Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 35 Sayfa Aralığı: 237 - 259 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.53844/flsf.1200494 İndeks Tarihi: 17-05-2023

GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA

Öz:
Şanlıurfa’da ortaya çıkan Göbeklitepe keşfine dair felsefi bir okuma gerçekleştirilecek olan metinde özellikle tapınak formunda kabul edilen alanın ataerkil olarak yorumlanan bağları eleştirilecektir. Göktaşı olaylarıyla olan ilgisi bağlamında, göktaşı düşen bir bölge formu olarak yorumlanabilecek olan çukur yapılı Göbeklitepe evrenin gözü olarak okunacaktır. Aynı zamanda Dionysos’a adanan Bakkha törenleri üzerinden kadın formu incelenerek doğum yapan kadın çizimi ile ilişki kurulacaktır. Tüm bunların yanı sıra bir döl yatağı ve sütannelik ilişkisi anlamında khôra, kazı bölgesinde doğum yapamayan kadınların çaputlar bağladığı ağaç ve kozmogonik tavır üzerinden değerlendirilecektir. Kadın, khôra ve kurban ilişkisi 43 numaralı dikilitaş üzerinden erekte erkek kurbanın üreme ile olan ilgisi dolayımında okunacaktır.
Anahtar Kelime: Göbeklitepe 43 Numaralı Dikilitaş Kurban Bakkha Khôra Göktaşı

A PHILOSOPHICAL READING ON GOBEKLITEPE: THE EYE OF THE UNIVERSE AND KHÔRA AS A WOMAN

Öz:
The Göbeklitepe discovery that emerged in Şanlıurfa will analyze philosophically from the patriarchal ties of the area considered as a temple that will be criticized. In the context of its relevance to meteorite events, Göbeklitepe, which can be interpreted as a meteorite falling region form, will be read as the eye of the universe. At the same time, the female form will be examined through the Bakkha ceremonies dedicated to Dionysus, and a relationship will be established with the drawing of the woman giving birth. In addition to all these, Khôra, in the sense of a womb and wet nurse relationship, will be evaluated through the cosmogonic attitude and the tree that women who could not give birth in the excavation area tied with rags. The relationship between the woman, Khôra, and the victim will be read on the obelisk number 43 concerning the reproduction of the erected male victim.
Anahtar Kelime: Göbeklitepe Obelisk No. 43 Sacrifice Bakkha Khôra Meteorite

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • And, M., Dionisos ve Anadolu Köylüsü. İstanbul: Yapıkredi Yayınları, 2019.
  • Aras, H., Dünya Dinlerinde Merkez Sembolizmi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2011.
  • Ateş, M., Mitolojiler ve semboller “Ana tanrıça ve doğurganlık”. İstanbul: Milenyum Yayınları, 2012
  • Bataille, G., Encyclopedia Acephalica. London: Atlas Press, 1995.
  • Campbell, J., İlkel Mitoloji Tanrının Maskeleri. Çev. Kudret Emiroğlu, İstanbul: İmge Yayınevi, 2001.
  • Cömert, B., Mitoloji ve İkonografi. Ankara: Meteksan Ltd. Şti., 1967.
  • Demirci, K., Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş Tanrılar Ritüel Tapınak. İstanbul: Ayışığı Kitapları Kitabevi, 2013.
  • Derrida, J. On the Name. Stanford: Stanford University Press, 1995.
  • Derrida, J., Khôra. Çev. Didem Eryar Ünlü. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2008.
  • Duranay, H., Acephale. İstanbul: Kült Neşriyat, 2013.
  • Dürüşken, Ç., Antik Çağ’da Yaşamın ve Ölümün Bilinmezine Yolculuk, Roma’nın Gizem Dinleri. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2000.
  • Etli, Ö. B.,Göbekli Tepe ve Ön-Türkler. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
  • Irigaray, L. Speculum of the Other Woman, trans. by G. G. Gill, New York: Cornell University Press, 1987.
  • Irigaray, L. “Sorcerer Love: A Reading of Plato’s Symposium, Diotima’s Speech”, trans. Eleanor H. Kuykendall, Hypatia French Feminist Philosophy, vol. 3, no. 3, 1989.
  • Irigaray, L. Ben Sen Biz: Farklılık Kültürüne Doğru, çev. S. Büyükdüvenci - N. Tutal, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
  • Gresky, J. vd.,“Modified Human Crania from Göbekli Tepe Provide Evidence for a New Form of Neolithic Skull Cult”, Science Advances 3, no. 6, 2017.
  • Joyce, L.B., "Knife-wielding women of the Bacchanalia." Southeastern College Art Conference Review, vol. 15, no. 5, 521-535, 2010.
  • Kanalmaz, D., Şanlıurfa Bölgesi ve Göbeklitepe Prehistorik Sanat. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Çanakkale, 2017.
  • Kearney, R. Strangers, Gods and Monsters: Interpreting Otherness, New York: Routledge, 2003.
  • Livy (Titus Livius), History of Rome. Trans. George Baker, Peter A. Mesier et al., XXXIX, 1912.
  • Platon, Timaeus, Çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
  • Schmidt, K., Taş Çağı Avcılarının Gizemli Kutsal Alan Göbeklitepe: En Eski Tapınağı Yapanlar. Çev. Rüstem Aslan, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2007.
  • Bednarek, B., Blood sacrifice and related rituals in the cult of Dionysus: myth, history and the area in between. Scientific Project, Faculty of History, University of Warshaw, (22.09.2022) http://historia.uw.edu.pl/en/research-project/blood-sacrifice-and- related-rituals-in-the-cult-of-dionysus-myth-history-and-the-area-in- between/
APA Derin Ö (2023). GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. , 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
Chicago Derin Özlem GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. (2023): 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
MLA Derin Özlem GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. , 2023, ss.237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
AMA Derin Ö GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. . 2023; 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
Vancouver Derin Ö GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. . 2023; 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
IEEE Derin Ö "GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA." , ss.237 - 259, 2023. 10.53844/flsf.1200494
ISNAD Derin, Özlem. "GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA". (2023), 237-259. https://doi.org/10.53844/flsf.1200494
APA Derin Ö (2023). GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), (35), 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
Chicago Derin Özlem GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi) , no.35 (2023): 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
MLA Derin Özlem GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), vol., no.35, 2023, ss.237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
AMA Derin Ö GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi). 2023; (35): 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
Vancouver Derin Ö GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi). 2023; (35): 237 - 259. 10.53844/flsf.1200494
IEEE Derin Ö "GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA." FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), , ss.237 - 259, 2023. 10.53844/flsf.1200494
ISNAD Derin, Özlem. "GÖBEKLİTEPE’YE DAİR FELSEFİ BİR OKUMA: EVRENİN GÖZÜ VE KADIN OLARAK KHÔRA". FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi) 35 (2023), 237-259. https://doi.org/10.53844/flsf.1200494