XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT
Yıl: 2022 Cilt: 1 Sayı: 47 Sayfa Aralığı: 209 - 282 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-05-2023
XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT
Öz: Bu makalede XV., XVI. ve XVII. yüzyıllarda Yoros (Beykoz) Kazası’nın iktisadî durumu ele alındı. Kaynaklarımızı başta Tahrir Defterleri ve Şer'iyye Sicilleri oluşturdu. XVII. yüzyılın ikinci yarısında kazanın iktisadî yapısı için Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde yer alan bilgilerden yararlanıldı. Ayrıca konu hakkında bilgi veren araştırmalar da değerlendirildi. İlk olarak kaza dâhilinde yaşayan halktan alınan raiyyet rüsumunun hangi kalemlerden oluştuğu ve yılda bunlardan ne kadar vergi alındığı tablolar ve çizelgelerle ortaya konuldu. Tarıma elverişli toprakların miktarı belirlenmeye çalışıldı. Ziraata açık topraklarda hububat türünden hangi ürünlerin ekildiği, yılda ne kadar ürün elde edildiği, bunlardan ne kadar aynî vergi alındığı ve bunun nakdî değerinin ne kadar olduğu tablolarla gösterildi. Ayrıca bu hububat kalemlerinin yıllık üretim kapasiteleri çizelgelerle belirlenmeye çalışıldı. Kaza dâhilinde yapılan meyve ve sebze üretiminin ne kadar olduğu ne tür sebze ve meyve yetiştirildiği, bağ ve bahçelerin kapasiteleri tablolarla ortaya konuldu. Hayvancılığın sanayi işletmeleri hangi boyutta olduğu tespite çalışıldı. Sanayi ürünü olarak kendir üretiminin iskân birimlerine göre dağılımı, kaza dâhilinde sanayi işletmesi olarak ne kadar değirmen ve bezirhane bulunduğu belirlendi. Yoros’ta ne kadar iskele ve bazar bulunduğu ortaya konulmaya çalışıldı.
Anahtar Kelime: “THE ECONOMIC LIFE IN THE DISTRICT OF YOROS (BEYKOZ) IN THE XVTH, XVITH AND XVIITH CENTURIES”
Öz: This paper has tackled the economic situation of Yoros (Beykoz) in the centuries of XV., XVI., and XVII. Our sources are Tahrir Defters (Tahrir Registry) and Şer'iyye Sicils (Sharia Registry). The information on the economic structure of the district in the second half of the XVII. century has been utilized from Seyahatname of Evliya Celebi. In addition, some scientific research has benefited from this paper. Firstly, the paper gives some information the raiyyet rüsumu (kind of the Ottoman taxes) taken from inhabitants, consisting of which items and the amount of the taxes are displayed by tables and graphs. It has found out the percentage of the territory whose soil was fertile. Also, it provides some information on which crops and their amounts were grown on the cultivated-arable lands yearly and how much aynî taxes were paid by the, farmers and the monetary value of the grown crops. All information has been shown by the tables and graphs throughout the paper. Moreover, the paper attempts to obtain the annual capacity of grain production. It also includes detailed information on the types and amounts of vegetables and fruits harvested and the production capacity of the cultivated lands. Besides the agricultural production, animal husbandry has been analyzed in the paper. It provides the percentage of hemp as a manufactured product per inhabited area and the numbers of the mills of linseed oil and grain that existed as industrial enterprises in the district. It has been concluded by the number of wharves and bazaars in Yoros.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- 1 . Ar ş i v K a y n a k l a r ı
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi (= BOA)
- ----------, Ali Emiri Tasnifi, nr. 40.
- ----------, Maliyeden Müdevver Defterler (= MAD), nr. 22.
- ----------, Tahrir Defteri (= TD), nr. 436, 438, 733, 1160.
- Tapu Kadastro Kuyud-ı Kadime Arşivi (=TK. KKA), TD, nr. 49, 579.
- İstanbul Kadı Sicilleri-Üsküdar Mahkemesi (=İKS-ÜM)
- ----------, İKS-ÜM 1 Numaralı Sicil (H. 919-927/M. 1513-1521), Yay. Haz. Bilgin Aydın ve Ekrem Tak, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul 2008.
- ----------, İKS-ÜM 5 Numaralı Sicil (H. 930-936/M. 1524-1530), Yay. Haz. Yasemin Dağdaş ve Zeynep Berktaş, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, İstanbul 2010.
- 2 . Ki t a p v e Ma k a l e l e r
- ARGIT, Betül İpşirli, “Üsküdar’ın Toplumsal Zenginliğinin Bir Farklı Yönü: Saraylı Cariyeler”, Uluslararası Üsküdar Sempozyumu V (1-5 Kasım 2007)-Bildiriler I, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul 2008, s. 415- 428.
- ÂŞIKPAŞAOĞLU, Âşıkpaşaoğlu Tarihi, Yay. N. Atsız, Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Yayınları, İstanbul 1970.
- BARKAN, Ömer Lütfi, XV. ve XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorluğu’nda Zirai Ekonominin Hukuki ve Mali Esasları- Kanunlar I, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1943.
- BOSTAN, M. Hanefi, “XV., XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Yoros (Beykoz) Kazasında İskân Yerleri ve Nüfus”, Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi Bildirileri IV, Türk Eğitim – Sen Genel Merkezi Yayınları, Ankara 2016, s. 117-147.
- BOSTAN, M. Hanefi, “Fatih Döneminde Yoros (Beykoz) Kazası”, Beykoz 2020 Sempozyumu Tebliğler Kitabı, Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları, İstanbul 2021, s. 871-891.
- ÇAĞLAYAN, İnci, “Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Beykoz’un Tarihçesi”, Beykoz İlçesi Çevre Sorunları Sempozyumu (6-7 Haziran 1998)- Bildiriler Kitabı, Türk Deniz Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1998, s. 57-
- EMECEN, M. Feridun, “Çift Resm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 8, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1993, s. 309-310.
- EMECEN, M. Feridun, “İstanbul Boğazı Önlerinde İlk Türk Yerleşmesine Bir Örnek: Ali Bahadırlı Köyü (Beykoz)”, Journal of Turkish Studies: Türklük Bilgisi Araştırmaları, Sayı 39, Harvard 2013, s. 407-411.
- EVLİYA ÇELEBİ b. DERVİŞ MEHEMMED ZİLLÎ, Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi I, Yay. Robert Dankoff - Seyit Ali Kahraman - Yücel Dağlı, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2003.
- EYİCE, Semavi, “Yoros Kalesi”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, VII, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayını, İstanbul 1994, s. 534-536.
- EYİCE, Semavi, “Fetihden Önceki Üsküdar”, Üsküdar Sempozyumu I (23-25 Mayıs 2003)-Bildiriler I, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul 2004, s. 17-20.
- GALLAND, Antoine, İstabul’a Ait Günlük Hatıralar (1672-1673) II, Trc. Nahit Sırrı Örik, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1973.
- GÖKTAŞ, Hamide, Şeriyye Sicilleri Üsküdar Kadılığı 7. Defter (H.936-937-938), Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arşivcilik Bölümü – Lisans tezi, İstanbul t.y.
- HASKAN, Mehmet Nermi, Yüzyıllar Boyunca Üsküdar I, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul 2001.
- İNALCIK, Halil, “Osmanlılar’da Raiyyet Rüsûmu”, Belleten, XXIII/92, Ankara 1959, s. 575-610.
- İNALCIK, Halil, “Çiftlik”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 8, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1993, s. 313-314.
- İNALCIK, Halil, “Açılış Konferansı”, Üsküdar Sempozyumu I (23-25 Mayıs 2003)-Bildiriler I, Üsküdar Belediyesi Yayınları, İstanbul 2004, s. 11- 14.
- İNALCIK, Halil, “Aydos Kalesi Kocaeli Fethi’nde Kilit Noktadır”, Aydos Kalesi ve İstanbulun Fethi Sempozyum Bildirileri (28 Mayıs 2011), Sultanbeyli Belediyesi Yayınları, İstanbul 2012, s. 11-18.
- İNCİCYAN, P.Ğ, 18. Asırda İstanbul, Trc. Hrand D. Andreasyan, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1976.
- ORAL, Ünver, İlçemiz Beykoz, Veli Yayınları, İstanbul 2002.
- TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Nakışlar Yayınevi, İstanbul 1984.
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi 1, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1982.
| APA | BOSTAN M (2022). XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. , 209 - 282. |
| Chicago | BOSTAN MEHMET HANEFİ, XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. (2022): 209 - 282. |
| MLA | BOSTAN MEHMET HANEFİ, XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. , 2022, ss.209 - 282. |
| AMA | BOSTAN M XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. . 2022; 209 - 282. |
| Vancouver | BOSTAN M XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. . 2022; 209 - 282. |
| IEEE | BOSTAN M "XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT." , ss.209 - 282, 2022. |
| ISNAD | BOSTAN, MEHMET HANEFİ,. "XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT". (2022), 209-282. |
| APA | BOSTAN M (2022). XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 1(47), 209 - 282. |
| Chicago | BOSTAN MEHMET HANEFİ, XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 1, no.47 (2022): 209 - 282. |
| MLA | BOSTAN MEHMET HANEFİ, XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, vol.1, no.47, 2022, ss.209 - 282. |
| AMA | BOSTAN M XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 2022; 1(47): 209 - 282. |
| Vancouver | BOSTAN M XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 2022; 1(47): 209 - 282. |
| IEEE | BOSTAN M "XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT." Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 1, ss.209 - 282, 2022. |
| ISNAD | BOSTAN, MEHMET HANEFİ,. "XV., XVI. VE XVII. YÜZYILLARDA YOROS (BEYKOZ) KAZASINDA İKTİSADÎ HAYAT". Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 1/47 (2022), 209-282. |
