Yıl: 2022 Cilt: 17 Sayı: 6 Sayfa Aralığı: 1393 - 1403 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.63700 İndeks Tarihi: 19-05-2023

Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı

Öz:
Türk tarihi genellikle savaşlarla anılsa da tarihinde büyük diplomatik başarılar da mevcuttur. Bunlardan birisi de Lozan Barış Konferansı denilebilir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş belgesi olan Lozan Barış Antlaşması geçmişten günümüze tartışılan bir konudur. Anakronizme düşmeden değerlendirilmesi gereken bir konu olan Lozan Görüşmeleri dönemin şartları düşünüldüğünde olumlu düşünülmesi gereken bir mesele olabilir. Çalışmanın amacı da sorunsalı dönemin şartlarında inceleyerek merkez-çevre dikotomisi içerisinde değerlendirilmek. Çalışmada büyük devletlerin emperyal hedefleri çerçevesinde Lozan’ın kazanımları anlatıldı. Konuyu basit biçimde zafer-kayıp şeklinde okumanın bilimsel olamayacağına vurgu yapıldı. Konferansta iki zıt kutup çatışmıştır. Lord Curzon Mondros’tan gelindiği şeklinde Türk tarafına baskı yaparken, İsmet Paşa Mudanya’dan gelindiğini işlemiştir. İki tarafta tezlerini savunurken galip devletler olduklarını karşı tarafa kabul ettirmeye çalışmıştır. İki tarafta savaş yorgunuydu ancak uzun yıllar pek çok cephede savaşmış Türk halkının tekrar savaşmaya gücü yoktu. Buna rağmen İsmet Paşa’nın Lozan’da Türkiye’nin çıkarlarını elinden geldiğince iyi savunduğu söylenebilir. Zira konferansta İsmet Paşa birçok delegede saygınlık uyandırmayı başarmıştır. Makalenin bir diğer konusu ise kaybedilişi hâlâ tartışmalara konu olan Musul meselesidir. Musul’un kaybedilişinin sanıldığı gibi Lozan’da olmadığı özellikle vurgulanan konuların başındadır. Zira Türk heyeti Lozan’da Musul’daki haklarını son ana kadar savunmuştur. Musul çok daha sonra elden çıkmıştır. Türkiye Musul konusunun Cemiyeti Akvam’da görüşülmemesi için de mücadele etmiştir çünkü o dönemde İngiltere’nin örgütte etkinliği vardı.
Anahtar Kelime:

Lausanne Peace Conference from the Framework of Mosul Province and Imperial Goals

Öz:
Although the decisive factor in Turkish history is usually wars, there are also great diplomatic achievements in its history. One of these achievements is the Lausanne Peace Conference. The Lausanne Peace Treaty, which is accepted as the document that provides the foundation of the Ankara Government, is a subject that has been discussed from the past to the present. The Talks in Lausanne, which is an issue that should be evaluated without falling into anachronism, may be an issue that should be considered positively when the conditions of the period are considered. The aim of this study is to examine the problematic in the conditions of the period and to evaluate it within the center-periphery dichotomy. The achievements of Lausanne were explained within the framework of the imperial goals of the great powers, and it was emphasized that it would not be scientific to read the subject simply as victory-loss. Two opposing poles struggled at the conference. While Lord Curzon was putting pressure on the Turkish side under Mudros, İsmet Pasha stated that he came from Mudanya. While defending their thoughts on both sides, they tried to make the other side accept that they were victorious states. Both sides were tired of war; however, the Turkish people, who had fought on many fronts for many years, did not have the strength to fight again. Despite this situation, it can be stated that İsmet Pasha defended Turkey's interests in Lausanne as best as he could. İsmet Pasha managed to arouse prestige in many delegates at the conference. Another subject of the article is the Mosul issue, whose disappearance is still the subject of debate. It is one of the most emphasized issues that the loss of Mosul was not in Lausanne as it was thought. The Turkish delegation defended its rights in Mosul until the last moment in Lausanne. Mosul was lost much later. Turkey also struggled to prevent the Mosul issue from being discussed in the League of Nations; because at that time England had an influence in this organization.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akşin, A. (1991). Atatürk’ün dış politika ilkeleri ve diplomasi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Alkan, N. & Üçüncü, U. (2015). Ali Şükrü Bey hürriyet uğruna 39. yıl. Trabzon B.Ş Belediyesi Kültür ve Sosyal İşleri Dairesi Başkanlığı.
  • Armaoğlu, F. (1988). 20. yüzyıl siyasi tarihi 1914-1980. Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Babaoğlu, R. (2019). Muharebeden diplomasiye: Lozan konferansı’nda Türk delegasyon heyetinin karşılatığı zorluklar. Atatürk Araştırma Merkezi, 35(99), 95-140. https://doi.org/10.33419/aamd.558002
  • Bektaş, M. (2015). Lozan antlaşması bağlamında Türkiye’de azınlıkların yönetimi, [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Medeniyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çakmak, H. (2012). Türk dış politikası-1919-1912. Barış Platin Kitap.
  • Carr, E. H. (2015). Tarih nedir?.. İletişim Yayınları.
  • Cebesoy, A. F. (2008). Sınıf arkadaşım Atatürk. İnkılap Yayınevi.
  • Çelik, E. (1969). Türkiye’nin dış politika tarihi, Gerçek Yayınevi.
  • Çevik, Z. (2002). Milli mücadele’de Müdafaa-i Hukuktan Halk Fırkası’na geçiş (1918-1923). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Dinç, S. (2004). Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi. Nobel Yayınları.
  • Eroğlu, H. (1990). Türk inkılap tarihi. Savaş Yayınları.
  • Gönlübol, M. (1997). Atatürk ve Türkiye’nin dış politikası (1919-1938), Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
  • İnönü, İ. (2018). Hatıralar. Bilgi Yayınevi.
  • Kennedy, P. (1990). Büyük güçlerin yükselişi çöküşü. Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Kısıklı, E. (199-2003). Yeni gelişmelerin ışığında geçmişten günümüze Musul meselesi. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu DergisiUniversity Turkish Revolution History Institute Journal of "Atatürk Yolu, 24, 487-526
  • Kürkçüoğlu, Ö. (1978). Türk-İngiliz ilişkileri (1919-1926). Ankara Üniversitesi Yayınları.
  • Meray, S. (2001). Lozan barış konferansı; tutanaklar-belgeler-cilt.7. Y.K.Y.
  • Oran, B. (2016). Türk dış politikası, 1919-1980, Cilt:1. İletişim Yayınları.
  • Plehanov, G. (2010) Tarihte bireyin rolü üzerine. Yazılama Yayınevi.
  • Seha, M. (1969). Lozan barış konferansı, tutanaklar, belgeler cilt:2. S.B.F. Yayınları.
  • Selahattin T. (1999). Mondros’tan Mudanya’ya III. MEB Yayınları.
  • Şimşir, B. (1994). Lozan ve çağdaş Türkiye’nin doğuşu, 70. yılında lozan barış antlaşması, İnönü Vakfı.
  • Şimşir, Bilal. (der). (1990). Lozan telgrafları (1922-1923). T.T.K. Yayınları.
  • Soysal, İ. (1989). Türkiye’nin siyasal anlaşmaları 1920-1945 cilt:1. T.T.K Yayınları. TBMM gizli celse zabıtları, 1. Devre, Cilt.4, 1923, s.175-176
  • TBMM zabıt ceridesi, 1. Devre, Cilt.25, Ankara, 1960, s.82.
  • Türkmen, Z. (2003). Musul meselesi: askeri yeniden çözüm arayışları 1922-1925. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Uçarol, R (1985). Siyasi tarih. Filiz Kitap Evi.
  • Yalçın, S. (1998). Misak-ı Milli ve Lozan barış konferansı belgelerinde musul meselesi: atatürk dönemi dış politikası. ATAM Yayınları.
APA Karakuş G (2022). Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. , 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
Chicago Karakuş Girayalp Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. (2022): 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
MLA Karakuş Girayalp Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. , 2022, ss.1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
AMA Karakuş G Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. . 2022; 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
Vancouver Karakuş G Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. . 2022; 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
IEEE Karakuş G "Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı." , ss.1393 - 1403, 2022. 10.7827/TurkishStudies.63700
ISNAD Karakuş, Girayalp. "Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı". (2022), 1393-1403. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.63700
APA Karakuş G (2022). Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. Turkish Studies (Elektronik), 17(6), 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
Chicago Karakuş Girayalp Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. Turkish Studies (Elektronik) 17, no.6 (2022): 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
MLA Karakuş Girayalp Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. Turkish Studies (Elektronik), vol.17, no.6, 2022, ss.1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
AMA Karakuş G Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. Turkish Studies (Elektronik). 2022; 17(6): 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
Vancouver Karakuş G Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı. Turkish Studies (Elektronik). 2022; 17(6): 1393 - 1403. 10.7827/TurkishStudies.63700
IEEE Karakuş G "Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı." Turkish Studies (Elektronik), 17, ss.1393 - 1403, 2022. 10.7827/TurkishStudies.63700
ISNAD Karakuş, Girayalp. "Musul Vilayeti ve Emperyal Hedefler Çerçevesinde Lozan Barış Konferansı". Turkish Studies (Elektronik) 17/6 (2022), 1393-1403. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.63700