26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1

Zeynep GÜLTEKİN AKÇAY (Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo Televizyon ve Sinema (Sivas, Türkiye))
RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi
15 4
Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 33 Sayfa Aralığı: 419 - 442 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29000/rumelide.1283464 İndeks Tarihi: 06-05-2023

26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1

Öz:
Çalışma; köylülüğün ne olduğunu, sosyo-ekonomik ve politik gelişmelerle nasıl değişim geçirdiğini ve bunların romanlardaki imgeler aracılığıyla nasıl ortaya koyulduğunu açıklamayı amaçlamıştır. Bu kapsamda köylülüğün ne olduğuna dair teorik, tarihsel arka plan ve süreç içinde etkin olan sosyal, iktisadi, siyasi unsurlar ve aktörlerle köylülüğün geçirdiği değişim, romanlar üzerinden incelenmiştir. Toplumsal ve ekonomik değişimler karşısında köylülük değişir, köylülüğün değişimi romanlara da yansır ve romanlar da bu değişimleri yansıtır, ifadeleri çalışmanın temel iddialarını oluşturmuştur. Sosyal bilimlerdeki benzer pek çok kavram gibi, köylülük de toplumsal konum ya da kimliği nedeniyle tek bir tanım içine sığdırılamayan tartışmalı bir kavramdır. Bu nedenle öncelikle, köylülüğü, farklı yönlerden açıklamaya çalışan teorik tartışmalar sunulmuştur. Teorik tartışmalar ışığında, Türkiye’de köylülüğün benzer ve farklı yönlerine değinilmiştir. Türkiye’nin toplumsal tarihinde köylülüğün ve bunu oluşturan imgelerin anlaşılabilmesi için Türkiye’deki farklı dönem ve ideolojik eğilimlerde olan yazarların romanları incelenmiştir. Köylülüğün ve köylü imgesinin değiştiğini ortaya koyabilmek için de Tanzimat’tan seksenli yıllara kadar köylülüğe değinen romanlar ele alınmıştır. Bu sayede, köylülüğün uzun dönemde nasıl bir değişim geçirdiği anlaşılmaya çalışılmıştır. İktisadi, siyasi ve sosyal ilişkiler açısından köylülük incelenmiştir. Bu üç ana kategori kendi içinde alt kategorilere ayrılarak, analiz detaylandırılmıştır. Sonuç olarak, iktisadi ilişkilerin değişiminin, köylülüğü doğrudan etkilediği ortaya çıkmıştır. Bir başka saptanan sonuç ise, siyasal eylemlerde, politika uygulamalarında, köylülüğün göz önünde bulundurulduğu ancak onlara söz hakkının verilmediğidir. Sosyal açıdan ise, toplumsal gelişmelerle köylülüğün değişim yaşamasına rağmen özellikle zihniyet açısından herhangi bir dönüşüme uğramadan, toplumsal yaşamda varlığını devam ettirdiği saptanmıştır.
Anahtar Kelime:

The image of peasantry in Turkey: Footprints of the changing but untransformed peasantry in novels

Öz:
The study aims to explain what the peasantry is, how it has changed with socio-economic and political developments, and how these are revealed through the images in novels. In this context, the theoretical and historical background of what the peasantry is, the social, economic, and political elements and actors that are active in the process, and the changes that the peasantry undergoes are analyzed through novels. The basic claims of the study are that the peasantry changes in the face of social and economic changes, and the change of the peasantry is reflected in novels and novels reflect these changes. Like many similar concepts in social sciences, the peasantry is a controversial concept that cannot fit into a single definition due to its social position or identity. For this reason, theoretical discussions that try to explain the peasantry from different perspectives are presented first. In light of the theoretical discussions, similar and different aspects of the peasantry in Turkey are mentioned. To understand the peasantry and the images that constitute it in Turkey's social history, the novels of writers from different periods and ideological tendencies in Turkey were analyzed. To reveal that the peasantry and the image of the peasant have changed, novels dealing with the peasantry from Tanzimat to the eighties were analyzed. In this way, it was tried to understand how the peasantry has changed in the long term. The peasantry was analyzed in terms of economic, political, and social relations. These three main categories were subdivided into sub-categories and the analysis was elaborated. As a result, it was found that the change in economic relations directly affected the peasantry. Another conclusion is that the peasantry is taken into consideration in political actions and policy implementations, but they are not given a voice. In social terms, it has been determined that although the peasantry has changed with social developments, it has continued its existence in social life without undergoing any transformation, especially in terms of mentality.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adıvar, H. (2010). Vurun Kahpeye. İstanbul: Can Sanat.
  • Adıvar, H. H. (1964). Roman Üzerine. Türk Dili Roman Özel Sayısı. 154, 637- 639.
  • Adorno, T. (2008). Edebiyat Yazıları. (Sabir Yücesoy ve Orhan Koçak, Çev.). 2. Baskı. İstanbul: Metis.
  • Ağaoğulları, M. A. (2011). La Boetie ve Siyasal Kulluk. (Mehmet Ali Ağaoğulları, Çev.). (Etienne LaBoetie, Yz.). Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev içinde (s.65-122). Ankara: İmge.
  • Ahmad, F. (1999). İttihatçılıktan Kemalizme. (Fatmagül Berktay Baltalı, Çev.). 4. Baskı. İstanbul: Kaynak.
  • Akbal, O. (1968). Konumuz Edebiyat. Yayın Yeri Yok: Kitapçılık.
  • Ali, S. (2011). Kuyucaklı Yusuf. 49. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
  • Amin, S. (1997). Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme. (Semih Lim, Çev.). İstanbul: Kaynak.
  • Apaydın, T. (2007). Sarı Traktör. İstanbul: Literatür.
  • Araghi, F. (2009). The Invisible Hand and the Visible Foot: Peasants, Dispossession and Globalization. (A.H. Akram Lodhi ve C.Kay, Ed.). Peasants and Glaobalization, Political Economy, Rural Transformation and the Agrarian Question içinde (s.111-147). Londra: Routledge.
  • Arık, Ş. (2010). Cumhuriyet Öncesi Türk Romanında Değerler Çatışması. Hece Türk Romanı Özel Sayısı. 2. Baskı. 65- 67, 300- 309.
  • Balzac, H. D. (1964) İnsanlık Komedyası’na Önsöz. (Fehmi Baldaş, Çev.). Türk Dili Roman Özel Sayısı. 154, 678-685.
  • Baykurt, F. (2012). Yılanların Öcü. 19. Baskı. İstanbul: Literatür.
  • Baykurt, F. (2011). Kaplumbağalar. 20. Baskı. İstanbul: Literatür.
  • Belge, M. (1998). Edebiyat Üstüne Yazılar. İstanbul: İletişim.
  • Bernstein, H. (2009). Tarımsal Değişimin Sınıfsal Dinamikleri. (Oya Köymen, Çev.). İstanbul: Yordam.
  • Bora, T. (2004). Milliyetçi-Muhafazakâr ve İslamcı Düşünce Negatif Batı İmgesi. (Tanıl Bora ve Murat Gültekingil, Edt.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Modernleşme ve Batıcılık içinde (s. 251-268). C. 3. 3. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Boratav, K. (2004). Tarımsal Yapılar ve Kapitalizm. 3. Baskı. Ankara: İmge.
  • Brass, T. (2000). Peasants, Populism and Postmodernism: The Return of the Agrarian Myth. Londra: Frank Cass Publishers.
  • Buğra, T. (2005) Dönemeçte. 2. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Cantek, L. (2001). Köy Manzaraları: Romantizm ve Gerçekliğin Düalizmleri. Toplum ve Bilim. 88, 189–190.
  • Chatterjee, P. (2002). Ulus ve Parçaları. (İsmail Çekem, Çev.). İstanbul, İletişim.
  • Çavdar, T. (2007). Türkiye’nin Yüzyılına Romanın Tanıklığı. İstanbul: Yazılama.
  • Eagleton, T. (1990). Edebiyat Kuramı. (Esen Tarım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Ercan, F. (2001). Toplumlar ve Ekonomiler. İstanbul: Bağlam.
  • Erdost, M. İ. (1988). Kapitalizm ve Tarım. 2. Baskı. Ankara: Onur.
  • Forgacs, D. (2010). Gramsci Kitabı Seçme Yazılar 1916-1935. (İbrahim Yıldız, Çev.). Ankara: Dipnot.
  • Goldman, L. (2005). Roman Sosyolojisi. (Ayberk Erkay, Der. ve Çev.). Ankara: Birleşik.
  • Gramsci, A. (2007). Hapishane Defterleri. (Adnan Cemgil, Çev.). İstanbul: Belge.
  • Güntekin, R. N. (Tarih Yok). Yeşil Gece. İstanbul: İnkılap.
  • Hobsbawm, E. (1996). Kısa 20. Yüzyıl Tarihi 1914-1991 Aşırılıklar Çağı. (Yavuz Alogan, Çev.). İstanbul: Sarmal.
  • Hobsbawm, E. (1973). Peasant and Politics. Journal of Peasant Studies. 1, 3-22.
  • Ilgaz, R. (2011). Yıldız Karayel. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
  • Kahraman, H. H. (2010). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi II 1920-1960. İstanbul: Agora.
  • Kaplan, R. (1988). Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Köy. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  • Karaosmanoğlu, Y. K. (2003). Yaban. 44. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Karaömerlioğlu, A. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem. İstanbul: İletişim.
  • Karpat, K. H. (2009). Osmanlı’dan Günümüze Edebiyat ve Toplum. (Onur Güneş Ayas, Çev.). İstanbul: Timaş.
  • Katoğlu, M. (1997). Cumhuriyet Türkiye’sinde Eğitim, Kültür, Sanat. (Mete Tunçay, Cemil Koçak, Hikmet Özdemir, Korkut Boratav, Selahattin Hilav, Murat Katoğlu, Ayla Ödekan, Der.). (Sina Akşin, Yay. Yön.). Çağdaş Türkiye içinde (s. 393-502). C. 4. İstanbul: Cem.
  • Kemal, Y. (2011). Akçasazın Ağaları 1. 7. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
  • Kemal, Y. (2011) Akçasazın Ağaları 2. 5. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
  • Kemal, O. (2007). Bereketli Topraklar Üzerinde. 17. Baskı. İstanbul: Epsilon.
  • Keyder, Ç. (1983). Toplumsal Tarih Çalışmaları. Ankara: Dost.
  • Kocagöz, S. (1982). Yılan Hikayesi. İstanbul: Adam.
  • Kocagöz, S. (1970). Bir Çift Öküz. İstanbul: Ararat.
  • Kocagöz, S. (1964). Bir Karış Toprak. İstanbul: Ataç.
  • Koçak, C. (1997). Siyasal Tarih (1923-1950). (Mete Tunçay, Cemil Koçak, Hikmet Özdemir, Korkut Boratav, Selahattin Hilav, Murat Katoğlu, Ayla Ödekan, Der.). (Sina Akşin, Yay. Yön.). Çağdaş Türkiye içinde (s. 85-173). C. 4. İstanbul: Cem.
  • Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve Köylülük: Ağalar, Üretenler ve Patronlar. İstanbul: Yordam.
  • Kuhn, H. (2002). Edebiyat ve Devrim: Fenemolojik Bir Taslak. (Şahbender Çoraklı ve Ahmet Sarı, Çev.). (Hans-Georg Gadamer, Helmut Kuhn, Friedrich, Nietzsche, Der.). Edebiyat Nedir? içinde (s. 39- 86). Erzurum: Babil.
  • Kurtkan, A. (1968). Köy Sosyolojisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
  • LaBoetie, E. (2011). Gönüllü Kulluk Üzerine Söylev. (Mehmet Ali Ağaoğulları, Çev.). Ankara: İmge.
  • Lekesiz, Ö. (2010). Osmanlı’dan Bugüne Popüler Romanlar. Hece Türk Romanı Özel Sayısı. 2. Baskı. 65- 67, 465-474.
  • Lenin, V. İ. (1996). İşçi Sınıfı ve Köylülük. (Muzaffer Erdost, Çev.). Ankara: Sol.
  • Lukacs, György (2010). Tarihsel Roman. (İsmail Doğan, Çev.). Ankara: Epos.
  • Makal, M. (2004). Bizim Köy. Ankara: Piramit.
  • Mardin, Ş. (2012) Türk Modernleşmesi Makalaleler 1. (Mümtaz’er Türköne ve Tuncay Önder, Der.). 19. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Mazoyer, M. ve Roudart, L. (2010). Dünya Tarım Tarihi: Neolitik Çağ'dan Günümüzdeki Krize. (Şule Ünsaldı, Çev.). Ankara: Epos.
  • Mills, C. W. (2007). Toplumbilimsel Düşün. (Ünsal Oskay, Çev.). İstanbul: Der.
  • Moore, Jn. B. (2003). Diktatörlüğün ve Demokrasinin Toplumsal Kökenleri: Çağdaş Dünyanın Yaratılmasında Soylunun ve Köylünün Rolü. (Şirin Tekeli ve Alaeddin Şenel, Çev.). 2. Baskı. Ankara: İmge. Kitabevi.
  • Moran, B. (1998). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1. 7. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Moran, B. (1997). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. 5. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Nazım, N. (2010). Karabibik. İstanbul: Kitapzamanı.
  • Oktay, A. (2010). Emperyalizm, Roman ve Eleştiri. İstanbul: İthaki.
  • Oktay, A. (2008). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları. 4. Baskı. İstanbul: İthaki.
  • Önal, N. E. (2010). Anadolu Tarımının 150 Yıllık Öyküsü. İstanbul: Yazılama.
  • Özkiraz. A. (2003). Modernleşme Teorileri ve Postmodern Durum. Konya: Çizgi.
  • Pierson, C. (2000). Modern Devlet. (Dilek Hattatoğlu, Çev.). İstanbul: Çiviyazıları.
  • Reill, P. H. ve Wilson, E. J. (2004) Encylopedia of Englighment. NewYork: Book Builders.
  • Shanin, T. (1971). Peasantry: Delineation of a Sociological Concept And a Field of Study. European Journal of Sociology. 12, 289-300.
  • Shanin, T. (1966) The Peasantry as a Political Factor. The Sociological Review. 1 (14), 5-27.
  • Somçağ, S. (1994). Avrupa Feodalizminin Evrimi. İstanbul: Bağlam.
  • Soysal, S. (1974). Yürümek. 2. Baskı. Ankara: Bilgi.
  • Stendhal (1964). Romanda Biçimin ve Kişinin Değeri Üzerine. (Fehmi Baldaş, Çev.). Türk Dili Roman Özel Sayısı. 154, 673-677.
  • Swingwood, A. (2006). Edebiyat Sosyolojisine Yaklaşımlar. (Kaya Bayraktar, Çev.). (köksal Alver, Ed.) Edebiyat Sosyolojisi içinde (s.101-114). Ankara: Hece.
  • Tahir, K. (2008). Yediçınar Yaylası. 6. Baskı. İstanbul : İthaki.
  • Tahir, K. (2008). Büyük Mal. 7. Baskı. İstanbul: İthaki.
  • Tahir, K. (2006). Köyün Kamburu. 2. Baskı. İstanbul: İthaki.
  • Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1988). 1923 Tarihli ‘Umur’u Nafia Programı’. Toplum ve Bilim. 40, 77-86.
  • Tekeli, İ. ve Şaylan, G. (1978). Türkiye’de Halkçılık İdeolojisinin Evrimi. Toplum ve Bilim. Sayı: 6-7, 44-110.
  • Tekin, L. (2011). Sevgili Arsız Ölüm. 23. Baskı. İstanbul: Everest.
  • Tepeyran, E. H. (2011). Küçük Paşa. İstanbul: İnkılap.
  • Timur, T. (2002). Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik. 2. Baskı. Ankara, İmge.
  • Timur, T. (2001). Türk Devrimi ve Sonrası. Ankara: İmge.
  • Toprak, Z. (1988). Türkiye Tarımı ve Yapısal Gelişmeler 1900-1950. (Şevket Pamuk ve Zafer Toprak, Der.). Türkiye’de Tarımsal Yapılar (1923-2000) içinde (s.19-35). Ankara: Yurt.
  • Toprak, Z. (1984). Osmanlı Narodnikleri: ‘Halka Doğru’ Gidenler. Toplum ve Bilim. 24, 69-81.
  • Türkeş, Ö. (2001). Taşra İktidarı. Toplum ve Bilim. 88, 201- 234.
  • Ulağlı, S. (2006). İmgebilim “Öteki”nin Bilimine Giriş. Ankara: Sinemis.
  • Üstel, F. (2010). İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1912-1931). 3. Baskı. İstanbul: İletişim.
  • Üstel, F. (1990). Tek Parti Döneminde Köycülük İdeolojisi ya da Nusret Kemal Köymen. Tarih ve Toplum. 13 (74). 47(111)- 51(115).
  • Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Zeynep Gültekin ve Cumhur Atay, Çev.). İstanbul: Babil.
  • Williams, R. (1990). Marksizm ve Edebiyat. (Esen Tarım, Çev.). İstanbul: Adam.
  • Wolf, E. R (2000). Köylüler. (Abdulkerim Sönmez, Çev.). Ankara: İmge.
  • Yalçın, A (2005). Siyasal ve Sosyal Değişmeler Açısından Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1946-2000. 2. Baskı. Ankara: Akçağ.
  • Yüksel, M. (2004). Modernite, Postmodernite ve Hukuk. Ankara: Siyasal.
  • Zürcher, E. J. (1996). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. 2. Baskı. İstanbul: İletişim.
APA GÜLTEKİN AKÇAY Z (2023). 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. , 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
Chicago GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. (2023): 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
MLA GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. , 2023, ss.419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
AMA GÜLTEKİN AKÇAY Z 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. . 2023; 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
Vancouver GÜLTEKİN AKÇAY Z 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. . 2023; 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
IEEE GÜLTEKİN AKÇAY Z "26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1." , ss.419 - 442, 2023. 10.29000/rumelide.1283464
ISNAD GÜLTEKİN AKÇAY, Zeynep. "26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1". (2023), 419-442. https://doi.org/10.29000/rumelide.1283464
APA GÜLTEKİN AKÇAY Z (2023). 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (33), 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
Chicago GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi , no.33 (2023): 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
MLA GÜLTEKİN AKÇAY Zeynep 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, vol., no.33, 2023, ss.419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
AMA GÜLTEKİN AKÇAY Z 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2023; (33): 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
Vancouver GÜLTEKİN AKÇAY Z 26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 2023; (33): 419 - 442. 10.29000/rumelide.1283464
IEEE GÜLTEKİN AKÇAY Z "26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1." RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, , ss.419 - 442, 2023. 10.29000/rumelide.1283464
ISNAD GÜLTEKİN AKÇAY, Zeynep. "26. Türkiye’de köylülük imgesi: Değişen ama dönüşmeyen köylülüğün romanlardaki ayak izleri1". RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 33 (2023), 419-442. https://doi.org/10.29000/rumelide.1283464
Sayfa Oluşturulma Tarihi
24-04-2024 6:46

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları