Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi
Yıl: 2023 Cilt: 0 Sayı: 109 Sayfa Aralığı: 53 - 77 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.36484/liberal.1192489 İndeks Tarihi: 02-05-2023
Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi
Öz: Din ile sosyo-politik hayat arasındaki ilişkilerin mahiyeti meselesi, uzun zamandan beri önemli bir tartışma konusu olmuştur. Lâiklik, bu ilişkinin somutlaştığı modellerden biridir. Farklı varyantları olsa da lâiklik nihaî tahlilde, din ile siyasetin birbirinden ayrılmasını ifade eder. Bir sosyo-politik örgütlenme biçimi olarak laiklik lehinde yaygınlıkla kullanılan argümanlar özgürlük, adalet, barış, hoşgörü ve demokrasi gibi kavramlardan oluşmaktadır. Ancak bunların sadece lâik paradigmaya ait olmamaları bir yana, görmezden gelinemeyecek denli dinsel köken ve muhtevaya sahip olduklarına dair iddialar vardır. Bir yandan tarihsel süreklilik, diğer yandan din ile sosyal hayatın karşılıklı etkileşimleri göz önünde bulundurulduğunda, mezkûr iddiaların mesnetsiz olmadıkları anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, mezkûr argümanlar dizisinin özsel olarak lâik olup olmadıklarını ve sadece lâik rejimlerle mi tetabuk halinde olduklarını ilgili tartışmalar ışığında irdelemektir.
Anahtar Kelime: How Secular Are the Arguments in Favor of Secularism? A Retrospective Reading Essay on the Constitutive Elements of the Secular Paradigm
Öz: The question of the nature of the relations between religion and socio-political life has long been an important topic of discussion. Although it has different variants, secularism ultimately refers to the separation of religion and politics. The arguments commonly used in favor of secularism as a form of socio-political organization consist of concepts such as freedom, justice, peace, tolerance and democracy. However, there are claims that they do not only belong to the secular paradigm, but that they have religious origins and contents that cannot be ignored. Considering the historical continuity on the one hand and the mutual interactions of religion and social life on the other, it is understood that the aforementioned claims are not groundless. This study aims to examine whether the aforementioned set of arguments is intrinsically secular and whether they are compatible only with secular regimes in the light of the relevant discussions.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abdurrahman, T. (2021). Dinin Ruhu. (çev. Soner Gündüzöz). İstanbul: Pınar Yayınları.
- Asad, T. (2006). Sekülerliğin Biçimleri Hıristiyanlık, İslamiyet ve Modernlik. (çev. Ferit Burak Aydar). İstanbul: Metis Yayınevi.
- Aşut, A. (2017, 23 Ocak). “Liberallerin Laiklerle Derdi Ne?”, Birgün Gazetesi. Erişim adresi: https://www.birgun.net/haber/liberallerin-laiklerle-derdi-ne-144139. Erişim tarihi: 05.04.2022.
- Bal, H. (2014). Siyaset Felsefesinde Ele Alınış Biçimiyle Özgürlük Meselesi (Üç Farklı Özgürlük Anlayışı). Electronic Turkish Studies, 9(2), 291-304.
- Bal, H. ve Bal, M. (2022). Klâsik Çağın İcadından Modern Dönemin Keşfine: Siyasal Temsilin Dinsel Öyküsü. Karadeniz Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 3(3), 181-202.
- Batuhan, H. (1959). Batı’da Tolerans Fikrinin Gelişmesi I. İstanbul: Anıl Yayınevi.
- Baubérot, J. (2008). Dünyada Laiklik. (çev. Ertuğrul C. Gürcan). İstanbul: Dergah Yayınları.
- Baubérot, J. (2009). Laiklik Tutku ile Akıl Arasında. (çev. Alev Er). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Benoist, A. de. (2002). Critiques Théoriques. Lausanne: Suisse: L’Age d’Homme.
- Birch, A. H. (1993). The Concepts and Theories of Modern Democracy. New York: Routledge.
- Brague, R. (2007). Un Régime Autre Que la Théocratie Est-İl Possible?. Revue D’éthique et de Théologie Morale. (1), 103-123.
- Çağrıcı, M. (2022a). Adalet. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) içinde. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/adalet#1-ahlak. Erişim tarihi: 04.04.2022.
- Çağrıcı, M. (2022b). Müsamaha. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) içinde. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/musamaha. Erişim tarihi: 23.03.2022.
- Cassin, R. S. (2011). From the Ten Commandments to the Rights of Man. Erişim adresi: http://renecassin.over-blog.com/article-from-the-ten-commandments-to-the-rightsof-man-72080499.html. Erişim tarihi: 20.07.2015.
- Copson, A. (2019). Secularism: A Very Short Intraduction. Oxford: Oxford University Press.
- Ergin, B. (2018). Adalet Kavramı. Erişim adresi: https://berinergin.com/adalet-kavrami/. Eri- şim tarihi: 10.03.2022.
- Gallie, W. B. (2021). Özünde Tartışmalı Kavramlar. (çev. Hüseyin Bal). Liberal Düşünce Dergisi. 26(104), 187-209.
- Gözaydın, İ. (2019). 2+2=4? Seküler, Sekülerleşme, Sekülerizm ve Laiklik. Cogito, (94), 140-150.
- Gray, J. (2013). Kara Ayin Apokaliptik Din ve Ütopyanın Ölümü. (çev. Bahar Tırnakçı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Gunn, T. J. (2016). Din Özgürlüğü ve Laisite ABD ile Fransa Arasında Bir Karşılaştırma. (çev. Hüseyin Bal ve Ömer Faruk Altındaş). Ankara: Liberte Yayınları.
- Gürkan, S. L. (2022). Diğer Dinlerde (Müsamaha). Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) içinde. Erişim adresi: https://islamansiklopedisi.org.tr/musamaha. Erişim tarihi: 23.03.2022.
- Habermas, J. (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (çev. Mithat Sancar ve Tanıl Bora). İstanbul: İletişim Yayınevi.
- Held, D. (2006). Models of Democracy, Cambridge: Polity Press.
- Heywood, A. (2011). Siyasetin Temel Kavramları. (çev. Hayrettin Özler). Ankara: Adres Yayınları.
- Ilıcak, N. (2008). Laiklik ve Laikçilik, Sabah Gazetesi, Erişim adresi: https://www.sabah.com. tr/yazarlar/ilicak/2008/06/14/laiklik_ve_laikcilik. Erişim tarihi: 10.04.2022.
- İnayet, H. (1988). Çağdaş İslami Siyasi Düşünce. (çev. Yusuf Ziya). İstanbul: Yöneliş Yayınları.
- Johnston, D. C. (2011). Justice and Injustice. George Thomas Kurian (Ed.). The Encyclopedia of Political Science içinde (s.81-85). New York: Sage Publications.
- Kızılabdullah, Ş. (2018). Dinlerde Barışın Teolojik Temelleri: Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam. Dini Araştırmalar Dergisi, 21(53), 169-186.
- Köse, A. (2002). Sekülerizm Sorgulanıyor. Ali Köse (ed.). İstanbul: Ufuk Kitapları.
- Kur’ân-ı Kerîm Meâli. (2022). Diyanet İşleri Başkanlığı. Erişim adresi: https://kuran.diyanet. gov.tr/tefsir. Erişim tarihi: 05.04.2022.
- Kuru, A. T. (2011). Pasif ve Dışlayıcı Lâiklik ABD, Fransa ve Türkiye. (çev. Eylem Çağdaş Babaoğlu). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Labrousse, E. (2003). Hoşgörü. Philippe Raynaud ve Stephane Rials (Ed.). Siyaset Felsefesi Sözlüğü içinde (s. 379-383). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Locke, J. (2017). Hoşgörü Üstüne Bir Mektup. (çev. Melih Yürüşen). Ankara: Liberte Yayınları.
- Meriç, C. (2005). Bu Ülke. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Mill, J. S. (2004). Hürriyet Üstüne. (çev., M. Osman Dostel). Ankara: Liberte Yayınları.
- Moller, J. (2019). The Catholic Invention of Representative Government, The American İnterest içinde. Erişim adresi: https://www.the-american-interest.com/2019/01/24/ the-catholic-invention-of-representative-government. Erişim tarihi: 26.03.2022.
- Okur, M. (2009). Sevâd-ı Âzâm Üzerine. Erişim adresi: https://www.fikih.info/sevadi-azam-uzerine/. Erişim tarihi: 26.03.2022.
- Rawls, J. (2017). Bir Adalet Teorisi. (çev. Vedat Ahsen Coşar). Ankara: Phoenix Yayınevi.
- Roy, O. (2006). İslama Karşı Laiklik. (çev. Ender Bedisel). İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
- Said, C. (1986). Bireysel ve Toplumsal Değişmenin Yasaları. (çev. İlhan Kutluer). İstanbul: İnsan Yayınları.
- Schmitt, C. (2005). Siyasal İlahiyat. (çev. Emre Zeybekoğlu). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
- Stepan, A. (2012). Religion, Democracy, and The “Twin Tolerations”. Timothy Samuel Shah, Alfred Stepan, and Monica Duffy Toft (ed.). Rethinking Religion and World Affairs içinde (s. 55-73). Oxford: Oxford University Press.
- Taylor, C. (1998). Modes of Secularism. Rajev Bhargava (ed.). Secularism and lts Critics içinde (s. 31-53). Delhi: Oxford University Press.
- Tevrat. (2022). Kutsal Kitap. Erişim adresi: https://www.kutsalkitap.org. Erişim tarihi: 10.04.2022.
- Vergin, N. (2000). Din, Toplum ve Siyasal Sistem. İstanbul: Bağlam Yayınları.
| APA | BAL H, BAL M (2023). Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. , 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| Chicago | BAL Hüseyin,BAL MUSTAFA Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. (2023): 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| MLA | BAL Hüseyin,BAL MUSTAFA Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. , 2023, ss.53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| AMA | BAL H,BAL M Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. . 2023; 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| Vancouver | BAL H,BAL M Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. . 2023; 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| IEEE | BAL H,BAL M "Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi." , ss.53 - 77, 2023. 10.36484/liberal.1192489 |
| ISNAD | BAL, Hüseyin - BAL, MUSTAFA. "Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi". (2023), 53-77. https://doi.org/10.36484/liberal.1192489 |
| APA | BAL H, BAL M (2023). Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. Liberal Düşünce, 0(109), 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| Chicago | BAL Hüseyin,BAL MUSTAFA Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. Liberal Düşünce 0, no.109 (2023): 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| MLA | BAL Hüseyin,BAL MUSTAFA Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. Liberal Düşünce, vol.0, no.109, 2023, ss.53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| AMA | BAL H,BAL M Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. Liberal Düşünce. 2023; 0(109): 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| Vancouver | BAL H,BAL M Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi. Liberal Düşünce. 2023; 0(109): 53 - 77. 10.36484/liberal.1192489 |
| IEEE | BAL H,BAL M "Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi." Liberal Düşünce, 0, ss.53 - 77, 2023. 10.36484/liberal.1192489 |
| ISNAD | BAL, Hüseyin - BAL, MUSTAFA. "Lâikliğin Lehindeki Argümanlar Ne Kadar Lâiktir? Seküler Paradigmanın Kurucu Unsurları Üzerine Retrospektif Bir Okuma Denemesi". Liberal Düşünce 109 (2023), 53-77. https://doi.org/10.36484/liberal.1192489 |
