Yıl: 2011 Cilt: 17 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 277 - 294 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi

Öz:
Yöneticilerin liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkinin Samsun ili ölçeğinde incelenmesini amaçlayan bu çalışmada öncelikle iş doyumu ve liderlik davranışları hakkında kuramsal bilgiye yer verilmiştir. Samsun ili ve ilçelerinden tesadüfî yöntemle belirlenen ilköğretim okullarında çalışan 804 öğretmen ve 153 yöneticiye “İş Doyumu Ölçeği” ile “Liderlik Davranışları Düzeyleri Ölçeği” uygulanmıştır. Toplanan veriler üzerinde yapılan istatistiksel analizler sonucu, yöneticilerin liderlik davranışları düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmamasına karşın, öğretmenlerin yöneticilerinde gördükleri liderlik davranışları düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Öğretmenlerin branşları ile iş doyumu düzeyleri arasında anlamlı fark olduğu ancak cinsiyetleri ve hizmet yılları ile iş doyumu düzeyleri arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür. Yöneticilerin kendilerinde gördükleri işe yönelik ve kişiye yönelik liderlik davranışları düzeyleri ile öğretmenlerin yöneticilerinde gördükleri işe yönelik ve kişiye yönelik liderlik davranışları düzeyleri arasında yöneticiler lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu araştırma sonucunda yöneticilerin, öğretmenlerin iş doyumunu artırmaları için yapabilecekleri ile öğretmenlerin yöneticilerine bakış açıları ve yaklaşımlarını değiştirmeleri gerektiğine dikkat çekilmiştir.
Anahtar Kelime:

Konular: İşletme

Relationship between primary school administrators’ leadership behavior and job satisfaction of teachers

Öz:
Background. Leadership approaches have been described in four distinct categories: (a) qualities approach, (b) behavioral approach, (c) situational approach and (d) modern approach. According to the qualities approach, the leader’s personal qualities, individual abilities, and physical attributes are distinct from those of the observers (Aksel, 2003: 176). The administrator’s ability to lead depends on the presence these qualifications. According to the behavioral approach, a leader’s effectiveness is defined by the consistency between his/her leadership behavior and the maturity level of the individuals of those he/she leads. A widely respected research conducted under Likert’s leadership at the University of Michigan has determined two categories of leadership behavior: ‘profession oriented’ and ‘individual oriented’. While the ‘profession oriented’ leader displays behavior that draws power from his status, keeps a close watch on whether his staff fulfill their duties and when needed takes on an authoritarian and punitive role, the ‘individual oriented’ leader displays behavior based on rotation of authority, has a high regard for his staff’s personal improvement and progress, and values their emotional well being. Situational approach indicates that there can be no single leadership approach appropriate in every situation and condition. Instead, the appropriate approach may change according to the situation at hand, and it is impossible to predict which approach will be effective beforehand (Çelik, 1999: 16-31). “Means-goal” model which was developed based on the situational approach handles the leader’s behavior from the “mission” and “relationship” dimensions and adds that leaders ability to motivate his staff towards the goal is the third dimension of leadership (Çelik, 1999: 17). According to this model, the three main responsibilities of a leader are attain organizational objectives, provide a sense of job satisfaction for his staff, and provide appropriate strategies to motivate those he leads (Eren, 2001: 461). Since the 1980’s, parallel to the developments in the area of social sciences and especially in the science of administration, along with traditional approaches, there have been significant developments in leadership research. These perspectives that can be classified as modern approaches, transformative leadership, interactional leadership, charismatic leadership (Serinkan, 2002: 73), have been cited in the science of administration. A leader’s most important responsibility is to utilize professional motivation factors to enable the employees to actively participate and attain job satisfaction. For this reason, in order to increase productivity and quality in education, school administrators as leaders must provide better working conditions and help teachers meet their personal and professional expectations (Karakose, & Kocabas, 2006: 5). In other words, in order to have a successful system, it is essential for educational leaders to work towards creating a work environment in which teachers can realize their personal expectations and provide professional motivation, and job satisfaction, while meeting organizational goals. The leaders’ ability to provide such working environments in their institutions depends on the quality of their leadershipbehavior. The nature of these behaviors can vary based on their approach to leadership. Purpose. The purpose of this study is to determine the relationship between primary school administrators’ leadership behavior and job satisfaction of teachers who work under their leadership. Method. This study which is a scientific field research, explores teachers’ job satisfaction levels and administrators’ leadership behavior levels. In light of the purpose of the study, the relationship between teachers’ job satisfaction and administrators’ leadership behavior is examined. For collecting the data; the 14 item “Job Satisfaction Inventory” (Cronbach’s Alpha =.95) developed by Taşdan (2008) and the 22 item “Leadership Behavior Level Measure” (Cronbach’s Alpha =.96) developed by researchers were used. The questionnaires were administered to 804 teachers and 153 administrators of primary schools in the Samsun province. Statistical analysis of the collected data was performed by application software (SPSS). Findings and results. The analysis of the findings indicate that the fact that there are significant differences between the level of job satisfaction among teachers of different content areas prove that every subject teacher has an individual set of needs and expectations. The fact that some content area teachers are more likely to be able to meet these needs within the school setting, enables them to attain higher levels of job satisfaction. Findings also indicate that gender variable has no effect on teacher satisfaction, thus gender does not play a role in teachers’ job satisfaction levels. In addition, one must keep in mind that there may be personal factors that contribute to the levels of job satisfaction. Findings also indicate that there is a positive relationship between the level of leadership behavior teachers perceive in their administrators and the level of their job satisfaction. In other words, one may conclude that, teachers’ own sense and perceptions have an effect on their level of job satisfaction. This finding supports Fiedler’s Situational Leadership Model. Regardless of leadership qualities one may possess, displaying the inappropriate leadership behaviors in different situations will not yield to a positive outcome. For this reason, i
Anahtar Kelime:

Konular: İşletme
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acar, H. (2002). 21. yüzyıla girerken Millî Eğitim Bakanlığı'nda eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi ve geliştirilmesinde yeni yaklaşımlar. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Yayına hazırlayanlar: Çınkır Şakir, & Elma Cevat. Yayın No: 191. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
  • Aksayan, S. (1990). Koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerinde çalışan hemşirelerin iş doyumu etkenlerinin irdelenmesi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
  • Aksel, İ. (2003). İşletme yöneticilerinin liderlik davranışlarının iş tatmini üzerine etkileri ve bir uygulama. Pamukkale Üniversitesi, Denizli: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • Arslan, H. (2002). Okul müdürlüğünü geliştirme programları. 21. yüzyıl eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi sempozyumu. Yayına Hazırlayanlar: Çınkır Şakir, Elma Cevat. Yayın No: 191. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
  • Ataklı, A. (1996). İlkokullarda yönetici davranışlarının öğretmenlerin verimliliğine etkisi. İstanbul: Millî Eğitim Yayınları.
  • Balcı, A., Çınkır, Ş. (2002). Türkiye'de eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi. 21. yüzyıl eğitim yöneticilerinin yetiştirilmesi sempozyumu. Yayına Hazırlayanlar: Çınkır Şakir, Elma Cevat. Yayın No: 191. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
  • Barutçugil, İ. (2004).Stratejik insan kaynakları yönetimi. Birinci Baskı, İstanbul: Kariyer Yayın. Eğt. Hizm. Ltd. Şti.
  • Binbaşıoğlu, C. (1988). Eğitim yöneticiliği. Ankara: Binbaşıoğlu. Çelep,C. (2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık. Çelik,V. (1999). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Çelik,V. (2002). Eğitim yöneticisi yetiştirme politikasına yön veren temel eğilimler. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu. Yayına Hazırlayanlar: Çınkır Şakir, Elma Cevat. Yayın No: 191. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
  • Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. Ankara: Anı Yayıncılık.
  • Daft, R. L. (2000). The new era of management. International Edition, China: Thomsan Corporation.
  • Eren, E. (2001). Yönetim ve organizasyon (çağdaş ve küresel yaklaşımlar). Genişletilmiş 5. Baskı, Yayın no: 1067. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
  • Hodgetts, R. M. (1990). Management (theory, process and practise). Çev. Canan, Çetin & Esin C., Mutlu, 5. Basım, İstanbul: Der.
  • Karadağ, E., Başaran, A., & Korkmaz, T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin algıladıkları liderlik biçimleri ile iş doyumları arasındaki ilişki. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 32-45.
  • Karaköse T., & Kocabaş İ. (2006). Özel ve devlet okullarında öğretmenlerin beklentilerinin iş doyumu ve motivasyon üzerine etkileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, 2(1), 3-14.
  • Koçak, T. (2006). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Ankara İli örneği). Gazi Üniversitesi, Ankara: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
  • Koçel, T. (1998). İşletme yöneticiliği. Yenilenmiş 6. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
  • Onaran, O. (1981). Çalışma yaşamında güdüleme kuramları. A.O. SBF Yayını. No: 470. Ankara: Sevinç.
  • Taşdan, M. (2008). Türkiye’deki kamu ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi, iş doyumu ve algılanan sosyal destek ile ilişkisi. Ankara Üniversitesi, Ankara: Yayımlanmamış doktora tezi.
  • Tengilimoğlu, D. (2005). Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi: Sayı: 1, 23-45.
  • Üçok, T. (1988). Yönetim ilkeleri. Ankara: Gazi Büro.
  • Ünal, S. (1991). İlköğretim okulu yöneticilerinin okullarında motivasyonu sağlama etkinlikleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi: Sayı: 7. http://egitimdergi. pamukkale.edu.tr/
  • Ünal, Z. (2003). Öğretmenlerde iş doyumu ve örgütsel vatandaşlık. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
  • Yavuz, F. (2006). Okul Motivasyonunu değerlendirme ölçeği, yapılandırılması ve güvenliği. Marmara Üniversitesi, İstanbul: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.
APA YILMAZ A, BOĞA CEYLAN Ç (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. , 277 - 294.
Chicago YILMAZ ALİ,BOĞA CEYLAN Çiğdem İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. (2011): 277 - 294.
MLA YILMAZ ALİ,BOĞA CEYLAN Çiğdem İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. , 2011, ss.277 - 294.
AMA YILMAZ A,BOĞA CEYLAN Ç İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. . 2011; 277 - 294.
Vancouver YILMAZ A,BOĞA CEYLAN Ç İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. . 2011; 277 - 294.
IEEE YILMAZ A,BOĞA CEYLAN Ç "İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi." , ss.277 - 294, 2011.
ISNAD YILMAZ, ALİ - BOĞA CEYLAN, Çiğdem. "İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi". (2011), 277-294.
APA YILMAZ A, BOĞA CEYLAN Ç (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(2), 277 - 294.
Chicago YILMAZ ALİ,BOĞA CEYLAN Çiğdem İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 17, no.2 (2011): 277 - 294.
MLA YILMAZ ALİ,BOĞA CEYLAN Çiğdem İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, vol.17, no.2, 2011, ss.277 - 294.
AMA YILMAZ A,BOĞA CEYLAN Ç İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2011; 17(2): 277 - 294.
Vancouver YILMAZ A,BOĞA CEYLAN Ç İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2011; 17(2): 277 - 294.
IEEE YILMAZ A,BOĞA CEYLAN Ç "İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi." Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17, ss.277 - 294, 2011.
ISNAD YILMAZ, ALİ - BOĞA CEYLAN, Çiğdem. "İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi". Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 17/2 (2011), 277-294.