Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946
Yıl: 2022 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 177 - 201 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/jas.2022.24119 İndeks Tarihi: 02-05-2023
Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946
Öz: Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde devletin beden terbiyesi politikalarına paralel olarak sporun kamusal alanda sergilenmesi, yaygın olmayan sporların yaygınlaştırılması ve spor etkinliklerinin rekreatif boş zaman etkinliğine dönüşmesinde spor kulüplerinin aracılığı önemlidir. 1922-1946 olarak belirlenen tarih aralığında Ankara spor kulüplerinin, farklı niteliklere sahip modern boş zaman etkinliklerini ve bu etkinliklerin yeni “mahallerini” (locales) üretmiş olduğu görülmüştür. Farklı spor branşlarında etkin olan spor kulüpleri, düzenledikleri veya dâhil oldukları rekreatif boş zaman etkinlikleri aracılığıyla kentli için aidiyet, eğlence ve dinlence gibi yeni anlamlar üreterek gündelik hayat bağlamında kent mekânının dönüşümünde etkin role sahip olmuşlardır. Çalışmada, modern bireyin, toplumun ve mekânın inşa edildiği yeni başkent Ankara’da, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (TİCİ) ile sporda kurumsallaşmanın başladığı 1922 yılından spor etkinliklerinin örgütlü bir kitleselliğe ulaştığı 1946 yılına kadar, etkin olan spor kulüpleri ve kulüplerin düzenlediği veya dâhil oldukları spor etkinlikleri spor müsabakaları, spor şenlikleri, yıldönümü kutlamaları, yıllık kongreler gibi spor etkinlikleri ve etkinliklerin gerçekleştiği mahaller araştırılmıştır. Bu bağlamda çalışmada, spor etkinliklerinin rekreatif boş zaman etkinliklerine dönüşümü ile kulüplerin bu etkinlikler aracılığıyla gündelik hayatı ve kent mekânını yeniden üretme ilişkileri, farklı tür etkinlikler ve etkinliklerin gerçekleştiği farklı ölçek ve nitelikteki mahaller üzerinden incelenmiştir. Birincil kaynakları araştırmanın temeline koyan çalışmada gündelik hayat pratiklerinin takip edilebildiği, günlük süreli yayınlardan Ankara’da yayımlanmış olan Hakimiyet-i Milliye [1934’ten itibaren Ulus] gazetesi, araştırmanın beslendiği en önemli kaynak olmuştur. Bununla birlikte Resimli Uyanış (Servet-i Fünun) ve Gol Spor gibi haftalık olarak yayımlanan dergiler de incelenmiş ve elde edilen kayıtlardan araştırma nesnelerine ilişkin mekân odaklı okumalar ve analizler yapılmıştır.
Anahtar Kelime: The Transformation of Ankara Sports Clubs’ Activities into Recreational Leisure Activities and the Production of New Locales: 1922-1946*
Öz: In the early period of the Republic of Turkey, sports clubs played a critical role in the promotion of sports in the public sphere, particularly less widespread sports, and the transformation of sporting activities into recreational leisure activities. This was all done in line with the physical training policies of the state. During this period, Ankara sports clubs introduced different qualities to modern leisure activities within new ‘locales’, and so played an active role in the transformation of urban space. They did this through the use of recreational leisure activities to emphasise a sense of belonging, entertainment, and recreation amongst the citizens. This study considers the sporting events, as well as the locales where they took place, that were organized by sport clubs in Ankara, the new capital. The period considered begins in 1922, when the institutionalization of sports began with the formation of The Turkish Alliance of Associations Promoting Exercise, until 1946 when the sporting activities were more comprehensively organised. Analysis of the transformation of sports activities into recreational leisure activities, as well as the role of sports clubs in redefining daily life and urban space, considers a variety, in terms of scales and qualities, of activities and locales. The Ankara daily newspaper Hakimiyet-i Milliye [which was renamed Ulus in 1934), was the main primary source used in this study, although certain weekly magazines, such as Resimli Uyanış, (Servet-i Fünun) and Gol Spor, were used to obtain further information and analysis of events and locations.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Alanyalı Aral, E. (2018). Mimarlıkta yaratıcı haritalama: “ya- şanmış mekân”ı görünür kılmak üzerine. Mimarlık. 399, 62-71.
- Alanyalı Aral, E. (Ed.). (2019). Dosya 42: ilişkisel bir eylem ola- rak haritalama. Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
- Alpagut, L. (2017). Ankara’daki spor mekânları üzerinden bir gençlik tahayyülü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(53), 921-932
- Ankara’da dünkü maçlar. (1931, 22 Mart). Hakimiyet-i Milliye, s. 4.
- Ankara’da kayak sporları. (1934, 29 Ocak). Hakimiyet-i Milliye, s. 5.
- Ankara Gücünün dokuzuncu yıldönümü. (1935, 30 Ağustos). [kupür]. Ulus, s. 5.
- Ankara gücü dokuzuncu yıldönümünü kutladı. (1935, 1 Eylül). [kupür]. Ulus, s.1.
- Ankara Haftasının koşusu biterken. (1932, 9 Nisan). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye s. 5.
- Ankara Haftası Şehir Koşusu. (1932, 8 Nisan). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye s. 2.
- Atlı Spor Kulübünün Danslı Yemeği. (1933, 11 Nisan). Hakimiyet-i Milliye, s. 4.
- Atlıspor kulübünün dünkü gezintisi. (1934, 28 Nisan). Hakimiyet-i Milliye, s. 6.
- Arnold, D., Altan Ergut, E. ve Özkaya, B. T. (Eds.). (2006). Ret- hinking architectural historiography. London: Routledge.
- Aydın, M. B. (2018). Ankara’nın sosyo kültürel bir değeri ola- rak MKE Ankaragücü: taraftarların gözünden kent ve ku- lüp. Ankara Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-22.
- Bayraktar, N. (2016) Başkent Ankara’da Cumhuriyet sonrası yaşanan büyük değişim: modern yaşam kurgusu ve modern mekânlar. Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(1), 67-80.
- Bu haftaki yarışlar çok heyecanlı olmuştur. (1932, 28 Mayıs). Hakimiyet-i Milliye, s. 5.
- Bican, N.B. (2009). Kentsel mekânın toplumsal dahil ediciliğinin spor yoluyla arttırılması: Ankara’daki 19 Mayıs stadyum bölgesinin durumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Bisiklet Şehir Koşusu. (1935, 30 Aralık). Ulus, s. 8.
- Cantek, F. ve Yarar, B. (2009). Erken Cumhuriyet Dönemi dergi ve gazetelerinde spor ve kadın (1928-1960), İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 29, 201-218.
- Cosgrove, D. (2005) Maps, mapping, modernity: art and car- tography in the Twentieth Century. Imago Mundi, 57(1), 35–54.
- Dündar, F. (1930, 16 Şubat). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye, s. 4. Dünkü Atlıspor. (1935, 12 Ocak). [kupür]. Ulus, s. 3.
- Dünkü Futbol Maçları. (1934, 24 Mart). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye s. 10.
- Fişek, K. (1983). Türkiye’de Spor. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Giddens, A. (1986). The constitution of society outline of the the- ory of structuration. University of California Press.
- Güven, Z. (2019). Toplumsal dönüşüm çerçevesinde değişen anlam ve kullanımlarıyla “boş zaman” sosyolojisi. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 59(2), 1125-1148.
- Haywood, L., Kew, F., Bramham, P., Spink J., Capenerhurst, J. ve Henry, I. (1995). Understanding leisure. Cheltenham: Stanley Thornes.
- Jenkins, J. ve Pigram, J. (Eds.). (2003). Encyclopedia of leisure and outdoor recreation. Routledge.
- Karaküçük, S. (2005). Rekreasyon: boş zamanları değerlendir- me. Ankara: Gazi Kitabevi.
- Kavaklıdere Tenis Kortu’nda. (1932, 28 Mayıs). Hakimiyet-i Milliye, s. 5.
- Kocalar, A. C. (2020). Rekreasyon/Rekreaktif-Oyun ve Spor Alanlarının (ROSA) kentsel tasarımı ve planlanması (uygu- lama örnekleri. İdealkent, 31(11), 2054-2083.
- Korkmaz, S. (2019). Spor kültüründe miras aktarımı: Ankara 19 Mayıs Stadyumu yıkımı örneği. Spormetre, 17(3), 9-22.
- Korkmaz, Z. (2007). Ankara 19 Mayıs Stadyumu’nu (Anka- ra Milli Stadı’nı) Okuma: Erken Cumhuriyet Dönemi’nde mekân, toplumsal yaşantı ve ideoloji İlişkisi. Yayımlanma- mış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Koşu Mahallinde. (1932, 28 Mayıs). Hakimiyet-i Milliye, s. 5. Muhafız Gücü dün on ikinci yıldönümünü kutladı. (1935, 2 Haziran). [kupür]. Ulus, s.1.
- Özdemir, D. (2004). Ankara Hipodromu: Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye’sinde milli bayram kutlamaları, 1923-1938.
- Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, ODTÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Özgenel, L. (2017). Tennis in Republican Turkey and Ankara: The emergence of sport as a society and space. TÜBA-KED, 16, 11-33.
- Rodgers, B. (1969). Leisure and recreation. Urban Studies, 6(3), 368-384.
- Salihoğlu, T. ve Türkoğlu, H. (2016). İstanbul’daki boş zaman değerlendirme mekânlarının dağılımı üzerine niceliksel bir değerlendirme. Planlama, 26(3), 205-218.
- Saner, M. (2014). Boşluğun bir felsefesi: Ankara Hipodromu ve sonrası. Yayımlanmamış Doktora Tezi, ODTÜ, Fen Bilim- leri Enstitüsü, Ankara.
- Tanrıkulu, D. (1985). Ankara’da eğlence yaşamı 1928-38. Mi- marlık, 2-3, 22-27.
- T.İ.C.İ Ankara Mıntıkası Kongresi açıldı (1933, 15 Temmuz). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye, s.3.
- Türkiye Başpehlivanlık Müsabakalarına Başlandı. (1932, 30 Ey- lül). Hakimiyeti Milliye, s. 4.
- Türkyılmaz, M. (2015). Ankara’da havuzbaşları: 1923-1950. Ankara Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-136.
- Yarar, B. (2014). Osmanlı’dan Cumhuriyete geçiş süreci ve Er- ken Cumhuriyet Dönemi Türkiyesi’nde modern sporun kuruluşu. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (21), 301-317.
- Yarın Karadeniz’de Yüzme Müsabakalarımız Var. (1932, 11 Ağustos). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye, s.1.
- Yüzme Müsabakamız Çok Heyecanlı Oldu. (1932, 20 Ağustos). [kupür]. Hakimiyet-i Milliye, s.1.
APA | ERTÜRKMEN AKSOY B, MEMLÜK ÇOBANOĞLU N, KAPUSUZ BALCI B (2022). Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. , 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
Chicago | ERTÜRKMEN AKSOY BENGİ SU,MEMLÜK ÇOBANOĞLU NİHAN OYA,KAPUSUZ BALCI BILGE BERIL Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. (2022): 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
MLA | ERTÜRKMEN AKSOY BENGİ SU,MEMLÜK ÇOBANOĞLU NİHAN OYA,KAPUSUZ BALCI BILGE BERIL Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. , 2022, ss.177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
AMA | ERTÜRKMEN AKSOY B,MEMLÜK ÇOBANOĞLU N,KAPUSUZ BALCI B Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. . 2022; 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
Vancouver | ERTÜRKMEN AKSOY B,MEMLÜK ÇOBANOĞLU N,KAPUSUZ BALCI B Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. . 2022; 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
IEEE | ERTÜRKMEN AKSOY B,MEMLÜK ÇOBANOĞLU N,KAPUSUZ BALCI B "Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946." , ss.177 - 201, 2022. 10.5505/jas.2022.24119 |
ISNAD | ERTÜRKMEN AKSOY, BENGİ SU vd. "Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946". (2022), 177-201. https://doi.org/10.5505/jas.2022.24119 |
APA | ERTÜRKMEN AKSOY B, MEMLÜK ÇOBANOĞLU N, KAPUSUZ BALCI B (2022). Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. Ankara Araştırmaları Dergisi, 10(2), 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
Chicago | ERTÜRKMEN AKSOY BENGİ SU,MEMLÜK ÇOBANOĞLU NİHAN OYA,KAPUSUZ BALCI BILGE BERIL Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. Ankara Araştırmaları Dergisi 10, no.2 (2022): 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
MLA | ERTÜRKMEN AKSOY BENGİ SU,MEMLÜK ÇOBANOĞLU NİHAN OYA,KAPUSUZ BALCI BILGE BERIL Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. Ankara Araştırmaları Dergisi, vol.10, no.2, 2022, ss.177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
AMA | ERTÜRKMEN AKSOY B,MEMLÜK ÇOBANOĞLU N,KAPUSUZ BALCI B Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2022; 10(2): 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
Vancouver | ERTÜRKMEN AKSOY B,MEMLÜK ÇOBANOĞLU N,KAPUSUZ BALCI B Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946. Ankara Araştırmaları Dergisi. 2022; 10(2): 177 - 201. 10.5505/jas.2022.24119 |
IEEE | ERTÜRKMEN AKSOY B,MEMLÜK ÇOBANOĞLU N,KAPUSUZ BALCI B "Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946." Ankara Araştırmaları Dergisi, 10, ss.177 - 201, 2022. 10.5505/jas.2022.24119 |
ISNAD | ERTÜRKMEN AKSOY, BENGİ SU vd. "Ankara Spor Kulüpleri Etkinliklerinin Rekreatif Boş Zaman Etkinliğine Dönüşümü ve Yeni “Mahal”lerinin Üretimi: 1922-1946". Ankara Araştırmaları Dergisi 10/2 (2022), 177-201. https://doi.org/10.5505/jas.2022.24119 |