TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ

Mustafa DALAY, (Beykent Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, Türkiye)
Kazım SARI (Beykent Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Endüstri Mühendisliği Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Endüstri Mühendisliği
5 7
Yıl: 2022 Cilt: 33 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 500 - 513 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-05-2023

TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ

Öz:
Tedarikçi seçimi, birçok farklı kriterin aynı anda dikkate alındığı ve bir tedarik zincirinin başarısı için oldukça önemli olan stratejik bir karardır. Günümüzde bireylerin çevre bilinci ve işletmelerin çevreye olan hassasiyetleri, sivil toplum kuruluşlarının konu ile ilgili faaliyetleri, medyanın etkisi ve çevreye ilişkin mevzuatın oluşturulması ile önemli ölçüde artmıştır. Bu durum farklı ülke ve sektörlerdeki işletmeler için fiyat, kalite, güvenirlik gibi geleneksel kriterlerin yanında çevreyle ilgili yeşil kriterin de tedarikçi seçim sürecinde yerini almasını sağlamıştır. Ancak, yeşil kritere, tedarikçi seçim sürecinde ne ölçüde ağırlık verildiği, Türkiye gibi gelişmekte olan ülke işletmeleri için bir tartışma konusudur. Bu amaçla, bu çalışmada, Türk gıda sektöründeki işletmelerin hangi kriterlere göre tedarikçi seçimi yaptığı ve seçim sürecinde yeşil kritere ne düzeyde ağırlık verdiği araştırılmaktadır. Bu kapsamdaki araştırmamız, 50 tedarik zinciri yöneticisinin katılımıyla bulanık DEMATEL ile gerçekleştirilmiştir. Bulanık DEMATEL, kriterlerin önem sırasının belirlenmesi ve birbirleriyle olan etki düzeylerini tespit etmekte kullanılan Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) metotlarından biridir. Elde edilen sonuçlar, Türk gıda sektöründeki işletmelerin tedarikçi seçiminde, en çok fiyat, kalite, güven ve iş yapısına önem verdiğini, yeşil kritere ise düşük düzeyde önem verdiğini ortaya çıkarmıştır.
Anahtar Kelime:

EXPLORING THE IMPORTANCE OF GREEN CRITERIA IN SUPPLIER SELECTION: THE CASE OF THE TURKISH FOOD INDUSTRY

Öz:
Supplier selection is a strategic decision that considers many different criteria at the same time and is very important for the success of a supply chain. Today, the environmental awareness of individuals and the sensitivity of businesses to the environment have increased significantly with the activities of non-governmental organizations, the influence of the media and the creation of environmental legislation. This situation has ensured that besides traditional criteria such as price, quality, and reliability for businesses in different countries and sectors, green criteria related to the environment take their place in the supplier selection process. However, the extent to which the green criterion is given weight in the supplier selection process is a matter of debate for businesses in developing countries such as Turkey. For this purpose, in this study, it is investigated according to which criteria the enterprises in the Turkish food sector choose their suppliers and to what extent they give importance to the green criterion in the selection process. Our research in this context was carried out with fuzzy DEMATEL with the contribution of 50 supply chain manager. Fuzzy DEMATEL is one of the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods used to determine the order of importance of the criteria and to determine the level of influence with each other. The results obtained revealed that the Turkish food sector companies give importance to price, quality, trust, and business structure the most, while they give low importance to the green criterion in supplier selection.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksakal, E. ve Dağdeviren, M. (2010). Anp ve Dematel Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25(4), 905-913. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/75828
  • Ansari, A. and Batoul, M. (1988). JIT purchasing as a quality and productivity centre. The International Journal of Production Research, 26, 19-26. Doi: https://doi.org/10.1080/ 00207548808947838
  • Anthony, T.F. and Buffa, F.P. (1977). Strategic Purchase Scheduling. The Journal of Purchasing and Materials Management, Fall 1977, 27-31. Doi : https://doi.org/10.1111/j.1745- 493X.1977.tb00400.x
  • Banaeian N., Mobli, H., Nielsen I.E. and Omid, M. (2015). A Methodology for Green Supplier Selection in Food Industries, Technology Management for Sustainable Production and Logistics, EcoProduction, 3-23. Doi:https://doi.org/10.1007/978-3-642-33935-6_1
  • Benton, W.C. and Krajewski, L. (1990). Vendor Performance and Alternative Manufacturing Environments. The Decision Sciences, 21, 403- 415. Doi:https://doi.org/10.1111/j.1540- 5915.1990.tb01693.x
  • Bernard, P. (1989), “Managing vendor performance”, The Production and Inventory Management Journal, 1-7. Erişim adresi: https://www.proquest.com/scholarly- journals/managing-vendor-performance/ docview/199911110/se-2
  • Browning, J.M., Zabriskie, N.B. and Huellmantel, A.B. (1983). Strategic Purchasing Planning. The Journal of Purchasing and Materials Management, Spring 1983, 19-24. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1745-493X.1983. tb00071.x
  • Büyüközkan G. ve Vardaroğlu Z. (2008). Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi. Lojistik Dergisi, 1-15. Erişim adresi: https://www.academia.edu/ download/33516466/ytzy8.pdf
  • Chang, B., Chang, C.W. and Wu C.H. (2011). Fuzzy DEMATEL method for developing supplier selection criteria, Expert Systems with Applications 38, 1850–1858. Doi: https://doi.org/10.1016/j.eswa.2010.07.114
  • Çabuk, S., Nakıboğlu, B. ve Keleş, C. (2008). Tüketicilerin Yeşil (Ürün) Satın Alma Davranışlarının Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 85-102. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issu e/4378/60011
  • Dickson, W.G. (1966). An Analysis of Vendor Selection Systems And Decisions. The Journal of Purchasing, February, 5-17. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1745-493X.1966 .tb00818.x
  • Dobos and Vörösmarty (2014). Green supplier selection and evaluation using DEA-type composite indicators. The Int. J. Production Economics, Elsevier 157, 273-278. Doi: https://doi.org/10.1016/j.ijpe.2014.09.026
  • Dobos, I. and Vörösmarty, G. (2018). Inventory- related costs in green supplier selection problems with Data Envelopment Analysis (DEA). International Journal of Production Economics. 1-27. Doi:https://doi.org/10.1016/ j.ijpe.2018.03.022
  • Feng, G.C. and Ma, R. (2020). Identification of the factors that influence service innovation in manufacturing enterprises by using the fuzzy DEMATEL method, The Journal of Cleaner Production 1-28. Doi:https://doi.org/10.1016/ j.jclepro.2020.120002
  • Freeman, J. and Chen, T. (2015). Green supplier selection using an AHP-Entropy-TOPSIS framework. Supply Chain Management: An International Journal. 20(3), 327-340. Doi:https://doi.org/10.1108/SCM-04-2014-0142
  • Genovese, A., Lenny Koh, S.C. and Bruno, G. (2013). Esposito, E. Greener supplier selection: State of the art and some empirical evidence. The International Journal of Production Research, 51, 2868–2886. Doi:https://doi.org/101080/ 00207543.2012.748224
  • Grisi, R.M., Guerra, L. and Naviglio, G. (2010). Supplier Performance Evaluation for Green Supply Chain Management. P. Taticchi (Ed.), Business Performance Measurement and Management, 149-162. Doi: https://doi.org/ 10.1007/978-3-642-04800-5_10
  • Gürbüz, E. ve Demirer, Ö. (2006). Ürünlerin Ekonomik Sosyal ve Çevresel Başarılarının Belirlenmesi: Türkiye Gıda Sektörü Araştırması. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 21(1), 102-103. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ deuiibfd/issue/22751/242865
  • Haq, A.N. and Kannan, G. (2006). Fuzzy analytical hierarchy process for evaluating and selecting a vendor in a supply chain model. The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 826-835. Doi: https://doi.org/10.1007/s00170-005-2562-8
  • Hwang, H., Moon, D.H. and Shinn, S.W. (1990). An Eoq Model With Quantıty Discounts For Both Purchasing Price And Freight Cost, The Computers and Operations Research, 73-78. Doi:https://doi.org/10.1016/0305- 0548(90)90029-7
  • Huang, C.Y., Shyu, J.Z. and Tzeng, G.H. (2007). Reconfiguring the innovation policy portfolios for Taiwan’s SIP Mall industry. The Technovation, 27, 744–765. Doi:https://doi.org/10.1016/j.technovation. 2007.04.002
  • Jiunn-I, S., Hsin-Hung, W. and Kuan-Kai, H. (2010). A DEMATEL method in identifying key success factors of hospital service quality. Knowl. Based Syst. 23, 277–282. Doi: https://doi.org/ 10.1016/j.knosys.2010.01.013
  • Kamili, U.A., Nurcahyo, R. and Farizal (2020). Supply Chain Effect to Environment of Maintenance, Repair and Overhaul (MRO) Industry. 2020 IEEE 7th International Conference on Industrial Engineering and Applications, 469-473. Doi: https://doi.org/ 10.1109/ICIEA49774.2020.9102079
  • Kannan, G., Rajendran, S., Sarkis, J. and Murugesan, P. (2013). Multi Criteria Decision Making approaches for Green supplier evaluation and selection: A literature review. The Journal of Cleaner Production, 1-52. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.06.046
  • Karaatlı, M., Ömürbek, N., Işık, E. ve Yılmaz, E. (2016). Performans Değerlemesinde DEMATEL ve Bulanık TOPSIS Uygulaması. Ege Akademik Bakış. 16(1), Sayfa:49-64. Doi: https://doi.org/10.21121/eab.2016121904
  • Kaynak, R. ve Aytekin, M. (2005). Makine Halı Sektöründe Satınalma Davranışına Etki Eden Tedarikçi Performans Kriterleri. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, 25-27.
  • Kuo, T.C., Hsu, C.W. and Li, J.Y. (2015). Developing a Green Supplier Selection Model by Using the DANP with VIKOR, The Sustainability, 1661- 1689. Doi: https://doi.org/ 10.3390/ su7021661
  • Lee, A.H.I., Kang, H.Y., Hsu, C.F. and Hung, H.C. (2009). A green supplier selection model for high-tech industry. The Expert Systems with Applications, 36, 7917–7927. Doi: https://doi.org/10.1016/j.eswa.2008.11.052
  • Liang, H., Ren, J., Gao, Z., Gao, S., Luo, X. and Dong, L., Scipioni (2016). A. Identification of critical success factors for sustainable development of biofuel industry in China based on grey decision-making trial and evaluation laboratory (DEMATEL). J. Clean. Prod. 131, 500–508. Doi:https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.04.151
  • Liou, J.J.H., Yen, L. and Tzeng, G.H. (2008). Building an effective safety management system for airlines. The Journal of Air Transport Manage. 14, 20–26. Doi:https://doi.org/10.1016/ j.jairtraman.2007.10.002
  • Michnik, J. (2013). Weighted Influence Non-linear Gauge System (WINGS) –An analysis method for the systems of interrelated components. The European Journal of Operational Research, 3, 536–544. Doi: https://doi.org/ 10.1016/ j.ejor.2013.02.007
  • Monczka, R.M., Giunipero, L.C., C.P.M. and Reck, R.F. (1981). Perceived Importance of Supplier Information. The Journal of Purchasing and Materials Management, Spring 1981, 21- 29. Doi:https://doi.org/10.1111/j.1745- 493X.1981.tb00629.x
  • Newman, R.G. (1988). Insuring Quality: Purchasing’s Role. The Journal of Purchasing and Materials Management, Fall 1988, 14-21. Doi:https://doi.org/10.1111/j.1745- 493X.1988.tb00633.x
  • Opricovic, S. and Tzeng, G. (2003). Defuzzication Within a Multicriteria Decision Model, www.worldscientific.com, 11(5), 635-652. Erişim Tarihi: 22.03.2020. Doi:https://doi.org/ 10.1142/S0218488503002387
  • Organ A. (2013). Bulanık Dematel Yöntemiyle Makine Seçimini Etkileyen Kriterlerin Değerlendirilmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 157-172. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issu e/4392/60412
  • Qu, G., Zhang, Z., Qu, W. and Xu, Z. (2020). Green Supplier Selection Based on Green Practices Evaluated Using Fuzzy Approaches of TOPSIS and ELECTRE with a Case Study in a Chinese Internet Company. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17, 1-32. Doi:https://doi.org/10.3390/ijerph 17093268
  • Ren, J., Manzardo, A., Toniolo, S. and Scipioni, A. (2013). Sustainability of hydrogen supply chain. Part I: identification of critical criteria and cause-effect analysis for enhancing the sustainability using DEMATEL. The International Journal of Hydrogen Energy, 38, 14159–14171. Doi: https://doi.org/ 10.1016/j.ijhydene.2013.08.126
  • Resendea, C., Geraldesa, C. and Lima Junior, F.R. (2021). Decision Models for Suppliers Selection in Industry 4.0 Era:A Systematic Literature Review. Procedia Manufacturing. 55, 492-499. Doi:https://doi.org/10.1016/j.promfg.2021.10.067
  • Ronen, B. and Trietsch, D. (1988). A Decision support system for purchasing management of large projects. The Operations Research, 36(6), 882-890. Doi : https://doi.org/ 10.1287/opre. 36.6.882
  • Sarı, K. (2017). A Novel Multi-Criteria Decision Framework For Evaluating Green Supply Chain Management Practices, The Computer and Industrial Ingeneering. 105, 338-347. Doi:https://doi.org/10.1016/j.cie.2017.01.016
  • Senvar, O., Tuzkaya G. ve Kahraman, C. (2014). Multi Criteria Supplier Selection Using Fuzzy PROMETHEE Method (Eds.) Kahraman, C. ve Oztaysi, B., Supply Chain Management Under Fuzziness, The Recent Developments and Techniques, Springer, Volume 313, ISBN 978-3- 642-53939-8, (eBook), 24-25. Doi:https://doi.org/10.1007/978-3-642- 53939-8 2
  • Soukup, W.R. (1987). Supplier Selection Strategies. The Journal of Purchasing and Materials Management, Summer 1987, 7-12. Doi: https://doi.org/10.1111/j.1745- 493X.1987.tb00180.x
  • Tavana, M. and Shaabani, A., Mohammadabadi, S.M. and Varzgani, N. (2020). An integrated fuzzy AHP- fuzzy MULTIMOORA model for supply chain risk-benefit assessment and supplier selection. International Journal of Systems Science: Operations & Logistics. P:24. Doi: https://doi.org/10.1080/23302674.2020.173 7754
  • Tundys, B. (2016). Sustainable supplier selection criteria in the context of developing of green supply chain. 2016 5th IEEE Int. Conf. on Advanced Logistics & Transport (ICALT), 147- 153. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/30 4658416_Sustainable_supplier_selection_criter ia_in_the_context_of_developing_of_green_supp ly_chain
  • TÜSİAD, 2016, Türkiye’nin Sanayi 4.0 Dönüşümü, Bölüm 3-4, 35-44. Erişim adresi: https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/ 8671-turkiyenin-sanayi-40-donusumu
  • Tzeng, G.H., Chiang, C.H. and Li, C.W. (2007). Evaluating intertwined effects in e-learning programs: a novel hybrid MCDM model based on factor analysis and DEMATEL. The Expert Syst. Appl. 32, 1028–1044. Doi:https://doi.org/10.1016/j.eswa.2006.02.004
  • Wagner J., Ettenson R. and Parrish J. (1989). Vendor Selection Among Retail Buyers: An Analysis by Merchandise Division, The Journal of Retailing, 58-79. Erişim adresi: https://psycnet.apa.org/record/1989-41562-001
  • Wang, C.N., Tsai, H.T., Nguyen, V.T., Nguyen, V.T. and Huang, Y.F. (2020). A Hybrid Fuzzy Analytic Hierarchy Process and the Technique for Order of Preference by Similarity to Ideal Solution Supplier Evaluation and Selection in the Food Processing Industry. The Symmetry, 12, 211, 1- 12. Doi: https://doi.org/10.3390/sym12020211
  • Weber, C.A., Current, J.R. and Benton, B.C. (1991). Vendor selection criteria and methods, The European Journal of Operational Research, 2-28. Doi:https://doi.org/10.1016/0377-2217(91) 90033-R
  • Wei, P.L., Huang, J.H., Tzeng, G.H. and Wu, S.I. (2010). Causal modeling ofweb-advertising effects by improving SEM based on DEMATEL technique. The International Journal of Information Technology and Decision Making 9, 799–829. Doi:https://doi.org/10.1142/ S0219622010004032
  • Wu, W. W. and Lee, Y. T. (2007). Developing global managers’ competencies using the fuzzy DEMATEL method. The Expert systems with applications, 32(2), 499-507. Doi: https://doi.org/10.1016/j.eswa.2005.12.005
APA Dalay M, Sari K (2022). TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. , 500 - 513.
Chicago Dalay Mustafa,Sari Kazim TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. (2022): 500 - 513.
MLA Dalay Mustafa,Sari Kazim TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. , 2022, ss.500 - 513.
AMA Dalay M,Sari K TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. . 2022; 500 - 513.
Vancouver Dalay M,Sari K TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. . 2022; 500 - 513.
IEEE Dalay M,Sari K "TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ." , ss.500 - 513, 2022.
ISNAD Dalay, Mustafa - Sari, Kazim. "TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ". (2022), 500-513.
APA Dalay M, Sari K (2022). TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. Endüstri Mühendisliği, 33(3), 500 - 513.
Chicago Dalay Mustafa,Sari Kazim TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. Endüstri Mühendisliği 33, no.3 (2022): 500 - 513.
MLA Dalay Mustafa,Sari Kazim TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. Endüstri Mühendisliği, vol.33, no.3, 2022, ss.500 - 513.
AMA Dalay M,Sari K TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. Endüstri Mühendisliği. 2022; 33(3): 500 - 513.
Vancouver Dalay M,Sari K TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ. Endüstri Mühendisliği. 2022; 33(3): 500 - 513.
IEEE Dalay M,Sari K "TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ." Endüstri Mühendisliği, 33, ss.500 - 513, 2022.
ISNAD Dalay, Mustafa - Sari, Kazim. "TEDARİKÇİ SEÇİMİNDE YEŞİL KRİTERİN ÖNEMİNİN ARAŞTIRILMASI: TÜRK GIDA SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ". Endüstri Mühendisliği 33/3 (2022), 500-513.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
29-04-2024 9:58

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları