A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623)
Yıl: 2023 Cilt: 13 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 175 - 201 Metin Dili: İngilizce DOI: 10.26650/iuitd.2023.1219821 İndeks Tarihi: 11-05-2023
A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623)
Öz: The aim of this article is to introduce Najm al-Dīn al-Ghazzī’s (d. 1061/1651) Istanbul travelogue, which until recently was considered to be lost, as a new primary source for the examination of early modern Ottoman history. As an eminent Shāfi‘ī professor-mufti in Damascus, Najm al-Dīn traveled to Istanbul in 1623 with the intention of petitioning the Imperial Council to regain his teaching position that he had lost to a rival local scholar. His journey took him four and a half months, during which time he penned an account in the form of a travelogue, adhering to the literary conventions established by previous Arab travelers. This article examines the content of the autograph copy of the travelogue highlighting Najm al-Dīn’s views on cities, architectural structures, individuals, and significant socio-political events in Damascus, Istanbul, and other Anatolian towns on his way. It also scrutinizes Najm al-Dīn’s narrative strategies throughout the travelogue, including his use of language and poetic composition as well as inclusion of dream and fortune-telling anecdotes. This article also considers the relationship between Najm al-Dīn’s work and previous Arabic travelogues to highlight continuities and divergences, as well as new information provided. Najm al-Dīn’s travelogue offers a vivid description of Anatolian towns in the early seventeenth century. It also provides insight into the multi-faceted imperial factionalism in Istanbul in the post-Osman II (d. 1031/1622) period. Furthermore, the narrative elements within the travelogue shed light on the mindset and vision of an early modern provincial Shāfi‘ī professor-mufti in the Ottoman center.
Anahtar Kelime: Dımaşklı Bir Şâfiî Müderris-Müftünün İstanbul Serüveni: Necmeddin el-Gazzî’nin Seyahatnamesi (1032/1623)
Öz: Bu makale Necmeddin el-Gazzî’nin (ö. 1061/1651) yakın bir tarihe kadar kayıp olduğu düşünülen İstanbul seyahatnamesini erken modern Osmanlı tarihi için yeni bir kaynak olarak tanıtmayı amaçlamaktadır. Dımaşk’ta saygın bir Şâfiî müderris-müftü olan Necmeddin, müderrisi olduğu medresenin başka bir yerel âlime verilmesi üzerine 1623 tarihinde İstanbul’a seyahat etti. Toplamda dört buçuk ay süren bu seyahatin ardından, önceki Arap seyyahların seyahatnameleri tarafından oluşturulan yazım geleneğini dikkate alarak bir seyahatname kaleme aldı. Bu çalışma söz konusu seyahatnemenin müellif nüshasına odaklanarak Necmeddin’in Dımaşk, İstanbul ve yolu üzerinde bulunan Anadolu şehirlerindeki mekanlar, mimarî yapılar, kişiler ve önemli siyasi-sosyal olaylar hakkındaki mülahazalarını incelemektedir. Ayrıca Necmeddin’in seyahatnamesindeki kelime seçimi, şiirler, rüya ve fal anekdotları gibi anlatı unsurlarını değerlendirmektedir. Çalışma, önceki Arapça seyahatnamelere ve mevcut Osmanlı araştırmalarına atıfta bulunarak, Necmeddin’in seyahatnamesi için tarihsel bağlam oluşturmakta ve bu kaynağın sunduğu yeni bilgilerin altını çizmektedir. Necmeddin’in seyahat anlatısı, dönemin Anadolu şehirlerinin canlı bir tasvirini sunmakta ve II. Osman’ın (ö. 1031/1622) katli akabinde İstanbul’da yükselişe geçen hizip mücadelelerine yeni bir pencereden bakmaya imkân vermektedir. Ayrıca, seyahatnamedeki anlatı unsurları on yedinci yüzyılın ilk yarısında Osmanlı merkezini ziyaret eden bir Şâfiî eyalet müftüsünün zihniyeti ve bakış açısı hakkında önemli ipuçları sunmaktadır.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Abu-Husayn, Abdulrahim. Provincial Leadership in Syria 1575-1650. Lebanon: American University of Beirut, 1985.
- Abu Husayn Abdulrahim – Abu Hussein, Tarek. “On the Road to the Abode of Felicity: Observations of a Damascene Scholar in Anatolia and Istanbul in 1530”. Ostour 3/6 (July 2017), 33-44.
- Abu-Husayn, Tarek. “Historian and Historical Thought in an Ottoman World: Biograhical Writing in 16th and 17th Century Syria / Bilad al-Sham”. MA Thesis, Istanbul, Sabancı University, 2010.
- Akdağ, Mustafa. Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası “Celalî İsyanları”. Istanbul: Cem Yayınevi, 1995.
- And, Metin. Istanbul in the Sixteenth Century: the City, the Palace, Daily Life. Istanbul: Akbank, 1994.
- Atçıl, Abdurrahman. Scholars and Sultans in the Early Modern Ottoman Empire. Cambridge: Cambridge University Press, 2017.
- Bakhit, M. Adnan. The Ottoman Province of Damascus in the Sixteenth Century. Beirut: Librairie du Liban, 1982.
- Beyazıt, Yasemin. Osmanlı İlmiye Mesleğinde İstihdam (XVI. Yüzyıl). Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
- Börekçi, Günhan. “İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan: III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasî Krizi”. Dîvân Dergisi 14/26 (2009), 45-96.
- Çakar, Enver. “XVI. Yüzyılda Şam Beylerbeyı̇lı̇ğı̇nı̇n İdarî Taksı̇matı”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/1 (2003), 351-74.
- Çakır, Coşkun - Akkuş, Yakup. “Trade in Ottoman Istanbul”. From Antiquity to the 21st Century History of Istanbul. Accessed 10 December 2022. https://istanbultarihi.ist/560-trade-in-ottoman-istanbul
- Çelebi, İlyas. “Fal (İslam’da Fal)”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Accessed 9 December 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/fal#2-islamda-fal
- Darling, Linda T. The Janissaries of Damascus in the Sixteenth Century, or, How Conquering a Province Changed the Ottoman Empire. Otto Spies Memorial Lecture 6, eds. Stephan Conermann and Gül Şen.
- EBVerlag, 2019.
- Elger, Ralf. Glaube, Skepsis, Poesie: Arabische Istanbul-Reisende im 16. und 17. Jahrhundert. Würzburg: Ergon Verlag in Kommission, 2011.
- Elger, Ralf. “Istanbul in Early Modern Arabic Literature”. From Antiquity to the 21st Century History of Istanbul. Accessed 24 November 2022. https://istanbultarihi.ist/626-istanbul-in-early-modern-muslim-arabic-literature
- Elhajhamed, Abdulsattar. “Kadı Muhibbüddin el-Hamevî’nin Bevâdi’d-Dumû‘il-‘Andemiyye bi-Vâdi’d- Diyâr’ir-Rûmiyye Adlı Seyahatnamesi Üzerine Bir İnceleme”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 19/48 (2019), 203-26.
- Emecen, Feridun M. “Mustafa I”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Accessed 10 December 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/mustafa-i
- Faroqhi, Suraiya. Pilgrims and Sultans: The Hajj under the Ottomans 1517-1683. Tauris, 1994.
- Faroqhi, Suraiya. Approaching Ottoman History: An Introduction to the Sources. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.
- al-Fīrūzābādī, Muhammad b. Ya‘qūb Majd al-Dīn. al-Qāmūs al-muhīt. ed. Muhammad Nu‘aym al-‘Arqūsī. Beirut: Mu’assasa al-Risāla, 2005.
- Fleischer, Cornell H. Bureaucrat and Intellectual in the Ottoman Empire: The Historian Mustafa Āli (1541- 1600). Princeton: Princeton University Press, 1986.
- Frenkel, Yehoshua. “The Ottomans and the Mamluks through the Eyes of Arab Travelers (in 16th–17th Centuries)”. The Mamluk-Ottoman Transition: Continuity and Change in Egypt and Bilād Al-Shām in the Sixteenth Century. eds. Stephan Conermann and Gül Şen. 275-293. Göttingen: V&R unipress, 2016.
- al-Ghazzī, Badr al-Dīn. al-Matāli‘ al-badriyya fī al-manāzil al-rūmiyya. ed. al-Mahdī Īd al-Rawādiyya. Amman: Dār al-Fāris, 2004.
- al-Ghazzī, Najm al-Dīn. Lutf al-samar wa qatf al-thamar min tarājim a‘yān al-tabaqa al-ūlā min al-qarn al-hādī ashar. 2 volumes, ed. Mahmūd al-Shaykh. Damascus: Wizāra al-Thaqāfa wa-l-Irshād al-Qawmī, 1981.
- al-Ghazzī, Najm al-Dīn. al-Iqd al-manzūm fī al-rihla ilā al-Rūm. Aleppo: The Waqfiyya Library, 180. Microfilm copy in Dubai: The Juma al-Majid Center for Culture and Heritage, 238096.
- al-Ghazzī, Najm al-Dīn. Itqān mā yahsun min al-akhbār al-dā’ira ‘alā al-alsun. Dār al-Kutub al-Mısriyya ms. no. 29902-b, microfilm no. 49511.
- al-Ghazzī, Najm al-Dīn. Itqān mā yahsun min al-akhbār al-dā’ira ‘alā al-alsun. ed. Khalīl b. Muhammad al-‘Arabī. Cairo: al-Fāruq al-Hadītha, 1995.
- al-Ghazzī, Najm al-Dīn. al-Kawākib al-sai’ra bi-a‘yān al-mi’a al-āshir. ed. Khalīl al-Mansūr. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyya, 1997.
- Gürkan, Emrah Safa. “The Early Modern Istanbul as a Center of Diplomacy”. From Antiquity to the 21st Century History of Istanbul. Accessed 24 November 2022. https://istanbultarihi.ist/429-early-modern- istanbul-as-a-center-of-diplomacy
- Haskan, Mehmet Mermi. Yüzyıllar Boyunca Üsküdar. Istanbul: Üsküdar Belediyesi, 2001.
- Ibn Tūlūn. Tārikh al-Shām fī matla‘ al-ahd al-uthmānī: 929–951 h. / 1520–1544 m. (Istinādan ilā makhtūtāt nādira fī maktaba al-dawla Staatsbibliothek fī Barlīn wa i‘āda jam‘ al-safahāt al-dā’i‘a min kitāb Mufākaha al-khillān fī al-hawādith al-zamān li-Ibn Tūlūn al-Sālihī al-Dımashqī. ed. Ahmad Ibesch. Abu Dhabi: Dār al-Kutub al-Wataniyya, 2009.
- İlgürel, Mücteba. “Celâlî İsyanları”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Accessed 10 December 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/celali-isyanlari
- İşbilir, Ömer. “Nasuh Paşa”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Accessed 4 December 2022. https:// islamansiklopedisi.org.tr/nasuh-pasa
- İzgi, Cevat “Necmeddin el-Gazzî”. Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Accessed 27 November, 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/necmeddin-el-gazzi
- Kafadar, Cemal. “A Rome of One’s Own: Reflections on Cultural Geography and Identity in the Lands of Rūm”. Muqarnas 24 (2007), 7-25.
- Kafadar, Cemal. “Mütereddit Bir Mutasavvıf: Üsküplü Asiye Hatun’un Rüya Defteri 1641-1643”. Reproduced in Cemal Kafadar, Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken: Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun.
- Istanbul: Metis Yayınları, 2009, 123-91.
- Kami, Gürzat. “Damascene Scholars in the Mamluk–Ottoman Transition: History of Three Generations of the Ghazzī Family (1450–1650)”. Ph.D. dissertation. Istanbul, Marmara University, 2023.
- Kâmil, Ekrem. “Gazzi-Mekki Seyahatnamesi: Hicri Onuncu-Milâdi on Altıncı Asırda Yurdumuzu Dolaşan Arab Seyyahlarından Muḥammad Ibn Aḥmad al-Nahrawālī ve Badr al-Dīn Muhammad Ibn Muhammad al-Ghazzī”. Tarih Semineri Dergisi 2/1 (1937), 3-90.
- Küçükaşçı, Mustafa S. “İki Arap Âliminin Gözünden XVI. Yüzyılda İstanbul”. I. Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu Bildirileri, 29 Mayıs-1 Haziran 2013. eds. Feridun M. Emecen and Emrah Safa Gürkan. 71-86. Istanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2013.
- al-Muhibbī, Muhammad Amīn. Khulāsa al-athar fī a’yān al-qarn al-hādī ashar.
- al-Murādī, Abū al-Fadl. Arf al-bashām fī man waliya fatwā Dımashq al-Shām. ed. Muhammad Mutī‘ al-Hāfız
- - Riyād Abd al-Hamīd Murād. Damascus-Beirut: Dār Ibn Kathīr, 1988.
- Nalçacı, Nida N. “İstanbul’un Tarihsel Kaynakları Olarak Seyahatnameler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 8/16 (2010), 523-562.
- Nev’izade Atayi. Hadâ’iku’l-hakâ’ik fî tekmileti’ş-Şakâ’ik: Nev‘izâde Atâyi’nin Şakâ’ik Zeyli. Istanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2017.
- Niyazioğlu, Aslı. Dreams and Lives in Ottoman Istanbul: A Seventeenth-Century Biographer’s Perspective Taylor & Francis, 2016.
- Özbaran, Salih. Bir Osmanlı Kimliği 14.–17. Yüzyıllarda Rûm/Rûmî Aidiyet ve İmgeleri. Istanbul: Kitap Yayınevi, 2004.
- Peirce, Leslie P. The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. Oxford University Press, USA, 1993.
- Pfeifer, Helen. Empire of Salons: Conquest and Community in Early Modern Ottoman Lands. Princeton: Princeton University Press, 2022.
- Reynolds, Dwight F. ed. Interpreting the Self: Autobiography in the Arabic Literary Tradition. Berkeley: University of California Press, 2001.
- el-Rouayheb, Khaled. “Heresy and Sufism in the Arabic-Islamic World, 1550–1750: Some Preliminary Observations”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 73/3 (2010), 357-80.
- Sarıcaoğlu, Fikret. “Hüseyin Paşa, Mere”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Accessed 10 December 2022. https://islamansiklopedisi.org.tr/huseyin-pasa-mere
- Shafir, Nir. “The Road from Damascus: Circulation and the Redefinition of Islam in the Ottoman Empire, 1620-1720”. Ph.D. dissertation. Los Angeles, University of California, 2016.
- Shafir, Nir. “In an Ottoman Holy Land: The Hajj and the Road from Damascus, 1500–1800”. History of Religions 60/1 (2020), 1-36.
- Şeyhi Mehmed Efendi. Vekâyı̇‘u’l-fuzalâ: Şeyhî’nin Şakâ’ik Zeyli. Istanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2018.
- Tezcan, Baki. The Second Ottoman Empire: Political and Social Transformation in the Early Modern World. New York: Cambridge University, 2010.
- Türkhan, Ayşe. “Arap Seyahatnamelerinde Osmanlı İstanbul’u ve Türkler: İbrahim el-Hiyârî Seyahatnamesi”. Ph.D. dissertation. Istanbul, Istanbul University, 2021.
- Yılmaz, Harun. Zengi ve Eyyubi Dımaşk’ında Ulema ve Medrese (1154-1260). Istanbul: Klasik Yayınevi, 2017.
- Winter, Michael. “al-Gazzi”. Historians of the Ottoman Empire. Accessed 27 November 2022. https:// ottomanhistorians.uchicago.edu/en/historian/al-gazzi
| APA | Kami G (2023). A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). , 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| Chicago | Kami Gürzat A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). (2023): 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| MLA | Kami Gürzat A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). , 2023, ss.175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| AMA | Kami G A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). . 2023; 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| Vancouver | Kami G A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). . 2023; 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| IEEE | Kami G "A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623)." , ss.175 - 201, 2023. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| ISNAD | Kami, Gürzat. "A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623)". (2023), 175-201. https://doi.org/10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| APA | Kami G (2023). A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). İslam Tetkikleri Dergisi, 13(1), 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| Chicago | Kami Gürzat A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). İslam Tetkikleri Dergisi 13, no.1 (2023): 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| MLA | Kami Gürzat A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). İslam Tetkikleri Dergisi, vol.13, no.1, 2023, ss.175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| AMA | Kami G A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). İslam Tetkikleri Dergisi. 2023; 13(1): 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| Vancouver | Kami G A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623). İslam Tetkikleri Dergisi. 2023; 13(1): 175 - 201. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| IEEE | Kami G "A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623)." İslam Tetkikleri Dergisi, 13, ss.175 - 201, 2023. 10.26650/iuitd.2023.1219821 |
| ISNAD | Kami, Gürzat. "A Damascene Shāfi‘ī Professor-Mufti in Istanbul: Najm al-Dīn al-Ghazzī’s Travelogue (1032/1623)". İslam Tetkikleri Dergisi 13/1 (2023), 175-201. https://doi.org/10.26650/iuitd.2023.1219821 |
