. (2014). Manifesto of new realism . (Trans. Sarah De Sanctis). USA: State University of New York Press.
- Festinger, L.A. (1957). A Theory of Cognitive Dissonance, Stanford, Cal.: Stanford University Press.
- Feyerabend, P. (1991). Özgür Bir Toplumda Bilim. (Çev. A. Kardan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Feyerabend, P. (1996). Yönteme Karşı. (Çev. E. Başer). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Foucault, M. (2001). Kendini Bilmek. (Çev. G. Ç. Güven). İstanbul: Om Yayınevi.
- Foucault, M. (2003). Cinselliğin Tarihi. (Çev. H. U. Tanrıöver). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Foucault, M. (2015). Öznenin Yorumbilgisi. (Çev. F. Keskin). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Foucault, M. (2019). Özne ve iktidar. (Çev. F. Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Guthrie, W.K.C. (1971). The Sophist. Cambridge: Cambridge University Press.
- Han, B. C. (2015). The Transparency Society. (Trans. E. Butler). California: Stanford University Press.
- Heidegger, M. (2004). Hakikatin Özü Üzerine (çev. N. Aday). Tezkire Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilim Dergisi, 36-37, 125-148.
- Heywood, A. (2004). Political Theory an Introduction. London: Palgrave Macmillan.
- Hume, D. (1739). A Treatise of Human Nature. Oxford: Clarendon Press.
- Hyvönen, M. (2018). As a matter of fact: journalism and scholarship in the post-truth era. (ed. Michael A. Peters vd.) Post-Truth, Fake News Viral Modernity & Higher Education (p. 121-133). Singapur: Springer
- Kağıtçıbaşı, Ç. (2006). Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
- Kahneman D., Tversky, A. (1974). Judgement Under Uncertainty: Heuristics and biases. Science. 185(4157), 1124–1131.
- Kant, I. (2002). Theoretical Philosophy After 1781. (Ed. H. Allison & P. Heat). Cambridge: Cambridge University Press.
- Kakutani, M. (2019). Hakikatin Ölümü, Trump Çağında Yalancılık Sanatı. (Çev. C. Mizrahi). İstanbul: Doğan Kitap.
- Keyes, R. (2006). The Post-truth Era: Dishonesty and Deception in Contemporary Life. US: St. Martin’s Publishing Group.
- Keyes, R. (2019). Hakikat Sonrası Çağ, Günümüz Dünyasında Yalancılık ve Aldatma. (Çev. D. Özçetin). Ankara: Delidolu Yayınları.
- Kuhn, T. S. (1995). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. (Çev. N. Kuyaş). İstanbul: Alan Yayıncılık.
- Kuhn, T. S. (2008). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. (Çev. N. Kuyaş). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
- Kruger, J. & Dunning, D. (1999). Unskilled And Unaware Of İt: How Difficulties İn Recognizing One’s Own İncompetence Lead To İnflated Self-Assessments. Journal Of Personality And Social Psychology. 77(6), 1121-1134.
- Lakatos, I. (2014). Bilimsel Araştırma Programlarının Metodolojisi. (Çev. D. Uygun) İstanbul: Alfa Yayınları.
- Lambeth, E. B. (1998). Public Journalism As A Democratic Practice. Assessing Public Journalism. (Ed. Lambeth, Edmund B. Philip E. Meyer and Esther Thorson), Colombia and London: Universiy of Missouri Press.
- Llorente, A, J. (2017). The post-truth era: reality vs. perception. UNO, N. 27, 8-10.
- Locke, J. (2004). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. (Çev. V. Hacıkadiroğlu). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Lyotard, J. F. (1990). Postmodern Durum. (Çev. A. Çiğdem). İstanbul: Arı Yayınları.
- Megill, A. (1998). Aşırılığın Peygamberleri. (Çev. T. Birkan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- McIntyre, L. (2018). Post-truth. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
- McIntyre, L. (2019). Hakikat Sonrası. (Çev. M. F. Biçici). İstanbul: Tellekt.
- Milgram, S. (1963). Behavioral Study of Obidence. Journal of Abnormal and Psychology. 67(4), 371-378.
- Milgram, S. (1965). Liberating Effects of Group Pressure. Journal of Personality and Social Psychology. 1 (2), 127-134.
- Newman, S. (2006). Bakunin’den Lacan’a Anti-Otoriteryanizm ve İktidarın Altüst Oluşu. (Çev. K. Kızıltuğ). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- O’Connor, D. J. (1975). The Correspondence Theory of Truth. London: Hutchison.
- Platon (2002). Devlet. (Çev. S. Eyuboğlu & M. A. Cimcoz), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Platon (2014). Theaitetos (çev. M. Gökberk). Diyaloglar. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Ramsey, F. P. (1927). Facts and Propositions. Aristotelian Society Supp. 7(1), 153-170.
- Rorty, R. (1979). Philosophy and The Mirror of Nature. New Jersey: Princeton University Press.
- Rorty, R. (1995). Contingency, Irony and Solidarity. Cambridge: Cambridge University Press.
- Schindler, S. (2020). The Task of Critique in Times of Post-truth Politics. Review of International Studies Review of international Studies, 46 (3), 376-394.
- Şerif M., Şerif, C. W. (2006). Sosyal Normların Oluşumu ve Otokinetik Etki Deneyi (çev. M. Atakay &A. Yavuz). Otoriteryen Kişilik. İstanbul, 127-187.
- Terzi, A. (2020). Post-Truth Kavramı ve Türkçe Karşılıkları Üzerine. Türk Dili. S. 820, s. 80-86.
- Tesich, S. (1992). A Government of Lies. The Nation.
- Tesich, S. (2021). Yalanlar Rejimi (çev. E. E. Ercan). Cogito, Hakikat Sonrası. 104, 23- 29.
- Virilio, P. (2003). Enformasyon Bombası. (Çev. İ. K. Şahin). İstanbul: Metis Yayıncılık.
- Wason, P. C. (1960). On the Failure to Eliminate Hypotheses in a Conceprual Task. Quarterly Journal of Experimental Psychology 12, 129-140.
- Wittgenstein, L. (2000). Felsefi Soruşturmalar. (Çev. D. Kanıt). İstanbul: Küyerel Yayınları.
- Word of The Year. Erişim Tarihi: 09.07.2022 (https://languages.oup.com/word-of- the-year)
- Zarzalejos, J. A. (2017) Communıcatıon, Journalısm And Fact-Checking. UNO. N. 27, 11-13.
- https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/posttruth (Erişim Tarihi: 21.02.2022)
- https://www.aa.com.tr/tr/dunya/zuckerberg-ozur- diledi/1153990#:~:text=Zuckerberg%2C%20yalan%20haberler%2C%20se%C3%A7imle re%20etkiler,%C3%B6z%C3%BCr%20dilerim.%22%20ifadesini%20kulland%C4%B1. (Erişim Tarihi: 09.03.2022)
- https://www.ensonhaber.com/teknoloji/facebook-algoritmasi-ofke-ve-yalan- haberleri-destekliyor (Erişim Tarihi: 09.03.2022)
- https://evrimagaci.org/semantik-doygunluk-ve-donusum-etkisi-ust-uste-cok-defa- tekrar-edilen-kelimeler-neden-anlamini-yitiriyor-veya-anlam-degistiriyor-3761. (Erişim Tarihi: 19.02.2023)
- https://www.mepanews.com/yaniltici-gerceklik-etkisi-surekli-tekrar-etmek- yalanin-dogru-kabul-edilmesine-neden--29751h.htm (Erişim Tarihi: 19.02.2023)
| APA | Selim F (2023). Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. , 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| Chicago | Selim Ferdi Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. (2023): 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| MLA | Selim Ferdi Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. , 2023, ss.498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| AMA | Selim F Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. . 2023; 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| Vancouver | Selim F Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. . 2023; 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| IEEE | Selim F "Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek." , ss.498 - 543, 2023. 10.20981/kaygi.1157016 |
| ISNAD | Selim, Ferdi. "Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek". (2023), 498-543. https://doi.org/10.20981/kaygi.1157016 |
| APA | Selim F (2023). Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22(1), 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| Chicago | Selim Ferdi Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 22, no.1 (2023): 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| MLA | Selim Ferdi Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, vol.22, no.1, 2023, ss.498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| AMA | Selim F Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. 2023; 22(1): 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| Vancouver | Selim F Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi. 2023; 22(1): 498 - 543. 10.20981/kaygi.1157016 |
| IEEE | Selim F "Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek." Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 22, ss.498 - 543, 2023. 10.20981/kaygi.1157016 |
| ISNAD | Selim, Ferdi. "Post-Truth Kavramı Üzerine Yeniden Düşünmek". Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi 22/1 (2023), 498-543. https://doi.org/10.20981/kaygi.1157016 |
