Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması
Yıl: 2023 Cilt: 34 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 144 - 159 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 15-05-2023
Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması
Öz: Felsefede Tanrı’nın varlığına yönelik yapılan tartışmalar kadar önemli bir diğer tartışma ala nını, Tanrı’nın neliği/mâhiyeti üzerine yapılan tartışmalar oluşturmaktadır. Tanrı’nın nasıl bir varlık olduğu, O’nu nasıl anlamamız gerektiği, bir yandan Tanrı’nın mâhiyeti üzerinden açıkla nırken diğer taraftan Tanrı’ya atfedilen ilâhî sıfatlar yoluyla açıklanmaktadır. İslam düşünce gele neğinde, genel itibariyle Fârâbî ve İbn Sînâ gibi filozoflar Tanrı’nın varlığından ayrı bir mâhiyetinin olduğunu ve Tanrı’nın zatından ayrı sıfatlarının bulunduğunu kabul etmezken ke lamcıların çoğunluğu Tanrı’nın varlığından ayrı mâhiyetini ve O’nun zâtının gayrı olan sıfatların varlığını kabul etmişlerdir. Filozofların konuya yaklaşımının temelinde Tanrı’yı basit bir varlık olarak kabul etmeleri yatmaktadır. Bu çalışmamızda Fârâbî ve İbn Sînâ’nın basitlik anlayışlarının Tanrı-âlem ilişkisindeki belirleyici rolüne dikkat çekerek bu ilişkiyi özellikle ilim, irade, yaratma ve kudret sıfatları bağlamında ele alacağız.
Anahtar Kelime: The Reflection of the Concept of Divine Simplicity on the God-World Relationship in al-Fārābī and Ibn Sīnā (Avicenna)
Öz: Discussions on both the existence of God and the nature of God have an important place in philosophy. What kind of a being God is, and how we should understand Him, is tried to be explained through the nature of God on the one hand, and on the other hand, it is done through divine attributes. In the tradition of Islamic thought, philosophers such as al-Fārābī and Ibn Sīnā (Avicenna) generally do not accept that there is an essence separate from the existence of God and that God has different attributes from Himself. The majority of theologians accept the nature of God apart from his existence and the existence of attributes that are not His essence. Philosophers' approach to the subject is based on their acceptance of God as a simple being. In this article, we will try to give place to how al-Fārābī and Ibn Sīnā’s (Avicenna) understanding of simplicity are decisive in shaping the divine attributes and especially the attributes of knowledge, will, creation and omnipotence in shaping the relationship between God and God-world.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Acar, Rahim, “Allah’ın Cüz’îleri Bilmesi: Klasik İbn Sînâ Yorumunun Değerlendirilmesi”, Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi, 2006, sa yı: 20, ss. 99-118.
- Akyol, Aygün, Şehristânî’nin Filozoflarla Mücadelesi, Araştırma Yayınları, Ankara, 2011.
- Dolezal, James E., God Without Parts, Pickwick Publications, Eugene, 2011.
- Erdoğan, Ömer Faruk, "İbn Sînâ’nın Savunma sı: Ezelî Âlem, Ezelî Tanrı’nın Ontolojik Eşiti Değildir", İslamî Araştırmalar, 2022, c. 33, sayı: 2, ss. 490-502.
- Fârâbî, el-Medînetü’l-Fâzıla: Tanrı Âlem İnsan, çev. Yaşar Aydınlı, Litera Yayıncılık, İs tanbul, 2018.
- -----------, es-Siyâsetü’l-Medeniyye: Mevcutların İlkeleri, çev. Yaşar Aydınlı, Litera Yayıncı lık, İstanbul, 2020.
- Fazlur Rahman, İslam Felsefesi ve Problemleri, çev. Mehmet Ata Az - Ömer Ali Yıldırım, Otto, Ankara, 2015.
- Gazâlî, Tehâfütü’l-Felâsife, neşir ve terc. Mah mut Kaya - Hüseyin Sarıoğlu, Klasik Yay., İstanbul, 2018.
- İbn Sînâ, Risâletu’l-Arşiyye, Dâiretu’l-Maârifi’l Osmâniyye, Haydarâbâd, h.1353.
- ------------, Kitâbu’ş-Şifâ: Metafizik II, çev. Ek rem Demirli - Ömer Türker, Litera Yayıncı lık, İstanbul, 2005.
- ------------, et-Ta’lîkât I, çev. İsmail Hanoğlu, Elis Yay., Ankara, 2019.
- ------------, et-Ta’lîkât II, çev. İsmail Hanoğlu, Elis Yay., Ankara, 2021.
- ------------, “Tevhîdin Hakîkati ve Nübüvvetin İspatı Üzerine”, İslâm Filozoflarından Fel sefe Metinleri, çev. Mahmut Kaya, Klasik Yayınları, İstanbul, 2005.
- -----------, Kitâbu’l-Hudûd, çev. Aygün Akyol - İclal Arslan, Elis Yay., Ankara, 2013. İbn Rüşd, Tehâfütü’t-Tehâfüt, çev. Kemal Işık - Mehmet Dağ, Kırkambar Yay., İstanbul, 1998.
- McGinnis, Jon, İbn Sînâ, çev. E. Burak Şaman, Klasik Yayınları, İstanbul, 2022.
- Reçber, Mehmet Sait, “Fârâbî ve Tanrı’nın Basitliği Meselesi”, Uluslararası Fârâbî Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Elis Yay., Ankara, 2005, ss. 213-227.
- ------------, “Plotinus: Tanrı’nın Birliği ve Basitliği Üzerine”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fa kültesi Dergisi, 2010, c. 51, sayı: 1, ss. 59- 78.
- Şerif, Mian Muhammed, “Fârâbî”, İslam Dü şüncesi Tarihi, haz. Mian Muhammed Şe rif, çev.Ahmet Ünal vdğr., İnsan Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 2014, ss. 580-581.
- Terkan, Fehrullah, “İbn Sînâ, Zorunlu Varlık’ın Cüz’iyyâtı Bildiğini Tutarlı Olarak İddia Edebilir mi?”, Uluslararası İbn Sînâ Sem pozyumu: Bildiriler, ed. Mehmet Mazak, c. 1, İstanbul BB. Yayınları, İstanbul, 2008, ss. 345-356.
- Toktaş, Fatih, İslam Düşüncesinde Felsefe Eleş tirileri, Klasik Yayınları, İstanbul, 2005.
- Yıldırım, Emine Taşçi, İslâm Felsefesinde İnayet: İbn Sînâ Örneği, Gece Kitaplığı Yayınları, Ankara 2020.
| APA | Atar A (2023). Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. , 144 - 159. |
| Chicago | Atar Armagan Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. (2023): 144 - 159. |
| MLA | Atar Armagan Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. , 2023, ss.144 - 159. |
| AMA | Atar A Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. . 2023; 144 - 159. |
| Vancouver | Atar A Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. . 2023; 144 - 159. |
| IEEE | Atar A "Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması." , ss.144 - 159, 2023. |
| ISNAD | Atar, Armagan. "Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması". (2023), 144-159. |
| APA | Atar A (2023). Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. İslami Araştırmalar, 34(1), 144 - 159. |
| Chicago | Atar Armagan Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. İslami Araştırmalar 34, no.1 (2023): 144 - 159. |
| MLA | Atar Armagan Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. İslami Araştırmalar, vol.34, no.1, 2023, ss.144 - 159. |
| AMA | Atar A Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. İslami Araştırmalar. 2023; 34(1): 144 - 159. |
| Vancouver | Atar A Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması. İslami Araştırmalar. 2023; 34(1): 144 - 159. |
| IEEE | Atar A "Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması." İslami Araştırmalar, 34, ss.144 - 159, 2023. |
| ISNAD | Atar, Armagan. "Fârâbî ve İbn Sînâ’da İlâhî Basitlik Anlayışının Tanrı-Âlem İlişkisine Yansıması". İslami Araştırmalar 34/1 (2023), 144-159. |
