ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl: 2023 Cilt: Sayı: 105 Sayfa Aralığı: 151 - 173 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.34189/hbv.105.007 İndeks Tarihi: 01-06-2023

ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME

Öz:
Çanakkale iline bağlı Ayvacık ilçesi köylerinde yaşayan Türkmenlerin özel günlerde, düğünlerde, törenlerde, şenliklerde geleneksel kıyafetlerini kullandığı bilinmektedir fakat bu köylerde Türkmen giyim kuşamı konusunda literatürde çok az araştırma yapıldığı gözlemlenmiştir. Bu amaçlar doğrultusunda Türkmen giyim kuşamının belirlenebilen örneklerini bilimsel yöntemlerle belgelemek, arşivlemek, günümüz insanı ve gelecek nesillere tanıtmak, onların giyim kuşamı bakımından değerlerini ortaya koymak amacıyla araştırılması hedeflenmiştir. Türkmenlerin yaygın olarak yaşadıkları Çanakkale iline bağlı Ayvacık ilçesi (Güzelköy, Çiftlik mahallesi) köylerinde alan araştırması yapılarak giyilen Türkmen kadın giysileri araştırılmış; isimleri tespit edilip tanımlanmıştır. Yapılan alan araştırması sonucunda giyim kuşam; başa giyilenler, sırta giyilenler, ayağa giyilenler şeklinde tespit edilerek, kullanma biçimleri, sembolik anlamları, ne şekilde hazırlandıkları, hangi durumlarda kimler tarafından giyildikleri açıklanmıştır. Bu bağlamda örneklerden hareketle giyim kuşama ad verilmesi ile ilgili hususlar; folklor, sosyo-kültürel durum ve anlambilim perspektifinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu örneklerin Çanakkale iline bağlı Ayvacık ilçesi köylerinde zamanla yaşam biçimlerinin değişmesiyle giyim kuşamda farklılaşmalar yaşandığı, yeni kuşağın Türkmen giyim kuşamına ait özellikleri yeterince tanımaması talebin azalmasında etkili olduğu gözlemlenmiştir. Çalışma sürecinde hem bölge tanıtımına hem de nesiller arasındaki kültürel aktarımın sağlanmasına yardımcı olacağını düşünerek Türkmen giyim kuşamının önemi, güncel durumu ve sürdürebilirliği bakımından konu ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

AN EVALUATION ON TURKMEN CLOTHING IN THE VILLAGES OF AYVACIK, ÇANAKKALE, IN THE CONTEXT OF LANGUAGE- CULTURE AND FOLKLORE

Öz:
It is known that Turkmen living in Çanakkale- Ayvacık villages use their traditional clothes on special occasions, weddings, ceremonies and festivals, but it has been observed that very little research has been done in the literature on Turkmen clothing in Çanakkale Ayvacık villages. In line with these purposes, it is aimed to research the identifiable examples of Turkmen clothing in order to document and archive with scientific methods, to introduce them to today's people and future generations, and to reveal their values in terms of clothing. Turkmen brides and women's clothes were researched by conducting field research in Ayvacık villages (Güzelköy, Çiftlik district) of Çanakkale, where Turkmen live widely; their names were identified and defined. As a result of the field research, clothing; It was determined as what were worn on the head, on the back, what were worn on the feet and it were explained how they are used, their symbolic meanings, how they were prepared, and by whom they were worn in which situations. In this context, the issues related to naming clothing based on examples; folklore, socio-cultural situation and were evaluated in the perspective of semantics. It has been observed that in these examples, in Ayvacık villages of Çanakkale, there have been differentiations in clothing with the change of lifestyles over time, and that the new generation's lack of familiarity with the characteristics of Turkmen clothing has been effective in the decrease in demand. Considering that it will help both the promotion of the region and the cultural transfer between generations, the subject has been discussed in terms of the importance, current status and sustainability of Turkmen clothing.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksan, Doğan. Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları, 1998.
  • Artun, Erman. Türk Halkbilimi. Adana: Karahan Kitapevi, 2019.
  • Atlıhan, Şerife. “Halk Kültürü Ögelerinden Olan Geleneksel Giyim-Kuşam Konusunda Bir Bölgede Yapılan Araştırma”, V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildiri Kitabı, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı, s. 66-73, 1997.
  • Başkan, Özcan. Dilde Yaratıcılık. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2006.
  • Bozkurt, Sibel. Sandıktaki Çeyiz. Çanakkale: Çanakkale Belediyesi, 2021.
  • Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, C. 11., İstanbul: Milliyet Yayınları, s. 5444, 1986.
  • Erkman, Fatma-Akerson. Türkçe Örneklerle Dile Genel Bir Bakış, İstanbul: Multilingual Yayınları, 2007.
  • Gradén, Lizette. “FashioNordic: Folk Costume as Performance of Genealogy and Place”, Journal of Folklore Research, Vol. 51, No. 3, Embodying the North (September/ December), pp. 337-388, 2014.
  • Hall, Edward T. Beyond Culture. New York: Anchor Books Doubleday, 1976.
  • Hofstede, G. Culture’s Consequences: International Differences İn Work-Related Values. Beverly Hills; London: Sage Publications, 1980.
  • Kahveci, M.; “21. Yüzyıla Girerken Geleneksel Türk El Sanatları”, Folkloristik, Pars Yılı, 387- 397, Türkiye, 1998.
  • Karademir, Abrurrahim. Tahtacılarda Giysi Geleneği ve Semahlar, Egeden Dergisi, Yıl:5/ Sayı: 17, İstanbu: Ege Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, ss. 37-41, 2013.
  • Koca, Emine - Kırkıncıoğlu, Zeynep. “Biçimsel Özellikleri ile Anlamlandırılan Bir Giysi: Yarlık”, Millî Folklor, Yıl 33, Cilt 17, Sayı 129, ss. 192-203, 2021.
  • Koç, Fatma - Koca, Emine. “Türk Halk Giyiminde Kullanılan Süslemelere Tipolojik Bir Yaklaşım”, İdil Dergisi, Cilt 5, Sayı 19, ss. 237-262, 2016.
  • Oğuz, M. Öcal. “Ulusal Kalıtın Küreselleştirilmesi ve Türk El Sanatları”, Milli Folklor Dergisi, C: 7, S: 54, s. 5-10, 2002.
  • Oğuz, M. Öcal. “Unesco ve Geleneğin Ustaları”, Millî Folklor Dergisi, Yıl 20, Sayı: 77, s. 5-10, 2008.
  • Özdemir, Nebi. “Kültür Ekonomisi ve Endüstrileri ile Kültürel Miras Yönetimi İlişkisi”, Milli Folklor Dergisi, 21(84), s. 73-86, 2009.
  • Özgündüz, Saadet. “Dinar Çöl Ovası Kadın Giyimi”, Türk Etnoğrafya Dergisi, 1(19), 121-136, 1991.
  • Öztürk, İsmail. “Türk El Sanatlarının Günümüzdeki Durumu, Tarihçe, Sorunlar, Öneriler”, Sanat Dergisi, (7), s. 67-75, 2005.
  • Tansuğ, Sabiha. Anadolu’da Türkmen ve Yörük Kadın Giyimleri, Sanat Olgusu, Sayı 13/ Ocak, ss. 40-51,1982.
  • Tansuğ, Sabiha. Türkmen Giyimi. Ak Yayınları Türk Süsleme Sanatları serisi: 9, 1985.
  • KK-1: Gülfer KAYGIN: Kadın, 1965, Doğum yeri: Bayramiç ilçesi Koşuburnu köyü, Ev Hanımı, Eğitim durumu: İlkokul, 25.12.2022 tarihinde yapılan görüşme.
  • KK-2: Elçin KAYGIN, Kadın, 1991, Doğum yeri: Çanakkale İntepe Erenköy, Muhasebe, Eğitim durumu: Ön lisans, 25.12.2022 tarihinde yapılan görüşme.
  • KK-3: Elif ŞEN, Kadın, 1976, Doğum yeri: Ayvacık ilçesi Güzelköy, Ev Hanımı, Eğitim durumu: İlkokul, 25.12.2022 tarihinde yapılan görüşme.
  • KK-4: Gülizar İPKİN, Kadın, 1951, Doğum yeri: Ayvacık ilçesi Güzelköy, Ev Hanımı, Eğitim durumu: İlkokul, 25.12.2022 tarihinde yapılan görüşme.
  • KK-5: Gülizar ERKEN, Kadın, 1971, Doğum yeri: Bayramiç ilçesi Karıncalık köyü, Esnaf, Eğitim durumu: Lise, 24.12.2022 tarihinde yapılan görüşme.
  • KK-6: Mustafa KAYGIN, Erkek, 1963, Doğum Yeri: Ayvacık Güzelköy, Ayvacık ilçesi Güzelköy Muhtarı, Eğitim durumu: İlköğretim. 25.12.2022 tarihinde yapılan görüşme.
  • URL-1: https://onedio.com/haber/dunyada-ilk-kez-halktan-bir-kadin-olarak-paraya-resmi basilan-sanatci-sabiha-tansug-969268 (E.T. 07.12.2022).
  • URL-2: https://www.milliyet.com.tr/egitim/haritalar/canakkale-haritasi-canakkale-ilceleri nelerdir-canakkale-ilinin-nufusu-kactir-kac-ilcesi-vardir-6311231 (11.12.2022).
  • URL-3: https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCzelk%C3%B6y,_Ayvac%C4%B1k#/map/0 (E.T. 12.12.2022).
  • URL-4: https://www.canakkalekalem.com/ayvacik-belediyesinden-hidirellez-etkinligi/ (E.T. 04.12.2022).
APA Guliyeva Jamshıdı M (2023). ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. , 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
Chicago Guliyeva Jamshıdı Minara ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. (2023): 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
MLA Guliyeva Jamshıdı Minara ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. , 2023, ss.151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
AMA Guliyeva Jamshıdı M ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. . 2023; 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
Vancouver Guliyeva Jamshıdı M ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. . 2023; 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
IEEE Guliyeva Jamshıdı M "ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME." , ss.151 - 173, 2023. 10.34189/hbv.105.007
ISNAD Guliyeva Jamshıdı, Minara. "ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME". (2023), 151-173. https://doi.org/10.34189/hbv.105.007
APA Guliyeva Jamshıdı M (2023). ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (105), 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
Chicago Guliyeva Jamshıdı Minara ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi , no.105 (2023): 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
MLA Guliyeva Jamshıdı Minara ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, vol., no.105, 2023, ss.151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
AMA Guliyeva Jamshıdı M ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2023; (105): 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
Vancouver Guliyeva Jamshıdı M ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2023; (105): 151 - 173. 10.34189/hbv.105.007
IEEE Guliyeva Jamshıdı M "ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME." Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, , ss.151 - 173, 2023. 10.34189/hbv.105.007
ISNAD Guliyeva Jamshıdı, Minara. "ÇANAKKALE AYVACIK KÖYLERİNDE TÜRKMEN GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE DİL-KÜLTÜR, FOLKLOR BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME". Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 105 (2023), 151-173. https://doi.org/10.34189/hbv.105.007