Yıl: 2023 Cilt: 1 Sayı: 76 Sayfa Aralığı: 121 - 158 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.54752/ct.1241213 İndeks Tarihi: 17-05-2023

Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme

Öz:
Cumhuriyet tarihi boyunca sağlık hizmetlerini geniş halk kitlelerine ulaştırmaya yönelik çabalar birinci basamak sağlık hizmeti sunumunda, 5258 sayılı Kanun ile hayata geçirilen aile hekimliği modeliyle sürdürülmektedir. Ancak gerek hekimlik gerekse yönetsel vazifeleri dolayısıyla birinci basamak sağlık hizmetlerinin merkezinde yer alan aile hekimlerinin, 5258 sayılı Kanun’dan kaynaklanan önemli sorunları bulunmaktadır. Bu sorunların bir kısmı, kanun ve idarenin düzenleyici işlemleri vasıtasıyla birinci basamakta hekimlik görevini ifa eden bir kamu görevlisi grubuna alışılagelmemiş görev, yetki ve sorumlulukların yüklenmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Bir diğer kısmı ise söz konusu hekimlerin, aile hekimliği hizmeti içerisindeki hukuki statülerinin tartışmalı niteliğinden ileri gelmektedir. Özellikle bu hususun, öncesinde kamu görevlisi olmayıp, aile hekimliği hizmet sözleşmeleri ile hizmete giren hekimler üzerinde yoğunluk kazandığı görülmektedir. Bu alanda yaşanan sorunların sosyal güvenlik hukukuna yansıması ise Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hekimlerin sosyal sigortalılık statüsüne ilişkin uygulamaları üzerinden gerçekleşmektedir. Nitekim Kurum, 2013/11 sayılı Genelgesinin ilgili bölümünde gerekçesi belli olmayan bir yorumlamayla öncesinde kamu görevlisi olmayan aile hekimlerinin sosyal sigortalılık statüsünü, m. 4/I-a kapsamındaki sigortalılık olarak değerlendirmektedir. Halbuki idari hizmet sözleşmelerine dayalı bir şekilde istihdam edilen bu kişilerin 5510 sayılı Kanun’un açık hükmü karşısında m. 4/I-c kapsamındaki sigortalılıklarının kabulü gerekir.
Anahtar Kelime:

Transition to Family Medicine Model in Turkey and An Evaluation of the Social Security Institution's Practice on the Social Insurance Status of Family Physicians

Öz:
Throughout the history of the Republic, efforts to deliver health services to large masses of people have been carried out with the family medicine model introduced by Act No. 5258 in the provision of primary health care. However, family physicians who are at the center of primary health care services due to both their medical and managerial duties, have important problems arising from the Act No. 5258. Some of these problems arise from the unconventional duties, powers and responsibilities assigned to a group of public servants performing the duty of medicine in primary care through the law and circulars. Another part is due to the questionable nature of the legal status of aforementioned physicians within the family medicine service. It is seen that this issue has intensified especially on physicians who were not public servants before, but who entered into service with family medicine service contracts. The reflection of the problems experienced in this field on the social security law is realized through the practices of the Social Security Institution regarding the social insurance status of physicians. As a matter of fact, the Institution evaluates the social insurance status of family physicians, who were not public officials before, as insurance within the scope of 4/I-a, with an interpretation of which the rationale is unclear in the relevant section of its Circular No. 2013/11. However, in the face of the explicit provision of the Law No. 5510, the insurance coverage of these people, who are employed on the basis of administrative service contracts, must be accepted within the scope of 4/I-c.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akdağ, R. (2007) "Nereden Nereye Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı: Kasım/2002-Haziran/2007", T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara.
  • Akyılmaz, B., Sezginer M., Kaya, C. (2017) Türk Đdare Hukuku, Ankara: Seçkin.
  • Alper, Y. (2020) Sosyal Sigortalar Hukuku, Bursa: Dora.
  • Arslan, Y. (2017) Anadolu Selçuklu ve Osmanlı’da Darüşşifalar ve Faaliyetleri, http://kitaptarih.com/2017/06/24 (3 Kasım 2022)
  • Aydın, E. (1997), "Türkiye’de Taşra ve Kırsal Kesim Sağlık Hizmetleri Örgütlenmesi Tarihi", Toplum ve Hekim, Temmuz-Ağustos, 1997/12, 21-44.
  • Aydın, E. (2002) "Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluş Yıllarında Sağlık Hizmetleri", Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 2002/31, 183-192.
  • Bulut, S. (2017) Aile Hekimlerinin Zorunlu Sevk Zinciri Uygulaması Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi, (Doktora Tezi), Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Çağlayan, R. (2016) "Aile Sağlığı Merkezi Personelinin Hukuki Statüsü" Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 1/7, 399-415.
  • Çakır, H.M. (2015) "Aile Hekimlerinin Hukuki Statüsü" Đstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2/2, 113-156.
  • Çelik, N., Caniklioğlu, N., Canbolat, T., Özkaraca, E. (2022) Đş Hukuku Dersleri, Đstanbul: Beta.
  • Dağlaraştı, C. (2020) Türkiye’de Aile Hekimliği Kurumu: Aile Hekimliği Çalışanlarının Statüsü, Hakları, Yükümlülükleri ve Sorumlulukları, Ankara: Adalet.
  • Demir, F. (2019) En Son Yargıtay Kararları Işığında Đş Hukuku ve Uygulaması, Đzmir: Albi Yayınları.
  • DPT (2000) Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı:2001- 2005, Ankara.
  • DPT (2000), Sağlık Hizmetlerinde Etkinlik Özel Đhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Ankara: DPT:2561, ÖĐK:577.
  • Ertürk, Ş. (2022) Đş Hukuku Dersleri: Bireysel Đş Hukuku, Ankara: Yetkin Yayınları.
  • Eyrenci, Ö., Taşkent, S., Ulucan, D., Baskan, E. (2020) Đş Hukuku, Đstanbul: Beta.
  • Gözler, K. (2009) Đdare Hukuku, Bursa: Ekin.
  • Gözler, K. (2016) Hukuka Giriş, Bursa: Ekin.
  • Gözler, K., Kaplan, G. (2022) Đdare Hukuku Dersleri, Bursa: Ekin.
  • Gözübüyük, A. Ş. & Tan, T. (2016) Đdare Hukuku: Genel Esaslar, Ankara: Turhan Kitapevi.
  • Günday, M. (2015) Đdare Hukuku, Ankara: Đmaj Yayınevi.
  • Güneş, A. M. (2020) Hukuk Metodolojisi, Bursa: Ekin.
  • Güriz, A. (2019) Hukuk Başlangıcı, Ankara: Siyasal Kitapevi.
  • Güzel, A. (1997) “Fabrikadan Đnternet’e Đşçi Kavramı ve Özellikle Hizmet Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru Üzerine Bir Deneme”, Kamu-Đş, 4/2, 83-126.
  • Güzel, A., Okur, A. R., Caniklioğlu, N. (2021) Sosyal Güvenlik Hukuku, Đstanbul: Beta.
  • Korkusuz, R. M., Doğan, B. B. (2011) "Sağlık Hakkının sosyal Güvenlik Sistemi Đçindeki Yeri ve Önemi ile Gelişim Sürecindeki Eğilimler", Dicle Üniversitesi ĐĐBF Dergisi, 2011/1, 65-83.
  • Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M., Baysal, U. (2022) Đş Hukuku, Ankara: Lykeion.
  • Narmanlıoğlu, Ü. (2015) Đş Hukuku: Ferdi Đş Đlişkileri I, Đstanbul: Beta.
  • Özbek, N. (2006) Cumhuriyet Türkiye’sinde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politikalar, Đstanbul: Emeklilik Gözetim Merkezi ve Tarih Vakfı.
  • Pala, K. (2016) "Türkiye’de Sağlık Reformu/Sağlıkta Dönüşüm Programı Süreci", 20. Pratisyen Hekimlik Kongresi, 3-6 Kasım, 2016, Antalya.
  • Sağlık Bakanlığı. (2003), Sağlıkta Dönüşüm, Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
  • Sağlık Bakanlığı. (2022a) Aile Hekimliği Dairesi Başkanlığı, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi-anasayfa (3 Kasım 2022)
  • Sağlık Bakanlığı. (2022b) Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/birinci-basamak- sa%C4%9Fl%C4%B1k-hizmetleri.html ( 3 Kasım 2022)
  • Sağlık Bakanlığı. (2022c) Türkiye’de Aile Hekimliği, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/t%C3%BCrkiye-de-aile- hekimli%C4%9Fi.html (3 Kasım 2022)
  • Sağlık Bakanlığı. (2022d) Neden Aile Hekimliği?, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/neden-aile-hekimli%C4%9Fi.html (3 Kasım 2022)
  • Sağlık Bakanlığı. (2022e) Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri, https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/birinci-basamak- sa%C4%9Fl%C4%B1k-hizmetleri.html (3 Kasım 2022)
  • Sağlık Bakanlığı. (2022f) Sağlık Đstatistikleri Yıllığı: 2020, https://www.saglik.gov.tr/TR,89801/saglik-istatistikleri-yilligi-2020- yayinlanmistir.html (3 Kasım 2022).
  • Sancaktar, O., Önüt, L. B., Us Doğan, E., Kasapoğlu Turhan, M., Seyhan, S. (2021)
  • Đdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, Ankara: Seçkin. Sert, S. (2019) Türkiye’de Sağlık Sistemi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı:2003- 2019, (Yüksek Lisans Tezi), Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Sözer, A. N. (2017) Hukukta Yöntembilim, Đstanbul: Beta.
  • Sözer, A. N. (2021) Đşçi, Bağımsız Çalışan ve Kamu Görevlileri Bakımından: Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, Đstanbul: Beta.
  • Sted. (2001) On Soru On Yanıt: 224 Nolu sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Mart- 2001. https://www.ttb.org.tr/sted/sted0301/9.html ( 3 Kasım 2022)
  • Süzek, S. (2022) Đş Hukuku, Đstanbul: Beta.
  • Taşdemir, Y. (2021) "Türk Hukukunda Aile Hekimliği Sistemi ve Aile Hekiminin Đşveren Sıfatına Đlişkin Bir Đnceleme", Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2021/2, 261-296.
  • Top, M. (2016) Türk Sağlık Sistemi, https://www.academia.edu/2923094/T%C3%BCrk_Sa%C4%9Fl%C4%B1k _Sistemi_ve_Politikalar%C4%B1 (3 Kasım 2022)
  • Tuncay, A. C., Ekmekçi, Ö. (2021) Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Đstanbul: Beta.
  • Tunçomağ, K. & Centel, T. (2022) Đş Hukukukunun Esasları, Đstanbul: Beta.
APA YAYIN E, ALPER Y (2023). Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. , 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
Chicago YAYIN EMRE,ALPER YUSUF Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. (2023): 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
MLA YAYIN EMRE,ALPER YUSUF Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. , 2023, ss.121 - 158. 10.54752/ct.1241213
AMA YAYIN E,ALPER Y Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. . 2023; 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
Vancouver YAYIN E,ALPER Y Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. . 2023; 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
IEEE YAYIN E,ALPER Y "Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme." , ss.121 - 158, 2023. 10.54752/ct.1241213
ISNAD YAYIN, EMRE - ALPER, YUSUF. "Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme". (2023), 121-158. https://doi.org/10.54752/ct.1241213
APA YAYIN E, ALPER Y (2023). Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 1(76), 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
Chicago YAYIN EMRE,ALPER YUSUF Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum 1, no.76 (2023): 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
MLA YAYIN EMRE,ALPER YUSUF Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum, vol.1, no.76, 2023, ss.121 - 158. 10.54752/ct.1241213
AMA YAYIN E,ALPER Y Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum. 2023; 1(76): 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
Vancouver YAYIN E,ALPER Y Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme. Çalışma ve Toplum. 2023; 1(76): 121 - 158. 10.54752/ct.1241213
IEEE YAYIN E,ALPER Y "Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme." Çalışma ve Toplum, 1, ss.121 - 158, 2023. 10.54752/ct.1241213
ISNAD YAYIN, EMRE - ALPER, YUSUF. "Türkiye’de Aile Hekimliği Modeline Geçiş Süreci ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Aile Hekimlerinin Sosyal Sigortalılık Statülerine İlişkin Uygulaması Hakkında Bir Değerlendirme". Çalışma ve Toplum 1/76 (2023), 121-158. https://doi.org/10.54752/ct.1241213