ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*

Yıl: 2023 Cilt: 18 Sayı: 137 Sayfa Aralığı: 48 - 60 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.58242/millifolklor.1232207 İndeks Tarihi: 07-05-2023

ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*

Öz:
Eleştirel folkloristik perspektifinden, erkek beden morfolojisini, özne oluşun, bilginin ve iktidarın kay- nağı olarak gören; bir başka deyişle, yaşamı fallosantrik bir varlık anlayışı ve temsil sistemi kabullerine göre inşa eden toplum ve kültür düzeninin önkoşulu doğanın, kadının, bedenin ve bütüncül deneyimin olumsuzla- narak nesne statüsüne indirgenmesi ve bu nesneler üzerinde tasarruf hakkı olan eril-aşkın öznenin üretilmesi- dir. Bu kültürel yapılandırma kapsamında, erkek bedenselliğinin akışkan özellikleri, aşkın ve aklî bir insan söylemi içinde perdelenerek katılaştırılırken, ortak duyuş kabullerine dair özne olmanın gerekliliklerine uymayan diğer tüm bedenler ve öznellikler, eril öznenin müdahale gerekçesi olarak nesneleştirilirler. Beden- leşmiş cinsiyetin tekrara dayalı bir performans olarak üretimi, kültürel söylem ve bedenleşme deneyimi ara- sında bir özdeşlik oluşturmayı hedefler. Ancak, söylemin deneyimlenen etkileri kesin olmaktan ziyade olum- sal’dır. Deneyim, her durumda kişisel bir içselleştirme sürecidir ve bu yönüyle her performans, performans söylemi ve onun deneyimlenmesi arasında ortaya çıkan uyumsuzluğun dayandığı “yıkıcı bir potansiyeli” (performatif) bünyesinde taşımaktadır. Bu yaklaşımdan yola çıkarak, eril kültürel söylem ve kadın deneyimi- nin karşılaşma anında ortaya çıkan “performatif yıkıcılığın” gücüne odaklanan bu çalışmada, eril söylemin akışkan bedenleşmiş varoluş üzerindeki katılaştırıcı/bedensizleştirici söylemsel tertibatının tüm güzergâhları, sınırlamaya ve kontrole meydan okuyan “beden sıvıları” üzerinden takip edilmektedir. Bu takip sürecinde eril söylemin, katı, ayrıksı, kontrollü ve “bedensizleşmiş erkek özneler” ve bütünüyle akışkan, sızdıran ve kontrol- süz, dolayısıyla da eril öznenin kontrolüne muhtaç “kadın-nesne-bedensellikler” üretme mekanizması ince- lenmektedir. Söz konusu söylemsel yapılandırma, eleştirel folkloristik merkezinde, Feminist düşünür Luce Irigaray’ın “Katı ve Akışkan Mekanik” kavramlarına dayanan teorik yaklaşımı başta olmak üzere, Feminist post-yapısalcı, yapı-sökümcü ve gözlemlenebilen, duyularla algılanabilen/fenomenolojik yaklaşımlar çerçeve- sinde açıkça ortaya serilebilen bir zihniyeti önümüze çıkarmaktadır. Böylece bu çalışmanın amacı, ortak duyuş çerçevesinde kadınla özdeş “akışkan bedenleşmiş varoluşun”, hem teorik ve hem de pratik sonuçlar ortaya koyabilecek performatif bir imkâna dönüştürülebileceğini ve böylelikle kadın, erkek ve doğanın ilişki- sel varoluşunu ihata eden akışkan, kanlı-canlı bir yaşam deneyimi ve bilim pratiği (eleştirel-feminist folkloris- tik) için hareket noktası olabileceğini tartışmaya açmaktır. Çalışmanın bir diğer amacı, folkloristiğin insan yaşamına yakınlaşmış bir disiplin olabilmesi ve postmodern bilim anlayışında disipliner varoluşunu güçlendi- rebilmesi için özdüşünümsel, eleştirel, bedenleşmiş ve çözüm üreten bir araştırma, analiz pratiği haline geti- rilmesine katkı sağlamaktır. Bu bağlamda çalışma, eleştirel folkloristik perspektifine odaklanarak kültürel süreçler içinde bedenleşme deneyimine; diğer bir deyişle, duygulanan, korkan, acı çeken “gerçek insan” anlayışına yönelik bir yaklaşımı benimsemektedir. Böylece, folklorun davranış örüntüleri boyunca erkek beden morfolojisini ve eril söylemi önceleyen geleneksel ortak duyuşa dayalı dünya düzeninde kadını edilgen, kontrole tabi bir nesneye indirgemesini mikro ölçekte folklorun belirgin bir problematiği olarak görmektedir. Makalenin kurgusu ve akışı, erkek varlığına karşı mücadele içinde olan kadının, yaşamın tüm hallerini karşı- lama becerisini; buna karşılık erkeğin katılaşmasını/bedensizleşmesini kendiliğinden ortaya sermektedir.
Anahtar Kelime:

Performative Potentials of the Female Embodiment for Real-life Experience in the Context of Critical Folkloristics

Öz:
From the perspective of critical folkloristics, considering male body morphology as the source of be- coming a subject, knowledge and power; in other words, the prerequisite of the social and cultural order that constructs life according to the assumptions of a phallocentric understanding of existence and representation system is the negation of nature, woman, body and holistic experience, reducing them to object status and producing a masculine transcendent subject who has the right to dispose of these objects. In this cultural construction, while material and fluid nature of male corporeality is veiled and solidified in a transcendent and rational human discourse, all other bodies and subjectivities that do not comply with the requirements of being a subject regarding common sense acceptance are objectified as the subject's justification for intervention. The production of embodied gender as a repetitive performance aims to create an identity between the cultural discourse and the experience of embodiment. However, the experiential effects of the discourse are contingent rather than definite. Experience is, in any case, a personal internalization process, and in this respect, every performance carries within itself a "destructive potential" (performative) on which the incongruity that emerg- es between the performance discourse and its experience is based. Based upon this approach, in this study, which focuses on the power of this “performative destructiveness” that emerges at the moment of encounter of masculine cultural discourse and female experience, all the routes of the solidifying/debodying discursive setup of masculine discourse on fluid embodied existence are followed through “body fluids” that defy limita- tion and control. In this follow-up process, the mechanism of masculine discourse's production of solid, discrete, controlled and "disembodied male subjects" and "female-object-bodies" that are completely fluid, leaky and uncontrolled, and therefore in need of the control of the masculine subject, are examined. The aforementioned discursive structuring, at the center of critical folkloristics reveals a mentality that can be clearly revealed within the framework of Feminist post-structuralist, deconstructive and observable, percepti- ble by senses/phenomenological approaches, especially the theoretical approach of Feminist philosopher Luce Irigaray based on the concepts of "Solid and Fluid Mechanics". Thus, the aim of this study, is to open a dis- cussion about the “fluid embodied existence identified with woman” can be transformed into a theoretical and a practical performative possibility and thus a starting point for a fluid and living life experience and science practice (critical-feminist folkloristics) which encompasses the relational existence of women, men and na- ture. Another aim of the study is to contribute to making folkloristics a self-reflective, critical, embodied and solution-producing research and analysis practice so that it can become a discipline that is closer to human life and strengthen its disciplinary existence in the understanding of postmodern science. In this context, the study focuses on the critical folkloristic perspective; the experience of embodiment in cultural processes; in other words, it adopts an approach towards the understanding of the "real person". Thus, this article considers the reduction of female to a passive, controlled object in the world order based on traditional common sense, which prioritizes male body morphology and masculine discourse throughout the behavior patterns of folk- lore, as a distinct problematic of folkloristics on a micro scale. The structure and flow of the article is the ability of the female, who is already in the struggle against the existence of male, to meet all aspects of life; on the contrary, it reveals the solidification/disembodiment of the male by itself.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Adorno, W. Theodor. Negatif Diyalektik. (çev. Şeyda Öztürk) İstanbul: Metis Yayınları, 2019.
  • Anttonen, Pertti. Tradition through Modernity: Postmodernism and the Nation-State in Folklore Scolarship. Helsinki: Finnish Literature Society Yayınları, 2005.
  • Anzieu, Didier. Deri-Ben. (çev. Nesrin Tura Demiryontan) İstanbul: Metis Yayınları, 2008.
  • Barbezat, Michael D. ve Anne M. Scott. “Introduction: Bodies, Fluidity, and Change”. Fluid Bodies and Bodily Fluids in Premodern Europe-Bodies, Blood, and Tears in Literature, Theology, and Art. Editörler: Anne M. Scott ve Michael D. Barbezat. Amsterdam Üniversitesi Yayınları. 2019: 1-12.
  • Bataille, Georges. Erotizm. (çev. Mehmet Mukadder Yakupoğlu) Ankara: Bilkamat Yayınları, 1993.
  • Bell, Shannon. “Feminist Ejaculations”. The Hysterical Male: New Feminist Theory. Editörler: Arthur Kroker ve Marilouise Kroker. Londra: Macmillan Yayınları, 1991: 155-69.
  • Benhabib, Seyla. “Feminizm ve Postmodernizm: Huzusuz Bir İttifak”, Çatışan Feminizmler. (çev. Feride E. Sezer) İstanbul: Metis Yayınları, 2008: 25-43.
  • Butler, Judith. Bela Bedenler. (çev. Cüneyt Çakırlar ve Zeynep Talay) İstanbul: Pinhan Yayınları, 2014.
  • — —. Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. (çev. Başak Ertür) İstanbul: Metis Yayınları, 2008
  • Canters, Hanneke ve Grace M. Jantzen. Forever Fluid: A Reading of Luce Irigaray’s Elemental Passions. Manchester: Manchester Üniversitesi Yayınları, 2005.
  • Chromik, Ania. “Tender Fluid Machines”. InterAlia. A Journal of Queer Studies- Bodily Fluids 9 (2014): 239- 253.
  • Coker, Amy. “Fluid Vocabulary: Flux in the Lexicon of Bodily Emmisions”. Bodily Fuids in Antiquity. Edi- törler: Mark Bradley ve diğer. New York: Routledge Yayınları 2021: 17-40.
  • Douglas, Mary. “Do Dogs Laugh? A Cross-Cultural Approach to Body Symbolism”. Journal of Psychosoma- tic Research 15 (1971): 387-390.
  • — —. Natural Symbols: Explorations in Cosmology. Londra-New York: Routledge Yayınları, 1996.
  • — —. Saflık ve Tehlike: Kirlilik ve Tabu Kavramlarının Bir Çözümlemesi (çev. Emine Ayhan) İstanbul: Metis Yayınları, 2007.
  • Foucault, Michel. Cinselliğin Tarihi. (çev. Hülya Uğur Tanrıöver) İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2007.
  • — —. Hapishanenin Doğuşu. (çev. Mehmet Ali Kılıçbay) İstanbul: İmge Yayınları, 1992.
  • Grosz, Elizabeth. Jaques Lacan: Feminist Bir Giriş. (çev. Özde Çakmak) İstanbul: Otonom Yayınları, 2021.
  • — —. Volatile Bodies: Toward a Corporeal Feminism. Bloomington: Indiana Üniversitesi Yayınları, 1994.
  • Irigaray, Luce. Elemental Passions. New York: Routledge Yayınları, 1992.
  • — —. Speculum Of The Other Woman. (çev. Gillian C. Gill) New York: Cornell Üniversitesi Yayınları, 1985a.
  • — —. This Sex Which Is Not One. (çev. C. Porter ve C. Burke) NewYork: Cornell Üniversitesi Yayınları, 1985b.
  • Kaderli, Zehra. Kültürel ve Bilimsel Söylemlerin İnşa Mekanizmaları Bağlamında Beden. Ankara: Nobel Yayınları, 2020.
  • Krebs, Assaf. “Open Wounds, Liquid Bodies, and Melting Selves in Early Imperial Latin Literature”. Bodily Fuids in Antiquity. Editörler: Mark Bradley ve diğer. New York: Routledge Yayınları 2021:338-351.
  • Kristeva, Julia. Korkunun Güçleri: İğrençlik Üzerine Deneme. (çev. Nilgün Tutal) İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014.
  • Linstead, Stephen. “Dangerous Fluids and the Organization-without-Organs”. Body and Organization. Editör- ler: John Hassard ve diğer. Londra: Sage Yayınları, 2000: 31-51.
  • Merleau-Ponty, Maurice. Phenomenology of Perception. (çev.Colin Smith) Londra: Routledge ve Kegan Paul Yayınları, 1962.
  • Miller, William Ian. The Anatomy of Disgust. Cambridge-Massachusetts: Harvard Üniversitesi Yayınları, 1997.
  • Neimanis, Astrida. Bodies of Water: Posthuman Feminist Phenomenology. London and New York: Blo- omsbury Academic Yayınları, 2017.
  • Öğüt Eker, Gülin. “Farklı Görme Biçimiyle Modern Dünya Ritüeli Olarak Yemek Kültürü: Sınan- ma/Erginlenme ve İntikam Alma Gizli İşlevleri”. Millî Folklor 120 (Kış 2018): 170-183.
  • Schilder, Paul. The Image and Appearance of the Human Body. Abingdon: Routledge Yayınları, 1950.
  • Schor, Naomi ve Elizabeth Weed. The Essential Difference. Bloomington: Indiana Üniversitesi yayınları, 1994.
  • Stephens, Elizabeth. “Feminism and New Materialism: The Matter of Fluidity”. InterAlia. A Journal of Queer Studies- Bodily Fluids 9 (2014): 186-202.
  • Whitford, Margaret. “Irigaray's Body Symbolic”. Hypatia- Feminism and the Body 6/3 (1991): 97-110
  • Young, Iris Marion. Justice and the Politics of Difference. Princeton: Princeton Üniversitesi Yayınları, 1990.
  • — —. On Female Body Experience: “Throwing Like a Girl” and Other Essays. New York: Oxford Üniversi- tesi Yayınları, 2005.
APA Kaderli Z (2023). ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. , 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
Chicago Kaderli Zehra ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. (2023): 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
MLA Kaderli Zehra ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. , 2023, ss.48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
AMA Kaderli Z ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. . 2023; 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
Vancouver Kaderli Z ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. . 2023; 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
IEEE Kaderli Z "ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*." , ss.48 - 60, 2023. 10.58242/millifolklor.1232207
ISNAD Kaderli, Zehra. "ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*". (2023), 48-60. https://doi.org/10.58242/millifolklor.1232207
APA Kaderli Z (2023). ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. Milli Folklor Dergisi, 18(137), 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
Chicago Kaderli Zehra ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. Milli Folklor Dergisi 18, no.137 (2023): 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
MLA Kaderli Zehra ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. Milli Folklor Dergisi, vol.18, no.137, 2023, ss.48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
AMA Kaderli Z ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. Milli Folklor Dergisi. 2023; 18(137): 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
Vancouver Kaderli Z ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*. Milli Folklor Dergisi. 2023; 18(137): 48 - 60. 10.58242/millifolklor.1232207
IEEE Kaderli Z "ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*." Milli Folklor Dergisi, 18, ss.48 - 60, 2023. 10.58242/millifolklor.1232207
ISNAD Kaderli, Zehra. "ELEŞTİREL FOLKLORİSTİK BAĞLAMINDA KADIN BEDENİNİN GERÇEK YAŞAM DENEYİMİNE YÖNELİK PERFORMATİF İMKÂNLARI*". Milli Folklor Dergisi 18/137 (2023), 48-60. https://doi.org/10.58242/millifolklor.1232207