Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme
Yıl: 2023 Cilt: 8 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 354 - 361 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/healthsci.2023-95423 İndeks Tarihi: 31-05-2023
Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme
Öz: Diyet kalitesi; bireylerin beslenme alışkanlıklarının ve bazı has- talık risklerinin değerlendirilmesinde önemli bir kavram olarak yer al- makta ve genellikle bireyin beslenme örüntüsünün önerilere uygunluk düzeyini belirlemek için kullan ılmaktadır. Diyet kalitesi kavram ının evrensel bir tan ımı olmamasına rağmen besinlerin yeterlili ği, çeşitli- liği, ölçülü alımı ve besin gruplarının, enerji ve besin ögelerinin dengeli dağılımı olmak üzere 4 ana bile şenden oluştuğu konusunda genel bir fikir birliği bulunmaktadır. Bu bağlamda diyet kalitesinin değerlendi- rilebilmesi için birçok ülkede tüketilen besinler, besin ögeleri ve bes- lenme al ışkanlıklarının puanlamas ına dayanan çok say ıda indeks geliştirilmiştir. Ancak bu indekslerin diğer ülkelerde kullanılmak ama- cıyla uyarlanması durumunda o ülkenin beslenme rehberlerine uygun- luğunun sağlanması ve beslenme örüntüsünün yansıtılması konusunda yetersiz kaldığı durumlar söz konusudur. Bu nedenle uluslararas ı dü- zeyde ortak kullanım için geliştirilmiş indeksler bulunmaktadır. Bu in- dekslerden ulusal olarak geli ştirilen ancak uluslararas ı düzeyde kullanılan Akdeniz Diyet Kalite İndeksi ve Sağlıklı Yeme İndeksi gibi indekslerin yanı sıra uluslararası düzeyde geliştirilen Uluslararası Diyet Kalite İndeksi, Küresel Diyet Kalite Skoru, Prime Diyet Kalite Skoru, Yeterli Besin Ögesi Al ım Olas ılığı Skoru, Kad ınlar için Minimum Diyet Çeşitliliği, Hipertansiyonun Önlenmesi için Diyet Yakla şımları Diyet İndeksi, Sağlıklı Gezegen Diyet İndeksi ve Uluslararas ı Diyet- Sağlık İndeksi gibi indeksler bulunmaktadır. Bu derlemede, erişkin bi- reylerde uluslararas ı düzeyde yayg ın olarak kullan ılan diyet kalite indekslerinin incelenmesi ve diyet kalitesini de ğerlendirmeye yönelik yapılacak çalışmalara yol gösterilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelime: Frequently Used Indices for Determining Diet Quality: Traditional Review
Öz: Diet quality is an important concept in the evaluation of individuals’ nutritional habits and some disease risks and is generally used to determine the compliance level of the individual’s nutritional pattern with the recommendations. Although there is no universal def- inition of the concept of diet quality, there is a general consensus that it consists of 4 main components: adequacy, variety, moderate intake of nutrients, and balanced distribution of food groups, energy, and nutri- ents. In this context, many indices based on the scoring of the foods, nu- trients, and nutritional habits consumed in many countries have been developed to evaluate diet quality. However, if these indices are adapted for use in other countries, there are cases where they are in- sufficient to comply with the nutritional guidelines of that country and to reflect the nutrition pattern. For this reason, there are indexes devel- oped for common use at the international level. Among these indices, such as the Mediterranean Diet Quality Index and the Health Eating Index developed nationally but used internationally, and the Diet Qual- ity Index International developed at an international level. There are many indexes such as Global Diet Quality Score, Prime Diet Quality Score, Probability of Adequate Nutrient Intake Score, Minimum Di- etary Diversity for Women, Dietary Approaches to Stop Hypertension Diet Index, Healthy Planet Diet Index, and International Diet-Health Index. In this review, it is aimed to examine the diet quality indices that are widely used in adults at the international level and to guide studies to evaluate diet quality.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- 1. Health and Welfare Canada. Nutrition Recommendations: The Report of the Scientific Review Committee. 1st ed. Canada: authority of the Minister of Health and Welfare.; 1990.
- 2. Drewnowski a, Henderson Sa, Shore aB, Fischler C, Preziosi P, Hercberg S. Diet quality and dietary diversity in France: implications for the French para- dox. J am Diet assoc. 1996;96(7):663-9. [Crossref] [PubMed]
- 3. Patterson RE, Haines PS, Popkin BM. Diet quality index: capturing a multi- dimensional behavior. J am Diet assoc. 1994;94(1):57-64. [Crossref] [PubMed]
- 4. Key T. Diet and the risk of cancer. BMJ. 2007;335(7626):897. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 5. Elmadfa I, Meyer aL. Diet quality, a term subject to change over time. Int J Vitam Nutr Res. 2012;82(3):144-7. [Crossref] [PubMed]
- 6. Coulston aM. The search continues for a tool to evaluate dietary quality. am J Clin Nutr. 2001;74(4):417. [Crossref] [PubMed]
- 7. Fransen HP, Ocké MC. Indices of diet quality. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2008;11(5):559-65. [Crossref] [PubMed]
- 8. Kant aK, Graubard BI. a comparison of three dietary pattern indexes for pre- dicting biomarkers of diet and disease. J am Coll Nutr. 2005;24(4):294-303. [Crossref] [PubMed]
- 9. Jacka FN, Kremer PJ, Berk M, de Silva-SanigorskiaM, Moodie M, Leslie ER, et al. a prospective study of diet quality and mental health in adolescents. PLoS One. 2011;6(9):e24805. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 10. alkerwi a. Diet quality concept. Nutrition. 2014;30(6):613-8. [Crossref] [PubMed]
- 11. Scott P. Global Panel on agriculture and Food Systems for Nutrition. Food Systems and Diets: Facing the Challenges of the 21st century. Food Secur. 2017;9(3):653-4. [Crossref]
- 12. Herforth a, Frongillo Ea, Sassi F, Mclean MS,arabi M, Tirado C, et al. Toward an integrated approach to nutritional quality, environmental sustainability, and economic viability: research and measurement gaps. ann N Y acad Sci. 2014;1332:1-21. [Crossref] [PubMed]
- 13. Fanelli MT, Stevenhagen KJ. Characteri zing consumption patterns by food frequency methods: core foods and variety of foods in diets of older americans. J am Diet assoc. 1985;85(12):1570-6. [Crossref] [PubMed]
- 14. Fernandez E, Negri E, La Vecchia C, Franceschi S. Diet diversity and col- orectal cancer. Prev Med. 2000;31(1):11-4. [Crossref] [PubMed]
- 15. Guenther PM, Kirkpatrick SI, Reedy J, Krebs-Smith SM, Buckman DW, Dodd KW, et al. The Healthy Eating Index-2010 is a valid and reliable measure of diet quality according to the 2010 Dietary Guidelines for americans. J Nutr. 2014;144(3):399-407. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 16. Lipsky LM, Cheon K, Nansel TR, albert PS. Candidate measures of whole plant food intake are related to biomarkers of nutrition and health in the US population (National Health and Nutrition Examination Survey 1999-2002). Nutr Res. 2012;32(4):251-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 17. Kennedy ET, Ohls J, Carlson S, Fleming K. The Healthy Eating Index: de- sign and applications. J am Diet assoc. 1995;95(10):1103-8. [Crossref] [PubMed]
- 18. Guenther PM, Reedy J, Krebs-Smith SM. Development of the Healthy Eat- ing Index-2005. J am Diet assoc. 2008;108(11):1896-901. [Crossref] [PubMed]
- 19. Guenther PM, Casavale KO, Reedy J, Kirkpatrick SI, Hiza Ha, Kuczynski KJ, et al. Update of the Healthy Eating Index: HEI-2010. J acad Nutr Diet. 2013;113(4):569-80. Erratum in: J acad Nutr Diet. 2016;116(1):170. [Cross- ref] [PubMed] [PMC]
- 20. National Cancer Inst ıtute [Internet]. [Cited: May 14, 2022]. Comparing Ver- sions of the HEI. available from: [Link]
- 21. Krebs-Smith SM, Pannucci TE, Subar aF, Kirkpatrick SI, Lerman JL, Tooze Ja, et al. Update of the Healthy Eating Index: HEI-2015. J acad Nutr Diet. 2018;118(9):1591-602. Erratum in: J acad Nutr Diet. 2019. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 22. Previdelli aN, andrade SC, Pires MM, Ferreira SR, Fisberg RM, Marchioni DM. a revised version of the Healthy Eating Index for the Brazilian population. Rev Saude Publica. 2011;45(4):794-8. English, Portuguese. [Crossref] [PubMed]
- 23. Jessri M, Ng aP, L'abbé MR. adapting the healthy eating index 2010 for the Canadian population: evidence from the Canadian national nutrition survey. Nutrients. 2017;9(8):910. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 24. Bekele TH, de Vries JJ, Trijsburg L, Feskens E, Covic N, Kennedy G, et al. Methodology for developing and evaluating food-based dietary guidelines and a Healthy Eating Index for Ethiopia: a study protocol. BMJ Open. 2019;9(7):e027846. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 25. Yuan YQ, Li F, Dong RH, Chen JS, He GS, Li SG, et al. The development of a Chinese healthy eating index and its application in the general population. Nutrients. 2017;9(9):977. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 26. Taechangam S, Pinitchun U, Pachotikarn C. Development of nutrition edu- cation tool: healthy eating index in Thailand. asia Pac J Clin Nutr. 2008;17 Suppl 1:365-7. [PubMed]
- 27. Jailani M, Elias SM, Rajikan R. The new standardized Malaysian healthy eat- ing index. Nutrients. 2021;13(10):3474. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 28. Roy R, Hebden L, Rangan a, allman-Farinelli M. The development, applica- tion, and validation of a Healthy eating index for australian adults (HEIFa- 2013). Nutrition. 2016;32(4):432-40. [Crossref] [PubMed]
- 29. Kim S, Haines PS, Siega-Ri z aM, Popkin BM. The Diet Quality Index-Inter- national (DQI-I) provides an effective tool for cross-national comparison of diet quality as illustrated by China and the United States. J Nutr. 2003;133(11):3476-84. [Crossref] [PubMed]
- 30. Cacau LT, De Carli E, de CarvalhoaM, Lotufo Pa, Moreno La, Bensenor IM, et al. Development and validation of an index based on E aT-lancet recom- mendations: the planetary health diet index. Nutrients. 2021;13(5):1698. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 31. Kronsteiner-Gicevic S, Mou Y, Bromage S, Fung TT, Willett W. Development of a diet quality screener for global use: evaluation in a sample of US women. J acad Nutr Diet. 2021;121(5):854-71.e6. [Crossref] [PubMed]
- 32. Bromage S, Batis C, Bhupathiraju SN, Fawzi WW, Fung TT, Li Y, et al. De- velopment and validation of a novel food-based global diet quality score (GDQS). J Nutr. 2021;151(12 Suppl 2):75S-92S. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 33. Verger EO, Mariotti F, Holmes B a, Paineau D, Huneau JF. Evaluation of a diet quality index based on the probability of adequate nutrient intake (PaNDiet) using national French and US dietary surveys. PLoS One. 2012;7(8):e42155. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 34. Food and agriculture Organization. Minimum dietary diversity for women: a guide for measurement. Rome: FaO; 2016. [Link]
- 35. Wang J, Masters Wa, Bai Y, Mozaffarian D, Naumova EN, Singh GM. The In- ternational Diet-Health Index: a novel tool to evaluate diet quality for car- diometabolic health across countries. BMJ Glob Health. 2020;5(7):e002120. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 36. Fung TT, Chiuve SE, McCullough ML, Rexrode KM, Logroscino G, Hu FB.ad- herence to a DaSH-style diet and risk of coronary heart disease and stroke in women. arch Intern Med. 2008;168(7):713-20. Erratum in:arch Intern Med. 2008;168(12):1276. [Crossref] [PubMed]
- 37. Di Daniele N, Noce a, Vidiri MF, Moriconi E, Marrone G, annicchiarico- Petruzzelli M, et al. Impact of mediterranean diet on metabolic syndrome, cancer and longevity. Oncotarget. 2017;8(5):8947-79. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 38. De Pergola G, D'alessandro a. Influence of mediterranean diet on blood pres- sure. Nutrients. 2018;10(11):1700. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 39. Trichopoulou a, Kouris-Blazos a, Wahlqvist ML, Gnardellis C, Lagiou P, Poly- chronopoulos E, et al. Diet and overall survival in elderly people. BMJ. 1995;311(7018):1457-60. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- 40. Scali J, Richard a, Gerber M. Diet profiles in a population sample from Mediterranean southern France. Public Health Nutr. 2001;4(2):173-82. [Crossref] [PubMed]
- 41. Trichopoulou a, Costacou T, Bamia C, Trichopoulos D. adherence to a mediterranean diet and survival in a Greek population. N Engl J Med. 2003;348(26):2599-608. [Crossref] [PubMed]
- 42. Trichopoulou a, Orfanos P, Norat T, Bueno-de-Mesquita B, Ocké MC, Peeters
| APA | Çalışkan Akımal G, AÇAR Y, TAŞDEMİR Ş, ASLAN M, KOKSAL E (2023). Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. , 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| Chicago | Çalışkan Akımal Gözde,AÇAR YASEMİN,TAŞDEMİR ŞEYMA ŞEHADET,ASLAN Merve Nur,KOKSAL EDA Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. (2023): 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| MLA | Çalışkan Akımal Gözde,AÇAR YASEMİN,TAŞDEMİR ŞEYMA ŞEHADET,ASLAN Merve Nur,KOKSAL EDA Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. , 2023, ss.354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| AMA | Çalışkan Akımal G,AÇAR Y,TAŞDEMİR Ş,ASLAN M,KOKSAL E Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. . 2023; 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| Vancouver | Çalışkan Akımal G,AÇAR Y,TAŞDEMİR Ş,ASLAN M,KOKSAL E Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. . 2023; 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| IEEE | Çalışkan Akımal G,AÇAR Y,TAŞDEMİR Ş,ASLAN M,KOKSAL E "Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme." , ss.354 - 361, 2023. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| ISNAD | Çalışkan Akımal, Gözde vd. "Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme". (2023), 354-361. https://doi.org/10.5336/healthsci.2023-95423 |
| APA | Çalışkan Akımal G, AÇAR Y, TAŞDEMİR Ş, ASLAN M, KOKSAL E (2023). Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| Chicago | Çalışkan Akımal Gözde,AÇAR YASEMİN,TAŞDEMİR ŞEYMA ŞEHADET,ASLAN Merve Nur,KOKSAL EDA Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 8, no.2 (2023): 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| MLA | Çalışkan Akımal Gözde,AÇAR YASEMİN,TAŞDEMİR ŞEYMA ŞEHADET,ASLAN Merve Nur,KOKSAL EDA Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.8, no.2, 2023, ss.354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| AMA | Çalışkan Akımal G,AÇAR Y,TAŞDEMİR Ş,ASLAN M,KOKSAL E Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023; 8(2): 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| Vancouver | Çalışkan Akımal G,AÇAR Y,TAŞDEMİR Ş,ASLAN M,KOKSAL E Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023; 8(2): 354 - 361. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| IEEE | Çalışkan Akımal G,AÇAR Y,TAŞDEMİR Ş,ASLAN M,KOKSAL E "Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme." Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 8, ss.354 - 361, 2023. 10.5336/healthsci.2023-95423 |
| ISNAD | Çalışkan Akımal, Gözde vd. "Diyet Kalitesinin Belirlenmesinde Sıklıkla Kullanılan İndeksler: Geleneksel Derleme". Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi 8/2 (2023), 354-361. https://doi.org/10.5336/healthsci.2023-95423 |
