Yıl: 2023 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 187 - 198 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/healthsci.2022-93286 İndeks Tarihi: 31-05-2023

Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz:
Amaç: Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği (4F-YFÖ), çe- şitli alanlarda yemeye özgü farkındalığı hem tepkisizlik, yargılamama, içsel farkındalık, dışsal farkındalık alt faktörleri ile hem de farkındalı- ğın tutum ve davran ış alanları ile değerlendirmesi nedeniyle dikkat çeken, çok yönlü bir yeme fark ındalığı ölçeğidir. Bu çal ışmada, 4F- YFÖ’nün Türkçeye uyarlanarak, geçerlik ve güvenirliğini ortaya koy- mak amaçlanm ıştır. Gereç ve Yöntemler: Metodolojik ara ştırma tasarımı kullanılan çalışma, 2021-2022 akademik yılında bir vakıf üni- versitesinde 300 katılımcıyla yürütülmüştür. Google Formlar’da yapı- landırılmış bir anket aracılığıyla bilgi formu, 4F-YFÖ ve Yeme Tutumu Testi uygulanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede iç tutarlılık katsayısı, faktör analizleri ve korelasyonları incelenmiştir. Bulgular: Pilot çalış- mada, 4F-YFÖ’nün yüksek güvenirli ğe sahip oldu ğu ve ölçekten madde çıkartılmadan geçerlilik analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Öncelikle, Kaiser-Meyer-Olkin de ğeri 0,890 ile örneklem büyüklü ğü oldukça yeterli ve Bartlett küresellik testi χ2=2496,114, p<0,001 düze- yinde istatistiksel olarak anlamlı olduğundan, 4F-YFÖ faktör analizi için uygun bulunmuştur. Ardından açıklayıcı faktör analizi 150 katılımcı ile incelenmiş olup, faktör yükleri >0,30 ve öz değerleri >1 ile ortaya çıkan varyansın %57,3’ünü açıklayan 4 faktörlü bir yapı olduğu saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi diğer 150 katılımcı ile gerçekleştirilmiş olup, uyum iyiliği indeksleri yakla şık hataların ortalama karekökü=0,013; Karşılaştırmalı Uyum İndeksi=0,981; Uyum İyiliği İndeksi=0,966; Normlaştırılmış Uyum İndeksi=0,948; standartlaştırılmış ortalama ha- taların karekökü=0,081; Düzeltilmiş Uyum İyiliği İndeksi=0,961; χ2/ser- bestlik derecesi=1,021 olarak iyi uyum gösterdi ği belirlenmi ştir. İç tutarlılık analizinde Cronbach alfa katsay ısı 0,933 olarak bulunmuş ve ölçeğin çok yüksek güvenilirlikte oldu ğu bulunmuştur. Sonuç: Yeme farkındalığı, yeme tutumu ve bilincinin geni ş kapsamda incelenmesini sağlayan önemli bir olgudur. Bu çalışmada, yeme farkındalığı düzeyle- rinin belirlenebilmesi için 4F-YFÖ Türkçe formunun genç eri şkinler için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu gösterilmiştir.
Anahtar Kelime:

Turkish Adaptation of the Four Facet Mindful Eating Scale: A Validity and Reliability Study

Öz:
Objective: The Four Facet Mindful Eating Scale (FFaMES) is a multi-faceted eating awareness scale that evaluates food- specific awareness in various areas with sub-factors of non-reactance, non-judgment, internal-awareness, external-awareness and also mind- full eating with attitude and awareness areas. The validity and reliabil- ity of FFaMES was aimed. Material and Methods: The study, using a methodological research design, was carried out with 300 participants at a foundation university in 2021-2022 academic year. Sociode- moghrafic questions, FFaMES and Eating Attitude Test were applied on Google Forms. Internal consistency coefficient, factor analyzes and correlations were examined with statistical analyses. Results: In the pilot study FFaMES had high reliability and suitable for validity anal- ysis without removing any items. First, Kaiser-Meyer-Olkin value was 0.890, sample size was well sufficient, and Bartlett sphericity test was statistically significant at the level ofχ2=2496.114, p<0.001 so FFaMES was suitable for factor analysis. Then, explanatory factor analysis was performed with 150 participants of main study, four factor structure re- vealed with factor loads >0.30 and eigenvalues >1, explaining 57.3% of total variance. In confirmatory factor analysis performed with the other 150 participants, the goodness of fit indices of 29-item version were the root mean square error of approximation=0.013; Comparative Fit Index=0.981; Goodness of Fit Index=0.966; Normed Fit Index=0.948; standardized root mean squared residual=0.081; Adjusted Goodness of Fit İndex=0.961; χ2/degree of freedom=1.021. In the in- ternal consistency analysis, Cronbach’s alpha coefficient was found to be 0.933, as high reliability. Conclusion: Mindful eating is an impor- tant phenomenon that provides a wide range of information about eat- ing attitudes and awareness. In this study, it has been shown that the FFaMES Turkish form is a valid and reliable measurement tool to de- termine the mindful eating levels for young adults.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Ludwig DS, Kabat- zinn J. Mindfulness in medicine. JAMA. 2008;300(11): 1350-2. [Crossref] [pubMed]
  • 2. Gotink RA, Chu p, Busschbach JJ, Benson H, Fricchione GL, Hunink MG. Standardised mindfulness-based interventions in healthcare: an overview of systematic reviews and meta-analyses of RCTs. pLoS One. 2015;10(4):e0124344. Retraction in: pLoS One. 2019;14(4):e0215608. [Crossref] [pubMed] [pMC]
  • 3. Köse G, Tayfur M, Birincioğlu İ, Dönmez A. Yeme Farkındalığı Ölçeği'ni Türkç- eye uyarlama çalışması [Adaptation study of the mindful eating questionnare (MEQ) into Turkish]. Journal of Cognitive-Behavioralpsychotherapy and Re- search. 2018;5(3):125-34. [Link]
  • 4. Kerin JL, Webb HJ, zimmer-Gembeck MJ. Intuitive, mindful, emotional, ex- ternal and regulatory eating behaviours and beliefs: An investigation of the core components. Appetite. 2019;132:139-46. [Crossref] [pubMed]
  • 5. Stanszus LS, Frank p, Geiger SM. Healthy eating and sustainable nutrition through mindfulness? Mixed method results of a controlled intervention study. Appetite. 2019;141:104325. [Crossref] [pubMed]
  • 6. Giannopoulou I, Kotopoulea-Nikolaidi M, Daskou S, Martyn K,patel A. Mind- fulness in eating is inversely related to binge eating and mood disturbances in university students in health-related disciplines. Nutrients. 2020;12(2):396. [Crossref] [pubMed] [pMC]
  • 7. Alberts HJ, Thewissen R, Raes L. Dealing with problematic eating behaviour. The effects of a mindfulness-based intervention on eating behaviour, food cravings, dichotomous thinking and body image concern. Appetite. 2012;58(3):847-51. [Crossref] [pubMed]
  • 8. Mantzios M, Egan H, Hussain M, Keyte R, Bahia H. Mindfulness, self-com- passion, and mindful eating in relation to fat and sugar consumption: an ex- ploratory investigation. Eat Weight Disord. 2018;23(6):833-40. [Crossref] [pubMed]
  • 9. Hendrickson KL, Rasmussen EB. Mindful eating reduces impulsive food choice in adolescents and adults. Healthpsychol. 2017;36(3):226-35. [Cross- ref] [pubMed]
  • 10. Beshara M, Hutchinson AD, Wilson C. Does mindfulness matter? Everyday mindfulness, mindful eating and self-reported serving size of energy dense foods among a sample of South Australian adults. Appetite. 2013;67:25-9. [Crossref] [pubMed]
  • 11. Carrière K, Shireen SH, Siemers N, preißner CE, Starr J, Falk C, et al. De- velopment and validation of the four facet mindful eating scale (FFaMES). Appetite. 2022;168:105689. [Crossref] [pubMed]
  • 12. Alpar R. Geçerlik ve güvenirlik. Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örnek- lerle Uygulamal ı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik S pSS'de Çözümleme Adımları ile Birlikte. 6. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2020. p.527-636.
  • 13. Güngör D. psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu [A guide to scale development and adaptation in psychology]. Türk psikoloji Yazıları. 2016;19(38):104-12. [Link]
  • 14. Tanaka JS. "How big is big enough?": Sample size and goodness of fit in structural equation models with latent variables. Child Development. 1987;58(1):134-46. [Crossref]
  • 15. Gözüm S, Aksayan S. Kültürleraras ı ölçek uyarlamas ı için rehber II: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma [A guide for transcultural adaptation of the scale II: psychometric characteristics and cross-cultural comparison]. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2003;1:3-14. [Link]
  • 16. Lawshe CH. A quantitative approach to content validity. personnel psychol- ogy. 1975;28(4):563-75. [Crossref]
  • 17. Garner DM, Garfinkel pE. The Eating Attitudes Test: an index of the symptoms of anorexia nervosa. psychol Med. 1979;9(2):273-9. [Crossref] [pubMed]
  • 18. Garner DM, Olmsted Mp, Bohr Y, Garfinkel pE. The eating attitudes test: psy- chometric features and clinical correlates. psychol Med. 1982;12(4):871-8. [Crossref] [pubMed]
  • 19. Ergüney-Okumuş FE, Sertel-Berk HÖ. Yeme Tutum Testi kısa formunun (YTT- 26) üniversite örnekleminde Türkçe'ye uyarlanması ve psikometrik özellik- lerinin değerlendirilmesi [The psychometric properties of the eating attitudes test short form (EAT-26) in a college sample]. psikoloji Çal ışmaları. 2019;40(1):57-78. [Crossref]
  • 20. Hair Jnr J, Black W, Babin B, Anderson R. Multivariate Data Analysis: A Global perspective. 7th ed. Upper Saddle River: prentice Hall; 2010.
  • 21. Yaşlıoğlu MM. Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: ke şfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması [Factor analysis and validity in so- cial sciences: application of exploratory and confirmatory factor analyses]. Is- tanbul University Journal of the School of Business. 2017;46:74-85. [Link]
  • 22. Jöreskog KG, Sörbom D. LISREL 8: User's Reference Guide. 2nd ed. Chicago: Scientific Software International; 1996.
  • 23. Keng SL, Smoski MJ, Robins CJ. Effects of mindfulness on psychological health: a review of empirical studies. Clin psychol Rev. 2011;31(6):1041-56. [Crossref] [pubMed] [pMC]
  • 24. Brown KW, Creswell JD, Ryan RM. Handbook of Mindfulness: Theory, Re- search, and practice. New York: Guilford publications; 2015.
  • 25. pearson MR, Brown DB, Bravo AJ, Witkiewitz K. Staying in the moment and finding purpose: The associations of trait mindfulness, decentering, and pur- pose in life with depressive symptoms, anxiety symptoms, and alcohol-re- lated problems. Mindfulness. 2015;6(3):645-53. [Crossref]
  • 26. Bravo AJ, Boothe LG, pearson MR. Getting personal with mindfulness: A la- tent profile analysis of mindfulness and psychological outcomes. Mindfulness. 2016;7(2):420-32. [Crossref]
  • 27. Cavanagh K, Strauss C, Forder L, Jones F. Can mindfulness and acceptance be learnt by self-help?: a systematic review and meta-analysis of mindful- ness and acceptance-based self-help interventions. Clin psychol Rev. 2014;34(2):118-29. [Crossref] [pubMed]
  • 28. van Dam NT, Earleywine M, Danoff-Burg S. Differential item function across meditators and non-meditators on the five facet mindfulness questionnaire. personality and Individual Differences. 2009;47(5):516-21. [Crossref]
  • 29. Higgs S, Donohoe JE. Focusing on food during lunch enhances lunch mem- ory and decreases later snack intake. Appetite. 2011;57(1):202-6. [Crossref] [pubMed]
  • 30. Tapper K. Can mindfulness influence weight management related eating behaviors? If so, how? Clin psychol Rev. 2017;53:122-34. [Crossref] [pubMed]
  • 31. Heatherton TF, Baumeister RF. Binge eating as escape from self-awareness. psychol Bull. 1991;110(1):86-108. [Crossref] [pubMed]
  • 32. Williamson DA, White MA, York-Crowe E, Stewart TM. Cognitive-behavioral theories of eating disorders. Behav Modif. 2004;28(6):711-38. [Crossref] [pubMed]
  • 33. Brewer J. The Craving Mind: From Cigarettes to Smartphones to Love? Why We Get Hooked and How We Can Break Bad Habits. 1st ed. New Haven, CT: Yale University press; 2017.
  • 34. Brewer JA, Ruf A, Beccia AL, Essien GI, Finn LM, van Lutterveld R, et al. Can mindfulness address maladaptive eating behaviors? Why traditional diet plans fail and how new mechanistic insights may lead to novel interventions. Front psychol. 2018;9:1418. [Crossref] [pubMed] [pMC]
  • 35. Mason AE, Jhaveri K, Cohn M, Brewer JA. Testing a mobile mindful eating in- tervention targeting craving-related eating: feasibility and proof of concept. J Behav Med. 2018;41(2):160-73. [Crossref] [pubMed] [pMC]
APA HAMURCU P, Köse G, Şahin İ, ÇELİK A (2023). Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
Chicago HAMURCU PINAR,Köse Gizem,Şahin İrem Nur,ÇELİK Abdullah Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (2023): 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
MLA HAMURCU PINAR,Köse Gizem,Şahin İrem Nur,ÇELİK Abdullah Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. , 2023, ss.187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
AMA HAMURCU P,Köse G,Şahin İ,ÇELİK A Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2023; 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
Vancouver HAMURCU P,Köse G,Şahin İ,ÇELİK A Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. . 2023; 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
IEEE HAMURCU P,Köse G,Şahin İ,ÇELİK A "Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." , ss.187 - 198, 2023. 10.5336/healthsci.2022-93286
ISNAD HAMURCU, PINAR vd. "Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". (2023), 187-198. https://doi.org/10.5336/healthsci.2022-93286
APA HAMURCU P, Köse G, Şahin İ, ÇELİK A (2023). Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
Chicago HAMURCU PINAR,Köse Gizem,Şahin İrem Nur,ÇELİK Abdullah Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 8, no.2 (2023): 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
MLA HAMURCU PINAR,Köse Gizem,Şahin İrem Nur,ÇELİK Abdullah Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.8, no.2, 2023, ss.187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
AMA HAMURCU P,Köse G,Şahin İ,ÇELİK A Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023; 8(2): 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
Vancouver HAMURCU P,Köse G,Şahin İ,ÇELİK A Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023; 8(2): 187 - 198. 10.5336/healthsci.2022-93286
IEEE HAMURCU P,Köse G,Şahin İ,ÇELİK A "Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması." Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 8, ss.187 - 198, 2023. 10.5336/healthsci.2022-93286
ISNAD HAMURCU, PINAR vd. "Dört Faktörlü Yeme Farkındalığı Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması". Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 8/2 (2023), 187-198. https://doi.org/10.5336/healthsci.2022-93286