TY  - JOUR
TI  - TÜRK VE KIZILDERİLİ KÜLTÜRÜNDE TURKUAZ RENK KULLANIMI
AB  - Türk kültür ve sanatının izlerini, benzerliklerini farklı kıtalarda araştırmak amacı ile; farklı tarihlerde alan ve literatür araştırmaları yapılmıştır. Kızılderili kültürünün yer aldığı Amerikan Ulusal Yerli Müzesinde (“NationalMuseum of theAmericanIndian”) incelenen birçok objede; desen, motif, sembol, simgeler, kıyafetler, aksesuarlar ve takılarda turkuaz renginin kullanıldığı tespit edilmiştir. Sınır komşusu olmayan başka bir kıtada, literatürde Türk rengi olarak bilinen bu rengin, Türk kültür ve sanatıyla bağlantısı olup olmadığının tespiti için bu araştırma yapılmıştır.Konuyla ilintili olarak 2015 yılında Amerika kıtasında yer alan Kuzey Amerika’da Arizona, New Mexico, Colorado, Utah, Chinle, Gallup, Hubel, Santa Fe, Shiprock, Ganado ve Albuquerque bölgelerine gidilerek, Kızılderili kültür ve sanatının incelendiği saha araştırması yapılmıştır.Turkuaz renk; Türk sanatında ve Kızılderili kültüründe farklı yerlerde, farklı şekillerde kullanılmış olsa da yükledikleri manada bir paralellik olduğu kanısına varılmıştır. İki toplum da turkuaz rengini kültürlerinin bir parçası yapmıştır. Turkuaz rengine mitolojik anlamlar yükleyerek kutsallaştırmışlardır.Amerika yerlileri için de turkuaz, birçok anlam yüklenen önemli renklerden biridir. Turkuaz renginin, Kızılderililer arasında her zaman prestiji ve gücü temsil ettiğine inanılmaktadır. Navajo kabilesi olarak bilinen Amerika Birleşik Devletleri’nin önemli yerli kabilelerinden biri olan bu toplulukta, turkuaz rengi ve taşları çok yaygındır.Yapılan kaynak araştırmalarında da Kuzey Amerika’daki en büyük Kızılderili yerleşim alanı olan ve rezervasyon alanı olarak adlandırılan bölgede bulunan Amerikan Kızılderililerinin, turkuaz rengini sıklıkla kullandıkları anlaşılmıştır. Araştırma esnasında; Kızılderili kilimlerinde, kıyafetlerinde, mokasen denilen boncuk ayakkabılarda, çantalarda, takılarda ve birçok objenin süslemesinde turkuaz taşının kullanıldığı, turkuaz renkli boncukların da özellikle ayakkabı vb. günlük kullanım eşyalarının süslemelerinde tercih edildiği görülmektedir. Hem Türk, hem de Kızılderili kültür ve sanatında turkuazın, renk olarak da kutsallaştırıldığı anlaşılmaktadır. Kızılderili topluluklarını turkuaz taşını ve rengini sıkça kullanmasının sebebi ise turkuaz taşının dünyadaki çıkarıldığı maden yataklarından bir tanesinin de bu bölgede olmasıdır. Araştırma başlangıcında, Türk rengi olarak literatürde yerini alan bu rengin, ABD    kıtasına nasıl gittiği ve niçin kullanıldığı araştırılmak istense de, çıkan sonuç; orada turkuaz taşı maden yataklarının çok olması ile açıklanabilir. Sadece kültürler arasında renksel bir benzerlik gibi görülen bu benzerliğin, iki kültürde de bu renge mistik anlam yüklenmesi şeklinde açıklamak mümkündür.
AU  - EROĞLU, Mehmet Ali
DO  - 10.29029/busbed.1249924
PY  - 2023
JO  - Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
IS  - 25
SN  - 1309-6672
SP  - 246
EP  - 256
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/1167148
ER  -