Yıl: 2023 Cilt: 16 Sayı: 62 Sayfa Aralığı: 159 - 182 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.29228/Joh.68149 İndeks Tarihi: 15-05-2023

ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938)

Öz:
19. yüzyıldan itibaren Osmanlı kamu bürokrasisinde ameli ihtiyaçları karşılamak için çağın gereklerine uygun formel bir eğitim verilmeye başlanmış, verilen bu eğitim için hem yasal düzenlemeler yapılmış, hem de yasal düzenlemelerin gerektirdiği kamu binaları inşa edilmiştir. Bu da beraberinde eğitim alanına kamu harcama ve yatırımlarını zorunlu kılmıştır. Yükseköğretim veren kurumların yanı sıra temel düzeyde eğitim veren iptidai, rüştiye ve idadiler kurulmuştur. Sultan II. Abdülhamit döneminde temel ve ortaöğretim düzeyinde eğitim veren kurumlar memleket sathına yayılmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren ise bu eğitim kurumlarının müfredatları çağın gereklerine göre yeniden düzenlenmiş ve bu alana ayrılan bütçeler ile yeni eğitim kurumları açılmıştır. Eğitimin geliştirilmesi amacıyla Erzurum Merkez ve kazalarında yeni okul binaları yaptırılmış ve bu doğrultuda okuma-yazma oranının artırılması sağlanmıştır. Çalışma kapsamında 1928-1938 yılları arasında Erzurum’a yapılan eğitim harcama ve yatırımlar incelenmiş, bu harcamalar şehrin sosyoekonomik ve kültürel yaşamında etkilerini daha sonraki süreçte de göstermiştir. Erzurum’da temel eğitim veren ilkokul ve liselerin açılmış, okuma-yazma seferberliği kapsamında Millet Mektepleri açılmıştır. Erzurum’da eğitim alanında başlayan çalışmalar ile daha geniş kitlelere ulaşmak için de dokuz şubesi bulunan halkevleri, Erzurum ve bazı ilçelerinde açılmıştır. Bu çalışma, arşiv belgelerinden, TÜİK’ten, ulusal ve yerel gazetelerden, telif eserlerden istifade edilerek oluşturulmuştur. Son olarak bu makale, nitel bir çalışma olup; makalede doküman analizi tekniği kullanılmıştır.
Anahtar Kelime:

An Evaluation on Public Expenditures and Investments in Education in Erzurum (1928-1938)

Öz:
From the 19th century onwards, the Ottoman public bureaucracy began to provide formal education in accordance with the requirements of the era in order to meet the practical needs of the Ottoman public bureaucracy, and both legal regulations were made for this education and public buildings required by legal regulations were built. This necessitated public expenditures and investments in education. In addition to institutions offering higher education, iptidai, rüştiye and idadis were established to provide basic education. During the reign of Sultan Abdülhamid II, institutions providing basic and secondary education spread across the country. Since the early years of the Republic, the curricula of these educational institutions were reorganized according to the requirements of the age and new educational institutions were opened with the budgets allocated to this field. In order to improve education, new school buildings were constructed in the center and districts of Erzurum, and the literacy rate was increased accordingly. Within the scope of this study, the educational expenditures and investments made in Erzurum between 1928 and 1938 were analyzed, and these expenditures showed their effects on the socioeconomic and cultural life of the city in the following period. Primary schools and high schools providing basic education were opened in Erzurum, and National Schools were opened within the scope of literacy mobilization. In order to reach a wider audience with the educational activities that started in Erzurum, halkevleri, which had nine branches, were opened in Erzurum and some of its districts. This study is based on archival documents, TUIK, national and local newspapers, and copyrighted works. Finally, this article is a qualitative study; document analysis technique was used in the article.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BCA, Fon Kodu; 490.1.0.0.0, Yer No: 984.815.2-9.
  • BCA, Fon Kodu; 490.1.0.0.0, Yer No: 984.815.2.
  • BCA, Fon Kodu; 490.1.0.0.0, Yer No: 984.815.2-10.
  • BCA, Fon Kodu; 30.10.0.0, Yer No: 65.433.1.
  • BCA, Fon Kodu; 30.10.0.0, Yer No: 70.459.1-13.
  • BCA, Fon Kodu; 30.11.1.0, Yer No: 44.35.3
  • BCA, Fon Kodu; 30.10.0.0, Yer No: 79.523.6.
  • BCA, Fon Kodu; 490.1.0.0.0, Yer No: 984.815.2.
  • BCA, Fon Kodu; 490.1.0.0, Yer No: 1005.879.1.
  • BCA,Fon Kodu; 30.11.1.0, Yer No: 66.30.9.
  • BCA, Fon Kodu; 30.11.1.0, Yer No:82.37.16.
  • BCA, Fon Kodu; 30.18.1.2, Yer No: 53.26.10.
  • Resmi Gazete, 06 Mart 1924, Sayı:63, s.6.
  • Resmi Gazete, 04 Nisan 1926, Sayı:339, s. Ek.
  • Resmi Gazete, 3 Teşrinisani 1928, Sayı:1030, s.6001-6002.
  • Resmi Gazete, 24 Kasım 1928, S.1048, s. 6101-6108.
  • Akşam, 18 Ağustos 1938, Sayı:7126, s.8.
  • Doğu, 30 Aralık 1937, Sayı:24, s.2.
  • Doğu, 14 Ekim 1937,Sayı:1, s.2.
  • Doğu, 14 Kasım 1937, Sayı:2, s.5.
  • Doğu, 28 Mart 1938, Sayı:98, s. 2.
  • Erzurum, 13 Ekim 1930, Sayı: 3217, s.4.
  • Erzurum, 13 Kasım 1930, Sayı:3220, s.4.
  • Erzurum, 16 Kasım 1931, Sayı:3270, s.4.
  • Erzurum, 11 Ocak 1932, Sayı:3278, s.2.
  • Erzurum, 28 Mart 1932, Sayı:3288, s.2.
  • Erzurum, 27 Şubat 1933, Sayı: 3335, s.2.
  • Erzurum, 11 Aralık 1933, Sayı: 3376, s.4.
  • Erzurum, 24 Aralık 1934, Sayı:3429, s.4.
  • Erzurum, 26 Şubat 1934, Sayı:3387, s.1.
  • Erzurum, 28 Mayıs 1934, Sayı:3399, s.2.
  • Erzurum, 10 Aralık1934, Sayı:3427, s.4.
  • Erzurum, 14 Ocak 1935, Sayı:3431, s.4.
  • Erzurum, 2 Ocak 1936, Sayı:3478, s.2.
  • Erzurum, 1 Nisan 1937, Sayı:3540, s.4.
  • Erzurum, 22 Nisan 1937, Sayı:3543, s.4.
  • Erzurum, 30 Ocak 1941, Sayı:3677, s.1.
  • Erzurum, 24 Nisan 1943, Sayı:3790, s.3.
  • Kurun, 13 Eylül 1936, Sayı:6709, s. 8.
  • Kurun, 11 Temmuz 1937, Sayı:7003, s.7.
  • Milliyet, 19 Şubat 1932, Sayı:2164, s.1.
  • Son Posta, 23 Temmuz 1938, Sayı:2866, s.5.
  • Ulus, 11 Temmuz 1937, Sayı:5730, s.5.
  • Vakit, 19 Eylül 1929, Sayı:4200, s.2.
  • Varlık, 20 Aralık 1934, Sayı: 1239, s.2.
  • Akdoğan, A. (2011). Kamu Maliyesi. Gazi Kitabevi.
  • Akman, T. K. (2011). Kamu Maliyesine Giriş. İlya İzmir Yayınları.
  • Akter, A. (2018). Halkevleri bütçesi için bir deneme: Gelir-gider tablosunun tespiti. Atatürk Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 16 (63), 1-50.
  • Akyüz, Y. (1999). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1999’a). Alfa Yayınları.
  • Aydın, S. & Çaşkurlu E. (2013). Kamu Maliyesi. 2. Baskı, Gazi Kitabevi.
  • Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (BİUM). (1996). İstatistik Göstergeler 1923-1995. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
  • BİUM (1933). Maarif 1923-32 İstatistikleri. Devlet Matbaası.
  • BİUM (1934). Maarif 1928-33 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği. Devlet Matbaası.
  • BİUM (1935). Maarif 1928-35 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği. Hüsnütabiat Matbaası.
  • BİGD (1937). Kültür 1935-1936 İstatistiği. Mehmed İhsan Matbaası.
  • BİUD (1938). Kültür 1936-1937 İstatistiği. Sakarya Matbaası.
  • BİUD (1939). Maarif 1937-1938 İstatistiği. Suhulet Basımevi.
  • DİE (1973). Milli Eğitimde 50 Yıl 1923- 1973, Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
  • Binbaşıoğlu, C. (2009). Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi. Anı Yayıncılık.
  • Erzurumluların Büyük Başbakanımız General İsmet İnönü’nüden Dilekleri, (1935). Varlık Matbaası.
  • Gazi M. Kemal. (2012). Nutuk Söylev (1920-1927). C. II, TTK.
  • Gündoğdu, Ş. (2013). Bitlis ve Bitlis Halkevi (1943-1951). Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Halkevlerinin 1934 Senesi Faaliyet Raporları Hulâsası, (1935). Ulus Basımevi.
  • Kuşci, A. (2021). Türk Eğitim Tarihi (1923-1950). İksad Yayınları.
  • Küçükuğurlu, M. Okur, M. (2007). Tek Parti Döneminde Erzurum Halkevleri. Derya Kitabevi.
  • Küçükuğurlu, M. (2008). Erzurum Belediyesi Tarihi I. Dergâh Yayınları. Maarif Vekâleti Mecmuasi. (1929). S. 17, s. 75.
  • Maliye ve Gümrük Bakanlığı (1992). Bütçe Gider ve Gelir Gerçekleştirmeleri (1924-1991). Maliye ve Gümrük Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü.
  • Orhaner, E. (2007). Kamu Maliyesi. Siyasal Kitabevi.
  • Ortaylı, İ. (2014). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. Timaş Yayınları.
  • Öner, E. (2015). Kamu Maliyesi. Nobel Yayınları.
  • Özalp, R. & Ataünal A. (1977). Türk Milli Eğitim Sisteminde Düzenleme Teşkilatı (Talim ve Terbiye Kurulu-Milli Eğitim Şurası). Milli Eğitim Basımevi.
  • Pehlivan, O. (2018). Kamu Maliyesi. Celepler Matbaacılık.
  • Seyidoğulu, H. (2002). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük. 3. Baskı, Güzem Can Yayınları.
  • Tekeli, İ. & İlkin, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü. TTK.
  • Toksoy, N. (2007). Halkevleri; Bir Kültürel Kalkınma Modeli. Orion Yayınevi.
  • Ulusoy, A. (2018). Maliye Politikası, Umuttepe Yayınları.
APA Aydın H, Dayı S (2023). ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). , 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
Chicago Aydın Harun,Dayı Sinever Esin ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). (2023): 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
MLA Aydın Harun,Dayı Sinever Esin ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). , 2023, ss.159 - 182. 10.29228/Joh.68149
AMA Aydın H,Dayı S ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). . 2023; 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
Vancouver Aydın H,Dayı S ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). . 2023; 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
IEEE Aydın H,Dayı S "ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938)." , ss.159 - 182, 2023. 10.29228/Joh.68149
ISNAD Aydın, Harun - Dayı, Sinever Esin. "ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938)". (2023), 159-182. https://doi.org/10.29228/Joh.68149
APA Aydın H, Dayı S (2023). ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). Tarih Okulu Dergisi, 16(62), 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
Chicago Aydın Harun,Dayı Sinever Esin ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). Tarih Okulu Dergisi 16, no.62 (2023): 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
MLA Aydın Harun,Dayı Sinever Esin ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). Tarih Okulu Dergisi, vol.16, no.62, 2023, ss.159 - 182. 10.29228/Joh.68149
AMA Aydın H,Dayı S ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). Tarih Okulu Dergisi. 2023; 16(62): 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
Vancouver Aydın H,Dayı S ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938). Tarih Okulu Dergisi. 2023; 16(62): 159 - 182. 10.29228/Joh.68149
IEEE Aydın H,Dayı S "ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938)." Tarih Okulu Dergisi, 16, ss.159 - 182, 2023. 10.29228/Joh.68149
ISNAD Aydın, Harun - Dayı, Sinever Esin. "ERZURUM’DA EĞİTİM ALANINDA YAPILAN KAMU HARCAMALARI VE YATIRIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (1928-1938)". Tarih Okulu Dergisi 16/62 (2023), 159-182. https://doi.org/10.29228/Joh.68149